جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « توپوگرافی » در نشریات گروه « آبخیزداری، بیابان، محیط زیست، مرتع »
تکرار جستجوی کلیدواژه « توپوگرافی » در نشریات گروه « کشاورزی »-
طوفان گردوغبار، فرایند پیچیده ای است که تحت تاثیر فعل وانفعالات سامانه های جوی قرار دارد و اساسا شرایطی مانند سرعت زیاد باد، خاک برهنه و هوای خشک باعث ایجاد آن می شود. محصولات آئروسل MODIS، پرمصرف ترین محصولات در مقیاس منطقه ای و جهانی در مطالعات گردوغبار هستند. این مطالعه با هدف پایش گردوغبار و بررسی ارتباط آن با عوامل مختلف توپوگرافی (درجه شیب، جهت شیب و ارتفاع)، پوشش گیاهی و اقلیم (عامل بارش) با استفاده از رگرسیون خطی و به کمک تکنیک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در استان خوزستان صورت گرفت. نتایج ارتباط گردوغبار با عوامل ذکرشده نشان داد از بین تمام عوامل، ارتفاع و جهت شیب بیشترین همبستگی به ترتیب (83 درصد) و (72 درصد) را با پدیده گردوغبار در جهت عکس دارند؛ به طوری که افزایش در مقدار ارتفاع باعث کاهش گردوغبار و جهت های رو به جنوب و مناطق هموار، افزایش در مقدار این پدیده را خواهند داشت. بررسی معناداری همبستگی میان عامل گردوغبار با فاکتورهای درجه شیب، جهت شیب، بارش و ارتفاع با استفاده از آماره p-value و در سطح 95 درصد اطمینان انجام گرفت. مقدار p-value به ترتیب برای هرکدام از عوامل مذکور به ترتیب 001/0، 00/0، 00/0 و 004/0 به دست آمد. براساس نتایج به دست آمده، بین گردوغبار و عوامل درجه شیب، جهت شیب، بارش و ارتفاع رابطه معناداری برقرار است. نتایج این پژوهش نشان داد که با بهره گیری از تکنیک های سنجش از دور می توان به شناسایی کانون های گردوغبار به عنوان ابزار ارزشمندی به منظور مبارزه با عامل بیابان زایی استفاده کرد.
کلید واژگان: مادیس, عمق اپتیکی آئروسل (AOD), سری زمانی, توپوگرافی, اقلیم, پوشش گیاهی}IntroductionAirborne particles play an important role in the balance of atmospheric radiation and climate change. The relationship between aerosols and climate systems has received increasing attention as our understanding of these issues increases. A dust storm is a complex process that is influenced by the interactions of atmospheric systems and is basically caused by conditions such as high wind speed, bare soil and dry air.
Materials and methodsAerosol optical depth (AOD) is one of the most important parameters in the field of dust related research. Aerosol optical depth actually refers to the distribution of dust aerosols in the atmosphere. In this research, the dust condition was investigated using the AOD parameter of MODIS product. In order to investigate the relationship between environmental factors, NDVI was used. For each year, based on the total images taken, which is about 24 images per year, the average vegetation cover index was calculated in the Google Earth Engine system as a time series. In this study, among the climatic factors, annual rainfall data from synoptic stations were used to investigate the effect of rainfall on the amount of dust changes in the period from 2013 to 2022. Also, a 90-meter DEM was prepared from the SRTM sensor in order to prepare layers of slope percentage, slope direction and elevation classes.
ResultsIn the research, firstly, to evaluate the dust situation, the aerosol optical depth product was obtained from the MODIS sensor. In order to highlight and monitor as much as possible, the dust phenomenon of the months of June to September, corresponding to the late spring and summer season of each year, when the majority of dust storms are concentrated in these months, was chosen. After downloading the images, the 9-year statistical period (2013-2022) was considered as the studied statistical period in Khuzestan province. The average optical depth of dust was obtained each year based on the images taken in the same year. The results show that most of the dust was spread in the years 2015, 2016, 2017 and 2018, so that a large part of the province faced the dust phenomenon in these years. The investigation of the dust situation in 2013 and 2014 showed that although most of Khuzestan province is facing a relatively low average AOD, the maximum AOD value is related to classes with values of 0.71 to 1.5 and more than 1.5 located in the southwest. is the province; The maximum value of AOD in these years was 2.82 and considering that AOD is between zero and 5 in the mentioned years, the southern regions have faced a high average dust phenomenon. The purpose of this study was to monitor dust and investigate its relationship with various factors of topography, vegetation and climate. The results of dust relationship with the mentioned factors showed that among all the factors, height and slope direction have the highest correlation (83 percent) and (72 percent) respectively with the phenomenon of dust in the opposite direction, so that an increase in the amount of height causes a decrease in dust and south-facing directions. And smooth areas will have an increase in the amount of this phenomenon. Therefore, by using remote sensing techniques, it is possible to identify dust centers as a valuable tool to combat the expression factor.
Discussion and ConclusionDesertification is one of the most obvious ecological and environmental problems in arid and semi-arid regions. n this study, to identify dust spots, changes in the average occurrence of dust storms were obtained using MODIS sensor data from 2013 to 2022, and then its relationship with climatic factors, sun cover with NDVI index, and topography were evaluated. A decrease in the amount of precipitation that can lead to a decrease in soil moisture, vegetation cover and an increase in drought; Also, the changes in land use in recent years are all among the factors that have led to an increase in the phenomenon of dust, especially in Khuzestan province. Examining the influencing factors such as topography, vegetation and climatic factors is of great importance in identifying and prioritizing the control of dust centers, in addition, the MODIS optical depth sensor product can be of great help as a valuable tool for monitoring and managing this event.
Keywords: MODIS, aerosol optical depth (AOD), time series, topography, climate, vegetation} -
بیابان زایی یکی از چالش های مهم در بسیاری از کشورهای دنیا است و این پدیده بعنوان تهدیدی جدی برای بسیاری از مناطق از جمله مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر به شناسایی مناطق آسیب پذیر استان یزد در برابر بیابان زایی با استفاده از شاخص DVI پرداخته است. در پژوهش حاضر از اطلاعات کتابخانه ای، بررسی های آماری مربوط به جمعیت استان یزد، داده های اقلیمی استان یزد و مدل رقومی ارتفاعی SRTM 30m استفاده شده است. مهم ترین نرم افزارهای مورد استفاده، نرم افزار ArcGIS و SPSS بودند که بر پایه شاخص آسیب پذیری DVI به کاربرده شدند. در شاخص DVI از 9 معیار در قالب چهار گروه: جمعیتی، آب و هوایی، توپوگرافی و خاکشناسی بهره گیری می شود. همچنین بر خلاف پژوهش های پیشین، از مدل ANP نیز به منظور وزن دهی به شاخص ها استفاده شده است. نتایج حاصله از پژوهش نشان داده است که حدود 84% از وسعت استان یزد دارای توان آسیب پذیری زیاد و خیلی زیادی است که عمدتا شامل مناطق شمالی و مرکزی استان یزد است. همچنین بر اساس نتایج حاصله، در بین شهرستان های استان یزد، شهرستان های خاتم و بهاباد دارای کم ترین درصد آسیب پذیری و شهرستان های یزد، میبد و اردکان دارای بیشترین پتانسیل آسیب پذیری هستند. مجموع نتایج حاصله از این پژوهش نشان داده است که بخش های زیادی از استان یزد از جمله مناطق شمالی و مرکزی آن دارای پتانسیل آسیب پذیری زیادی هستند که نیازمند توجه ویژه و اجرای برنامه های بلندمدت برای جلوگیری از آسیب پذیری و افزایش بیابان زایی است.
کلید واژگان: مناطق خشک, آسیب پذیری, جمعیت, آب و هوا, توپوگرافی, خاکشناسی}IntroductionOne of the environmental challenges in the world is desertification. Desertification is land degradation in arid, semi-arid and dry sub-humid caused by several factors such as climate change and human activities. Desertification is a significant phenomenon, particularly in arid and semi-arid regions. In many instances, it is seen as a serious threat to human societies. The desertification process in developing countries is very intense, and this issue can have a significant impact on the future of these countries. Iran is a country that is exposed to the phenomenon of desertification. Due to the geographical location, arid and semi-arid areas cover approximately two-thirds of Iran. The desertification phenomenon is present in Yazd province. Due to its climate and hydrogeomorphology, this province, which is located in the central regions of Iran, has a high vulnerability potential against land use changes and desertification. Considering the importance of the topic, this research has identified the vulnerable areas of Yazd province against desertification using the DVI index.
Material and MethodsIn this research, library information, statistical data related to the population of Yazd province, climatic data of Yazd province, as well as the 30-meter SRTM DEM as the most important research data were used. The model used in this research was based on DVI vulnerability index. The DVI vulnerability index was the basis for the model used in this research. The time-spatial changes of vulnerability to desertification in the Banas River basin in India have been investigated using the DVI model. The DVI model uses 9 indicators, which are grouped into 4 groups: demographic indicators, weather indicators, topographic indicators, and soil indicators.
Results and DiscussionIn this research, in order to identify the vulnerable areas of Yazd province to desertification from demographic indicators (population density, population growth and illiteracy percentage), weather indicators (precipitation rate, average temperature, and evaporation rate and dryness index), topographic indices (slope percentage) and soil science indices (soil type) have been used.The slope index indicates that the western parts of Yazd province are more vulnerable. According to the geological index, the northern and eastern parts of this province are highly vulnerable. The northern, central, and eastern regions of Yazd province are highly vulnerable in terms of precipitation, average temperature, evaporation, and dryness indicators. Yazd city has a high vulnerability potential in terms of population density index. In terms of population growth index, Ardakan city has a high vulnerability potential and also in terms of illiteracy index, Taft city has a high vulnerability potential. The location of Yazd province has resulted in a large portion of its area being covered in arid and hyper-arid areas. Due to their high vulnerability to erosion, destruction, and vulnerability, many parts of this province are prone to desertification. The DVI model was used to evaluate the vulnerability potential of Yazd province against desertification in this research. The DVI model results are divided into 4 vulnerability potential classes: low, medium, high, and very high. The results indicate that the class with a high vulnerability potential covers 42.9% of the area, which is primarily concentrated in the northern and central areas of Yazd province. The class with high vulnerability potential covers 41/4 of the area, which primarily encompasses the western regions of Yazd province. The classes with medium and low vulnerability potential are distributed in the central, southeastern, and southern parts of Yazd province, with 14.3 and 1.4 percent of the area, respectively. The vulnerability status of cities in Yazd province has been assessed in this research. Khatam and Bahabad cities have the lowest vulnerability percentage, while Yazd, Meibod, and Ardakan cities have the highest vulnerability potential, according to the results. Many parts of Yazd province, including its northern and central regions, have a high vulnerability potential, which requires special attention and the implementation of long-term programs to prevent vulnerability and increase desertification.
Keywords: Dry Areas, Vulnerability, population, Weather, Topography, Soil science} -
میزان افزایش بارش با ارتفاع، به عنوان گرادیان بارش شناخته می شود که در مطالعات مربوط به پیش بینی های هیدرولوژیکی حوضه های کوهستانی و مدیریت منابع آب حوزه های آبخیز نقش اساسی دارند. در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات توپوگرافی زمین بر تشکیل و الگوی حرکتی بارش، از داده های شبکه ای میانگین بارش ماهواره IMERG V06 و نقشه مدل رقومی ارتفاعی 0/1 درجه گرادیان بارشی برای هشت جهت اصلی یا کدنویسی در محیط پایتون رشته کوه های البرز استخراج شد. سپس به منظور تعین الگوی حرکتی بارش پروفیل های طولی و عرضی استفاده شد. نتایج نشان داد که بیش ترین گرادیان بارش (گرادیان مثبت) مربوط به شمال شرقی استان گلستان به میزان 0/44 میلی متر به ازای افزایش هر متر در ارتفاع بوده است. همچنین جنوب شرقی سمنان دارای گرادیان منفی به میزان 1/91 میلی متر کاهش در بارش به ازای هر متر افزایش در ارتفاع بوده است. علاوه بر آن، دو جهت شمالی و جنوبی در سطح معنی داری 0/01 به ترتیب با 16/8و 25/4درصد بیش ترین تاثیر را بر گرادیان بارش داشته است. در دامنه های شمالی، یک همبستگی منفی بین میزان بارش و طول جغرافیایی مشاهده شده است، به طوری که در دامنه شمالی با افزایش طول جغرافیایی از میزان بارش کاسته شده است. در مقابل یک همبستگی مثبت بین عرض جغرافیایی و بارش وجود دارد، به طوری که عرض جغرافیایی بالاتر با افزایش سطوح بارش همراه است. با توجه به رفتار پیچیده بارش در مناطق کوهستانی تعیین یک الگوی کلی به دلیل دخالت عوامل مختلف انسانی، اقلیمی و زمینی کار دشواری است ولی درک الگوهای بارشی در فرآیندهای تصمیم گیری می تواند به مدیران منابع آب کمک کند.
کلید واژگان: البرز, بارش ماهواره ای, توپوگرافی, روش همسایگی, طول و عرض جغرافیایی}The phenomenon wherein precipitation increases as altitude ascends is referred to as the precipitation gradient, that significant importance in the field of hydrological forecasting in mountain basins and management of water resources. The present study aims to investigate the changes in the topography of the earth on the formation and movement pattern of precipitation, the average rainfall of the IMERG V06 satellite and the dem of the 0.1 degree elevation of the precipitation gradient for eight main directions or coding in the Python environment of the Alborz Mountains were extracted. Then, in order to determine the movement pattern of precipitation, longitudinal and latitude profiles were used. The study findings indicate that in the northeast region of Golestan province (positive gradient), there exists a positive gradient of precipitation, which amounts to 0. 44 mm.m elevation. Furthermore, it is worth noting that in the southeastern region of Semnan, there exists a negative gradient of 1. 91 mm.m reduction in precipitation of elevation gain. Additionally, it was found that the precipitation gradient was significantly influenced by both the north and south directions, accounting for 16. 8% and 25.4% of the effect, respectively, at a significance level of 0. 01. On the northern slopes, a negative correlation has been observed between the amount of precipitation and latitude, wherein higher latitudes are associated with lower precipitation levels. Conversely, a positive correlation has been noted between the amount of precipitation and latitude in other regions, where higher latitudes correspond to increased levels of precipitation. The intricate nature of precipitation in mountainous regions presents a challenge in establishing a comprehensive pattern due to the multifaceted influence of anthropogenic, climactic, and terrestrial variables, nevertheless, comprehending precipitation patterns in the context of decision-making can benefit water resource management.
Keywords: Alborz, longitude, latitude, neighborhood method, topography, Satellite precipitation} -
هر گونه گیاهی با توجه به نیازهایش یک مکان بهینه از محیط را به عنوان زیستگاه انتخاب میکند. این تحقیق به منظور ارزیابی رابطه بین ترکیب گونههای گیاهی با عوامل ادافوتوپوگرافیکی در مراتع استپی مرودشت در استان فارس مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار از روش نمونه برداری تصادفی استفاده شد و برای برداشت عوامل پوشش گیاهی و محیطی، ترانسکت هایی به طول 30 متر پیاده گردید. در مرحله دوم نمونه برداری نمونه برداری از خاک و اندازه گیریهای میدانی توپوگرافی صورت گرفت و نمونه های خاک به آزمایشگاه انتقال داده شدند. در آزمایشگاه میزان ماده آلی (OM)، هدایت الکتریکی (EC)، اسیدیته (EC)، درصد شن، سیلت و رس خاک، سدیم، پتاسیم و فسفر اندازهگیری شد. رابطه بین عوامل ادافوتوپوگرافیکی و ترکیب گونه های گیاهی با استفاده از آنالیزهای چند متغیره DCA و CCAتعیین گردید. مهم ترین عوامل خاکی موثر در پراکنش پوشش گیاهی با استفاده از روش CCA شوری و سدیم بودند. همچنین ارتفاع از سطح دریا و شیب به عنوان عوامل توپوگرافی تاثیر گذار در ترکیب گونه های گیاهی شناخته شدند.
کلید واژگان: خاک, توپوگرافی, ترکیب گیاهی, گیاه}Any plant according to its needs selects an optimal location of the environment as habitat. The aim of this study was to evaluate the relationship between plant species composition and edaphotopopographic factors in the steppe rangelands of Marvdasht in Fars province. Soil and vegetation sampling was carried out by random sampling and transect method, respectively. In this study, transects with a length of 30m were used. After sampling the soil samples were transported to the laboratory. In the laboratory content of OM, EC, pH, sand, silt and clay, Na, K and P were measured. The relationship between environmental factors and species composition was determined using DCA and CCA multivariate analyzes. The most important factors in the distribution of vegetation, were soil EC and Na. Altitude and slope were identified as effective topographic factors the composition of plant species.
Keywords: multivariate, Analysis, Topographic, Plant} -
گاوزبان وحشی (Anchusa italica) یکی از گونه های دارویی است که علاوه بر اهمیت اکولوژیکی و زیستی، به صورت بالقوه از اهمیت اقتصادی بالایی هم برخوردار است. این گونه در مناطق خاصی پراکنش دارد و معرفی آن به مناطق جدید نیازمند شناخت نیازهای اکولوژیکی آن است. در این مطالعه با استفاده از مدل تعمیمی تقویت شده (GBM)، رویشگاه بالقوه این گونه تعیین شد. برای این کار پس از تعیین اطلاعات مکانی نقاط حضور گاوزبان وحشی، 19 متغیر زیست اقلیمی و سه متغیر فیزیوگرافی با اندازه پیکسل 500 متری (مقیاس 1:50000) به عنوان متغیرهای مستقل به مدل تعمیمی تقویت شده وارد شدند و علاوه بر تعیین مکان های مناسب برای حضور گاوزبان وحشی، نیازهای اکولوژیک این گونه تعریف شد. نتایج نشان داد که 726150 هکتار معادل 17/6 درصد از اراضی استان برای حضور این گونه از تناسب بالایی برخوردار هستند، در حالی که 1053217 هکتار (94/8 درصد) دارای تناسب متوسط، 578794 هکتار (91/4 درصد) دارای تناسب کم و 9418742 هکتار (97/79 درصد) از اراضی خراسان رضوی فاقد تناسب اقلیمی و توپوگرافی برای رشد و حضور این گونه هستند. متغیرهای میانگین دمای سالیانه (BIO1)، میانگین دامنه دمای روزانه (BIO2)، تغییرات فصلی بارندگی (BIO15)، مجموع بارندگی سالیانه (BIO12) و جهت شیب (Aspect) دارای بیشترین تاثیر بر توانایی این گونه برای اشغال رویشگاه های مختلف هستند و در مجموع بیش از 83 درصد اهمیت دارند. با توجه به این نتایج، Anchusa italica در دامنه دمای سالانه 9/5 تا 7/11 درجه سانتی گراد، میزان بارندگی سالیانه 240 تا 330 میلی متر و اغلب در دامنه های شمالی و شرقی دیده می شود. برای ارزیابی توانایی مدل از شاخص های سطح زیر منحنی (AUC) و آماره واقعی مهارت (TSS) استفاده شد که این شاخص ها به ترتیب مقادیر 97 و 90 درصد را نشان دادند. همچنین از مولفه های حساسیت و مقدار ویژه هم برای ارزیابی مدل استفاده شد که مقادیر 96 و 93 درصد برای آن ها ثبت شد. این نتایج نشان می دهند که مدل تعمیمی تقویت شده به خوبی توانسته است نیازهای اکولوژیک این گونه را ارزیابی کند. نتایج این پژوهش می توانند در مدیریت رویشگاه های فعلی این گونه و همچنین پیشنهاد مناطق مناسب برای توسعه رویشگاهی مورد استفاده قرار گیرند.
کلید واژگان: نیازهای محیطی, آشیان اکولوژیک, شرایط اقلیمی, گاوزبان وحشی, توپوگرافی} -
مجله مراتع، سال نهم شماره 3 (Summer 2019)، صص 219 -233
در مطالعات کاربردی، بررسی رابطه بین حضور و عدم حضور گونه گیاهی و متغیرهای محیطی برای انجام شد. 1395 مدیریت مشکلات اکولوژیکی و اکوسیستم های مرتعی ضروری است. این تحقیق در تابستان سال هدف از این مطالعه مقایسه قدرت پیشبینی تعدادی از مدلهای پراکنش گونه (و ارزیابی اهمیت تعدادی SDM) از متغیرهای محیطی به عنوان پیشبینیکننده ها در ارتباط با پوشش گیاهان مرتعی بود. در این تحقیق، مراتع هکتار به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شد. متغیرهای پیشبینی کننده شامل 5721منطقه افلاح با وسعت فاکتورهای اقلیمی (بارندگی، دما و رطوبت)، توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع) و عوامل ادافیکی بودند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی- طبقه بندی شده برای پوشش گیاهی و خاک بود. عوامل توپوگرافی شامل شیب، ارتفاع و جهت در نرم افزار پلات یک متر مربعی (مجموع 10 تعریف شدند. در هر واحد نمونه برداری، Arc GIS پلات) استقرار یافتند و لیست گونه ها، تعداد و حضور یا عدم حضور گونه های گیاهی در آنها ثبت شد. پنج 350 ،Agropyron repens(روش مختلف مدلسازی برای پیش بینی حضور و عدم حضور پنج گونه گیاهی غالب Festuca ovina ،L) مورد Tragopogon graminifolius و Stachys lavandulifolia ، eucopoa sclerophylla بررسی قرار گرفتند. مدلها عبارت بودند از: مدل خطی تعمیم یافته (، طبقه بندی و رگرسیون GLM) درختی ((درخت رگرسیون تقویت شده ، CART) مدل جمعی تعمیم یافته ، BRT) (و جنگل تصادفی GAM) R (.تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار RF) ، انجام شد. نتایج نشان داد که مدل توانایی GAM دارای ارزش عددی GAM پیش بینی بالایی برای گونه های موجود در مرتع مورد بررسی را داشته است. مدل 6 ،0/77 ،0/67) بود (به ترتیب AUCبالایی برای پارامتر سطح زیر منحنی (برای گونه های 0/60 و 0/64 ،0/ 9 Tragopogon و Stachys lavandulifolia ،Leucopoa sclerophylla ،Festuca ovina ،Agropyron repens Agropyron برای گونه های Kappa . همچنین مقدار عددی شاخص graminifolius repens ،Festuca ovina ، Leucopoa sclerophylla ،Stachys ،0/10 ،0/10 به ترتیب برابر Tragopogon graminifolius و lavandulifolia تعیین شد. تجزیه و تحلیل متغیرهای محیطی نشان داد که اسیدیته، نیتروژن و جهت 0/11 و 0/01 ،0/19 مهمترین متغیرها در مدل بودند. به طور کلی متغیرهای نیتروژن، نسبت کربن به نیتروژن و فسفر خاک GAM از مهمترین متغیرهای محیطی تاثیر گذار بر پراکنش گونه های مورد 0/389 و 0/437 ،0/452 به ترتیب با میزان مطالعه بودند.
کلید واژگان: پوشش گیاهی, خاک, توپوگرافی, مدل جنگل تصادفی, مراتع افلاح}In applied studies, the investigation of the relationship between a plant species and environmental variables is essential to manage ecological problems and rangeland ecosystems. This research was conducted in summer 2016. The aim of this study was to compare the predictive power of a number of Species Distribution Models (SDMs) and to evaluate the importance of a range of environmental variables as predictors in the context of rangeland vegetation. In this study, Aflah rangelands with 5721 ha were selected. In this research, predictor variables included climatic, topographic and edaphic parameters. The sampling method was equal random-classification for vegetation and soil. Topographic factors including slope, elevation and aspect were determined in Arc GIS software. In each sample unit, 10 plots were established (total 350 plots) and the lists of the species, their number, their presence or absence were recorded. The efficacy of five different modelling techniques to predict the distribution of five dominant rangeland plant species (Agropyron repens, Festuca ovina, Leucopoa sclerophylla, Stachys lavandulifolia and Tragopogon graminifolius) was evaluated. The models were generalized linear regression (GLM), classification and regression trees (CART), boosted regression trees (BRT), generalized additive models (GAM), and random forest (RF). Data analysis was done using the R software, version 3.1.1. The results showed that GAM model demonstrated most consistently high predictive power over the species in the rangeland context investigated here. GAM model exhibited the most predictive power. The importance analysis of the environmental variables showed that N, pH and aspect were the most important variables in the GAM model. Overall, N, P and C/N soil (0.452, 0.437 and 0.389) were the most important environmental variables.
Keywords: Vegetation, Soil, Topographic, Random Forest, Aflah rangelands} -
شناخت ویژگی های گیاهی، اولین گام برای شناخت الگوی های موجود در رشد و پراکنش پوشش گیاهی و نحوه پاسخ آنها به شرایط محیطی است. گیاه گل ماهور یکی از گونه های مطرح دارویی برای بیماری های عفونی است که در مراتع ایران و مخصوصا مراتع آذربایجان گسترش دارد. بر همین اساس، خصوصیات اکولوژیکی و مورفولوژیکی گل ماهور، در مراتع کوهستانی سهند بررسی شد. برای این منظور، در چهار مکان معرف (واحد اکولوژیکی)، از پوشش گیاهی و خاک نمونه برداری شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی در هر مکان، به روش تصادفی سیستماتیک در داخل 60 پلات یک متر مربعی که با فاصله 10 متر از همدیگر در امتداد شش ترانسکت 100 متری مستقر شدند، انجام شد. همزمان با این امر، صفات ساختاری و بایومس پایه های یکساله و دوساله گل ماهور، در هر یک از واحدهای اکولوژیکی اندازه گیری شد. جهت بررسی ارتباط خصوصیات رویشگاهی با صفات گیاهی، با توجه به طول گرادیان متغیرها، از آنالیز چندمتغیره -روش آنالیز افزونگی (RDA)- استفاده شد. بر مبنای نتایج عوامل محیطی متفاوتی، بر صفات پایه های یکساله و دوساله، اثرگذار است. بطوریکه با افزایش ارتفاع و به تبع آن کاهش دما، صفات ساختاری پایه های یکساله گل ماهور، کاهش می یابد. ضمن اینکه، افزایش رطوبت خاک و کاهش آهک، سبب افزایش صفات مذکور می گردد. صفات بایومس پایه های یکساله نیز در مکان های پرشیب، حاصلخیز و با هدایت الکتریکی بالا، افزایش می یابد. همچنین در ارتفاعات پائین تر و با خاک سبک، صفات ساختاری پایه های دو ساله افزایش می یابد. صفات بایومس آنها نیز در ارتفاعات پائین و مناطق با خاک سبک و مرطوب، بیشتر خواهد بود. به طور کلی اهمیت هر یک از صفات ساختاری و بایومس گل ماهور، بر حسب نوع کاربرد و هدف مشخص می شود. با این حال، صفات ساختاری و بایومس، با یکدیگر همبستگی داشته و توجه به یکی سبب تقویت عامل دیگری نیز می شود. ضمن اینکه صفات اندازه گیری شده، از ملزومات اساسی جهت محاسبه تنوع کارکرد می باشد.کلید واژگان: صفات گیاهی, آنالیز افزونگی, خاک, توپوگرافی, مرتع}
-
شوری یکی از پارامتر های محیطی است که تاثیر آن بر تنوع گونه ای، نیاز به مطالعه بیشتری دارد. در تحقیق حاضر، تغییر تنوع گیاهی تحت تاثیر تغییر شوری ناشی از تغییر ارتفاع و نزدیکی به سطح ایستابی در دشت اینچه برون در شمال شهرستان آق قلا (استان گلستان) مورد بررسی قرار گرفته است. به دلیل تغییر شوری ناشی از تغییر توپوگرافی در طول دشت اینچه برون، نمونه برداری و ثبت اطلاعات پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه، با استقرار ترانسکت نواری حدود 1000 متری در امتداد یکی از تپه های منطقه اینچه برون انجام شد. در طول ترانسکت در فواصل 100 متری، اقدام به استقرار واحدهای نمونه برداری (پلات) 3×3 متر شد. در داخل هر واحد نمونه برداری، لیست گونه ها و سطح تاج پوشش هر گونه، در جهت شیب غالب، برآورد شد. با استفاده از نرم افزار PAST شاخص های تنوع شانون- واینر و سیمپسون محاسبه شد. عدد تنوع بتا بین واحدهای نمونه برداری در طول گرادیان شوری با استفاده از شاخص ویتاکر محاسبه شد. رابطه بین تغییرات شوری بین واحدهای نمونه برداری در طول گرادیان ارتفاعی و تنوع آلفا، سیمپسون و بتا با استفاده از رگرسیون خطی ساده مطالعه شد. نتایج نشان داد بین ارتفاع، میزان شوری خاک و هر دو شاخص تنوع گیاهی، رابطه معنی دار وجود دارد. با کاهش ارتفاع، میزان شوری خاک افزایش می یابد و با افزایش شوری خاک، تنوع زیستی کاهش می یابد. این تغییرات درنتیجه افزایش شوری صورت می گیرد.کلید واژگان: شاخص تنوع شانون, تنوع بتا, تنش شوری, تنوع زیستی, توپوگرافی, مراتع اینچه برون}Salinity is one of the environmental parameters that its impact on plant species diversity requires further studies. In this research, change of plant diversity was studied along a salinity gradient that was resulted from proximity of water table to the land surface in Incheh Borun plain due to the altitudinal change in northern part of Aq-Qala city. A transect with the length of 1 km was laid out along one of the hills in the region. Sampling units (plots) with the size of 3×3 m were established at 100 meters intervals along the transect. A floristic list was compiled and plants canopy cover was estimated in each sampling unit in the direction of dominant altitudinal gradient. Shannon-Wiener and Simpson indexes were calculated by using of PAST software. β-diversity was calculated between the sampling units using the Whittaker index. The relationship of salinity changes between sampling units along the altitudinal gradient and Alfa diversity, Simpson and β-diversity was studied using the linear regression. Results showed that there are significant relationships between the altitude, soil salinity and plant diversity indices. Soil salinity increases by decrease of altitude and the biodiversity decreases by increasing of soil salinity. These changes occur due to increasing of salinity.Keywords: β-diversity, Incheh Borun rangelands, salinity stress, Shannon diversity index, species composition, topography}
-
در دهه های اخیر توسعه روز افزون فرسایش خاک در اثر تخریب پوشش گیاهی، گسترش پروژه های حفاظت خاک را در اکثر مناطق ایران اجتناب ناپذیر ساخته است. استفاده از پوشش گیاهی به عنوان یک ابزار مهندسی زیستی برای کنترل فرسایش و رسوب عامل مناسبی می باشد. وتیورگراس (Chrysopogon zizanioides) گیاه چندمنظوره ای است که به عنوان یک ابزار مهندسی زیستی و نیز جهت تعلیف دام استفاده می شود و در اراضی لسی مناطق نیمه استپی شرق استان گلستان می تواند نقش مهمی در تعلیف دام و کنترل فرسایش ایفا نماید. مطالعه اثرات عوامل اکولوژیک بر زنده مانی این گیاه، برای افزایش احتمال موفقیت کشت وسیع آن ضروری می باشد. لذا اثرات توپوگرافی بر زنده مانی وتیور گراس و برخی خصوصیات گیاهی آن در سه ارتفاع، دو شیب و دو جهت متفاوت در حوزه آبخیز کچیک مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 و از طریق آنالیز واریانس فاکتوریال و آزمون t انجام شد. بنابر نتایج به دست آمده، توپوگرافی بر میزان زنده مانی قلمه های این گیاه در حوزه آبخیز کچیک تاثیری ندارد. نتایج نشانگر آن است که از بین عوامل توپوگرافیک، عامل ارتفاع از سطح دریا اثر معنی داری بر میانگین ارتفاع، محیط تاج و طول ریشه پایه های وتیورگراس دارد (0/05>p)، در حالیکه سایر عوامل توپوگرافیک بر میانگین خصوصیات گیاهی اندازه گیری شده، اثر معنی داری ندارند (0/05کلید واژگان: وتیورگراس, توپوگرافی, زنده مانی, حوزه آبخیز کچیک}Soil conservation projects are required in most parts of Iran due to the severe vegetation removal and accelerated soil erosion. Vegetation as a bio-engineering tool has been used for erosion and sediment control in many ecosystems around the world. Vetiver grass is a highly valuable bioengineering technique that offers various benefits to the ecosystems. This species can be used for soil erosion control in sensitive areas such as Loess of East Golestan province. This study aimed to study the effects of ecological factors on the survival of the species. The result of this study can be used as a guide to large-scale cultivation of Vetiver in the area. The effects of topographic factors (three elevation ranges, two slopes, and two different directions) on the survival and some vegetation characteristics of Vetiver cuttings were studied in the Kechik catchment. Factorial analysis of variance was used to evaluate the effects of altitude and direction on the species survival, and independent T test was also performed to study the effects of slop on the species characteristics. According to the results, topographic factors did not have any significant effects on survival of Vetiver grass in the Kechik catchment. The results indicated that the elevation ranges had significant effect on the mean of height, crown, and root length of Vetiver grass (p< 0.05), while other studied topographic factors did not have significant effects on the measured plant characteristics (p> 0.05).Keywords: Vetiver grass, topography, Survival, Kechik catchment}
-
یکی از راه های برطرف کردن کمبود های فصلی آب، استفاده از آب های زیرزمینی است. از شیوه های ذخیره سازی و استفاده از آب های زیرزمینی، می توان به سد زیرزمینی اشاره داشت که از جمله تکنیک هایی است که به کمک آن می توان مدیریت منابع آبی موجود را بهبود بخشیده و بهره وری از این منابع را افزایش داد. سد زیرزمینی یک روش ساده و کاربردی برای جمع آوری و ذخیره سازی آب در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. در این پژوهش به بررسی و انتخاب مناطق مناسب احداث سد زیرزمینی در حوزه آبخیز قره سو پرداخته شد. عوامل زیادی در تعیین مناطق مناسب سد زیرزمینی تاثیرگذار هستند که در این جا شرایط فیزیوگرافی، زمین شناسی، هیدرولوژی، هیدروژئولوژی و کاربری اراضی حوضه مورد نظر با استفاده از اطلاعات، نقشه ها، داده های مورد نیاز، گزارشات و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سپس نقشه های حاصل از مراحل مختلف تلفیق شده و در نتیجه نقشه مناطق و آبراهه های مناسب احداث سد زیرزمینی در حوزه آبخیز قره سو ایجاد شدند. نتایج نشان داد که حدود 30 درصد از سطح حوزه آبخیز مورد بررسی مناسب احداث سد زیرزمینی می باشد.
کلید واژگان: توپوگرافی, زمین شناسی, سیستم اطلاعات جغرافیایی, کاربری اراضی, هیدروژئولوژی, هیدرولوژی}The use of groundwater is one of the ways to overcome the seasonal shortages of water.Underground dam that can be noted as one of the techniques to help the improvement of water resources management and increase the efficiency of these resources, is one of the water storage practices to use the groundwater.. It is a simple method for the collection and storage of water in arid and semi-arid areas. In this study, selection of suitable areas of underground dam in Gharasou watershed is investigated. Many factors are influenced in determining the suitable areas of underground dam. In this research, physiography, geology, hydrology, hydrogeology and land use of the watershed were investigated and analyzed with the use of information, maps, reports, required data and geographic information system. Then, derived maps from different stages were combined and finally suitable areas and streams for construction of underground dam were mapped. Results showed that about 30 percent of Gharasou watershed is suitable for construction of underground dam.Keywords: Geology, GIS, Hydrogeology, Hydrology, Land use, Topography} -
با توجه به توان مناسب ذخیره کربن در بافت های گیاهی، به دلیل افزایش غلظت گاز دی اکسید کربن در جو در دهه های اخیر به این راهکار توجه جدی شده است. بدین منظور، قابلیت ذخیره کربن دو گونه Astragalus gossypinus و Astragalus parrowianus در بخشی از مراتع کوهستانی استان کرمانشاه بررسی شد. محدوده مورد مطالعه براساس نقشه توپوگرافی و پیمایش صحرایی مشخص شد و واحدهای همگن براساس چهار جهت اصلی و پنج طبقه ارتفاعی تعیین و مناطق معرف انتخاب شدند. سپس در هر منطقه معرف، سه ترانسکت خطی موازی یکدیگر از بالای دامنه به سمت پایین قرار گرفتند (درمجموع 60 ترانسکت) و به فاصله هر 10 متر در طول ترانسکت، پلات ها انداخته شدند (درمجموع 300 پلات) و مقادیر کربن زیست توده هوایی و زیرزمینی دو گونه اندازه گیری شد. نتایج مقایسه میانگین ها براساس آزمون SNK هم بیانگر این مطلب بود که کمترین مقدار ذخیره کربن در طبقه ارتفاعی (1900-2100) در جهت جغرافیایی شمالی مشاهده شده است. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که قابلیت ذخیره کربن گونه Astragalus parrowianus بیشتر از گونه Astragalus gossypinus است. این توانایی به این علت است که گون زرد میزان پوشش، زیست توده هوایی و زیست توده ریشه ای بیشتری از گون سفید دارد که به تله انداختن و ذخیره بیشتر کربن آلی را سبب شده است.
کلید واژگان: استان کرمانشاه, توپوگرافی, ذخیره کربن, Astragalus parrowianus, Astragalus gossypinus}Given the potential for carbon storage in plant tissues، this approach has a serious interest in recent decades. Therefore، the ability of carbon storage in Astragalus gossypinus and Astragalus parrowianus were examined in part of alpine pastures in Kermanshah Province. After determining the representative districts، according to 4 main aspect and 5 category elevation was determined representative area. Also in each representative area 3 transect parallel to of up slope to down was placed (total 60 transect) and interval 10 m was placed plots (total 300 plot) and aerial and underground biomass carbon values of those species were measured. Regarding to the results of mean compression SNK the least of carbon storage in category elevation (1900-2100) that was determined in north aspect. Also according to the results، Astragalus parrowianus Species has more carbon storage capacity than Astragalus gossypinus species. This ability is due to more vegetation percentage and more aerial and underground biomass of Astragalus parrowianus Species in compare with Astragalus gossypinus Species. These abilities cause to more organic carbon storage of Astragalus parrowianus Species.Keywords: Astragalus parrowianus, Astragalus gossypinus, Carbon storage, Kermanshah province, Topography} -
هدف از این پژوهش، ارزیابی نقش عوامل پستی و بلندی و خاک بر پوشش گیاهی و تعیین مهمترین عوامل موثر بر پراکنش پوشش گیاهی است. منطقه مورد مطالعه در شهرستان اردستان واقع شده است. با توجه به اینکه واحدهای کاری پایه و مبنای مطالعه در این تحقیق بود، از این رو پس از تهیه نقشه های شیب، جهت، ارتفاع، زمین شناسی و رخساره ها، اقدام به تلفیق آنها توسط نرم افزار ArcGIS نسخه 2/9 نموده که به تفکیک 14 واحدکاری منجر شد. با توجه به هدف تحقیق و عدم تغییر پوشش گیاهی در برخی از واحدها، در نهایت تعداد 9 واحدکاری که در آنها پوشش گیاهی و رخساره های ژئومرفولوژی تفاوت قابل ملاحظه ای داشتند، تعیین شد. در هر واحد کاری نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک انجام شد. در هر واحدکاری، تعداد 2 ترانسکت نواری 300 متری مستقر و پلات ها در طول ترانسکت ها به فاصله 20 متر از یکدیگر قرار داده شدند. نمونه برداری در آنها به روش تصادفی-سیستماتیک انجام و در داخل پلات ها ویژگی های پوشش گیاهی یادداشت شد. به منظور مطالعه عوامل خاکی، در پلات های اول، وسط و آخر هر ترانسکت یک پروفیل (60-0 سانتی متری) حفر و پس از نمونه برداری، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات عوامل محیطی و پوشش گیاهی روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA) به کار گرفته شد. نتایج تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که دو محور اول 38/78 درصد از تغییرات پوشش گیاهی در واحدهای کاری را توجیه می کنند (در واحدهای کاری پوشش گیاهی متفاوت مشاهده شد)، به-طوری که از میان عوامل محیطی اندازه گیری شده متغیرهای بافت، هدایت الکتریکی، آهک، گچ، کلسیم و مواد آلی خاک به -عنوان مهمترین عوامل موثر در پراکنش گیاهان در واحدهای کاری مختلف می باشند.
کلید واژگان: واحد کاری, توپوگرافی, عوامل محیطی, تجزیه مولفه های اصلی, مراتع اردستان}By studying relationships between topography, soil and plant characteristics, there is more chance to achieve appropriate management based on ecological principals. This study aimed to evaluate the role of topography and soil characteristics in vegetation, and identify the most critical factors affecting the vegetation distribution. The study area is located in Ardestanrangelands, Isfahan province, Iran. Slope, aspect, elevation and geology maps were integrated using ArcGis software version 9.2, and fourteen homogeneous units were produced. These unites were decreased to nine as no significant changes were detected between them. Vegetation and soil characteristics were studied in these unites. In each unite, two belt transects with each 300 meters in length were established and vegetation characteristics were sampled in plots with 20 meters distance from each other placed along the transects.. Vegetation flora was also studied. Soil samples were collected from various parts of transects (at the beginning, middle and end) and their chemical and physical properties were analyzed. Principal Component Analysis (PCA) was used to interpret the collected environmental and vegetation data. According to the results, the two first axes of PCA explained 78.38 percent of variance of the vegetation distribution in the studied unites. Soil texture, electrical conductivity, Caco3, Caso4, Ca and organic matter content were the most important factors controlling the distribution of vegetation in the area.Keywords: Geobiofacies, Topography, Environmental variable, Principal Component Analysis} -
از عوامل مهم تاثیر گذار بر پوشش گیاهی در اکوسیستم های مرتعی، فاکتورهای غیر زنده است که نقش مهمی در شکل گیری و توالی انواع پوشش های گیاهی دارد. شناخت این عوامل، گام مهمی در مدیریت اکولوژیک مراتع محسوب می شود. بدین منظور، مراتع جواهرده رامسر واقع در البرز شمالی از ارتفاع 2000 تا 3200 متر انتخاب شد. با توجه به پایش میدانی و ساختار پوشش گیاهی، طبقات 300 متری برای برداشت داده های صحرایی در نظر گرفته شود. سپس در هر نوار عرضی، تعداد 15 پلات که توسط فرمولهای آماری محاسبه گردید، به صورت تصادفی، برای جمع آوری داده های صحرایی نظیر درصد پوشش انواع فرم های رویشی استفاده شد. در هر طبقه ارتفاعی، تعداد 5 پلات هم برای تهیه نمونه خاک در نظر گرفته شد. آنالیزهای آماری به کمک روش های رسته بندی و آنالیز چندمتغیره DCA و CCA انجام شد. نتایج نشان داد که فرم های رویشی منطقه در تحت 183 گونه و 33 خانواده، به 5 زیراجتماع بزرگ تفکیک شدند. به طوری که تفکیک پذیری این اجتماع تحت تاثیر عامل ارتفاع، جهت و ویژگی های خاکی قرار داشته است. همچنین آنالیز چندمتغیره CCA به خوبی توانسته است فرم های رویشی را با توجه به نیازهای اکولوژیک هریک به گروه های مستقلی از گراس های یک و چندساله با فورب های چندساله، فورب های یکساله، بوته ای ها و درختچه ای ها تفکیک کند. این فرم ها نیز تحت تاثیر عوامل توپوگرافی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، دارای آشیان های اکولوژیک متفاوتی از همدیگر شده اند. بنابراین مدیریت اکولوژیک اکوسیستم های خشکزی نیاز به درک و آگاهی از ساختار پوشش گیاهی متاثر از عوامل محیطی دارد.
کلید واژگان: توپوگرافی, خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک, فرم های رویشی, آشیان های اکولوژیک, البرز شمالی, جواهرده}Abiotic factors، as topographic and physicochemical properties of soil، are the most important effective factor on vegetation in rangeland ecosystems which have the most important performances to forming and succession of plant vegetation. Ecologic management of rangelands can be desired by better understanding of these effective factors. Then، rangeland of Javaherdeh (Ramsar) in the northern Alborz Mountains ranging 2000-3200 m a. s. l. was selected in this study and altitudinal classes of 300 meter were selected to obtain field records on the basis of field monitoring and plants structures. About 15 plots (1 m2) in each altitudinal class were considered in order to obtain the field data، e. g. percentage of life-form covers. It was also chosen five plots to gather soil samples. Statistical analyses، using cluster analysis، DCA and CCA، were done by PC-Ord V. 5. 1 software. The results showed that life forms of plant under 183 species and 33 families have been divided into five sub-associations so that their segregation is done based upon elevation، aspect، and soil properties. Multivariate analysis (CCA) also can as well divide the life forms of plants based on their ecological requirements into subgroups include annual and perennial grasses with perennial forbs، annual forbs، shrubs، and bushy trees. These life forms are also found different ecologic niches funded upon influence of the topographic factors and physicochemical properties of soils. Hence، ecologic management of terrestrial ecosystems needs to knowing and understanding of vegetation structures under different environmental factors.Keywords: Topography, Physicochemical properties, Soil, Ecologic niches, Northern Alborz, Javaherdeh} -
در مراتع کوهستانی وجود ترکیب پیچیده ای از عوامل مانند توپوگرافی، مراحل رشد پوشش گیاهی و توزیع آب، منجر به بروز مسائلی در توزیع چرا می شود. به منظور کمک در انتخاب ابزار مناسب تصحیح پراکنش چرا در مراتع کوهستانی، بررسی تاثیر توپوگرافی بر پوشش گیاهی مراتع ییلاقی حوزه واز در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا با بازدید میدانی و شناسایی قطعات همگن از نظر چرای دام، 5 واحد بهره برداری تعیین گردید و مناطقی به عنوان معرف در آنها انتخاب و نمونه برداری به روش تصادفی صورت گرفت. اندازه قطعات نمونه یک متر مربع و تعداد آن به روش آماری تعیین شد. در هر پلات، تولید به روش قطع و توزین، میزان بهره برداری با استفاده از روش ارتفاع به وزن و بر اساس وزن خشک و درصد تاج پوشش هر گونه گیاهی اندازه گیری شد. در نهایت با استفاده از نرم افزار SPSS، مقایسه عوامل گیاهی مورد بررسی در واحدهای بهره برداری با استفاده از طرح کاملا تصادفی با تکرارهای نامساوی انجام شد، و ضریب همبستگی بین هر یک از متغیرهای مستقل (شیب، جهت و ارتفاع) با متغیرهای وابسته (تولید، درصد تاج پوشش و بهره برداری) تعیین گردید. همچنین موثرترین عامل از بین آنها و اثر متقابل متغیرهای مستقل به کمک رگرسیون چندمتغیره گام به گام تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از بین عوامل توپوگرافی مورد مطالعه، شیب و بعد جهت بیشترین همبستگی را با میزان بهره برداری دام داشته و عامل ارتفاع رابطه ای نشان نداده است، ولی بر میزان تولید و تاج پوشش گیاهی موثر بوده است.
کلید واژگان: توپوگرافی, بهره برداری, پراکنش دام, مازندران}In mountainous rangelands, there is a complex combination of factors such as topography, vegetation growth stages and water distribution which affect grazing distribution. This research was conducted to investigate the effect of topography on vegetation of summer rangelands of Vaz, Mazandaran province. Five utilization units were selected on the basis of field survey and identifying homogenous grazing units. Key areas were obtained in each unit and sampling was done randomly. Size of the quadrates was 1m2 and the number was calculated by statistical method. In each quadrate, yield was measured by clip and weigh method and utilization rate was determined using height to weight ratio (based on dry weight). Vegetation cover percentage was also recorded. Finally, comparison of plant characteristics in utilization units was performed by SPSS in a completely randomized design with unequal replications. Then, correlation coefficient between each of the independent variables (slope, aspect and height) and dependent variables (yield, canopy cover percentage and utilization) was determined. Also, the most effective factor and interaction effects of independent variables were obtained by stepwise multiple regression analysis. Results showed that slope and aspect had the most correlation with livestock utilization respectively, but no relationship was found for elevation while it affected yield and canopy cover.Keywords: Topography, Utilization, Grazing distribution, Mazandaran} -
سزیم-137یک رادیو نوکلویید مصنوعی با تشعشع گاما و نیمه عمر 17/30 سال است که به عنوان محصول جانبی ناشی از آزمایش های هسته ای دهه های گذشته، تولید و در استراتوسفر رها شده است. این ماده بعدها به تروپوسفر منتقل شده و به همراه نزولات جوی به سطح زمین رسیده است. میزان سزیم-137 خاک رابطه ای مستقیم و مثبت با شکل توزیع و میزان نزولات جوی دارد. پس از 40 سال که از اولین کاربرد سزیم-137 سپری شده، امروزه این روش ابزار مهمی در تحقیقات فرسایش خاک محسوب می شود. با توجه به توانمندی بالایی که این روش از نقطه نظر دقت در برآورد و سهولت جمع آوری داده ها نسبت به سایر روش های برآورد فرسایش دارد، می توان این روش را در گستره وسیعی از عرصه های مختلف، جای گزین سایر روش ها نمود. این مقاله کار با روش سزیم را در حوزه آبخیز طاسران ارائه نموده و امتیازات عمده این روش را که به لحاظ نظری و عملی نسبت به سایر روش ها و همچنین زمینه های مناسب کار با آن را مورد بحث قرار می دهد. در این تحقیق با کمک عکسهای هوائی با مقیاس 20000/1 و نقشه توپوگرافی با مقیاس 50000/1، حوزه آبخیز طاسران بررسی شد. تعداد 15 دامنه جهت مطالعه در نظر گرفته شد که از این تعداد 12 دامنه برای اراضی تپه ماهور با درصد شیب های متفاوت و از نوع شیب مرکب و شیب یک نواخت و سه دامنه مابقی در اراضی دشتهای دامنهای، که دارای شدت فرسایش متفاوت بودند، انتخاب شد. در هر نوع شیب در موقعیتهای مختلف (فوقانی، میانی، تحتانی، سطح بالای تپه، شانه شیب، شیب برگشتی، پای شیب، پنجه شیب) بسته به طول شیب تعدادی نمونه برداشت شد. برای اندازه گیری سزیم– 137 از دستگاه گامااسپکترومتر استفاده گردید. میزان فرسایش سطحی و انباشت خاک در هر نقطه با استفاده از رابطه پیشنهادی کاچانوفسکی محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که میزان متوسط فرسایش خاک در موقعیت های شیب مرکب (شانه شیب برابر 42/68، قسمت مسطح شیب برابر 4/45 و قسمت شیب برگشتی برابر 16/51 تن در هکتار در سال) و در موقعیت های شیب یک نواخت (بخش فوقانی شیب برابر 6/79، بخش میانی شیب برابر 3/65 و بخش پایین شیب 23/84 تن در هکتار در سال) و در موقعیت پای شیب که منطقه دینامیک است، فرآیند انباشت خاک غالب تر از فرسایش خاک بود.کلید واژگان: پخش سیلاب, توپوگرافی, عکس هوائی, گاما اسپکترومتر}Due to the importance of water erosion in reducing soil fertility many studies have been done on the quantity of this destructive phenomenon. Tamura and Rogowosky found a meaningful relation between water erosion and Cs-137 loss in soil matrix. This report was the first of application of Cs-137 method to estimate soil erosion since 1974. From 1974، the method has changed gradually and now is used in many studies. In this study، aerial photographs with scale of 1:20000 and topographic maps with scale of 1:50000 were used. 12 transects on the hilly lands (compound and uniform slopes) and 3 transects on the piedmont plain were studied. Surface samples were collected from different slope situations. The situations were collected from different slope situations. The situations were summits، shoulders، back slopes، foot slopes and toe slopes; gamma spectrometer was used to determine the Cs-137 of the samples. Soil erosion and sediment were calculated by Cochanouski (1993) Equation. Results showed that in summit، shoulder and back slope of the compound slopes، erosion is 68. 42، 45. 46 and 51. 16 Ton/ha/yr respectively. On the same situations of uniform slopes 79. 6، 65. 3 and 84. 23 ton /ha/yr of soil losses were expected. In non-erosional situations (toe slopes)، soil loss has been deposited. In foot slopes، i. e. dynamic sites، sedimentation process is more dominant than destructive ones. The correlation between USLE and Cs-137 models were statistically signification with % 95 probability.Keywords: Arial photo, Flood spreading, Gamma spectrometer, Topography}
-
در این تحقیق، ارتباط بین ایجاد فرسایش آبکندی و برخی از عوامل خاک شناسی، اقلیمی، نوع کاربری اراضی و شیب در شهرستان دره شهر واقع در استان ایلام مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ابتدا مناطق آبکندی تعیین و مجموعا 18 آبکند خطی، پنجه ای و جبهه ای مورد شناسایی قرار گرفتند. نمونه هایی از خاک مناطق آبکندی از دو افق سطحی و تحتانی دیواره آبکند برداشت گردید. داده های اقلیمی از ایستگاه هواشناسی دره شهر و هم چنین اطلاعات راجع به کاربری اراضی و شیب منطقه نیز از مطالعات صحرایی و نقشه های موجود به دست آمد. سپس با استفاده از آزمون تجزیه واریانس ارتباط بین فراوانی فرسایش آبکندی در ارتباط با طبقه شیب و کاربری اراضی بررسی و با استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی و آنالیز رگرسیون اقدام به تعیین مهم ترین عامل موثر در ایجاد فرسایش آبکندی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بیش تر آبکندها در منطقه با شیب زیر 10 درصد ایجاد شده و نوع کاربری اراضی تاثیر معنی دار در ایجاد آبکندها ندارد. هم چنین درصد رس، درصد شن و میزان کلسیم مهم ترین عوامل خاکی و مقدار و شدت متوسط بارندگی مهم ترین عوامل اقلیمی موثر در ایجاد آبکندها ارزیابی شدند.
کلید واژگان: فرسایش آبکندی, کاربری اراضی, عوامل اقلیمی, عوامل خاکی, توپوگرافی, دره شهر, استان ایلام}In this study, the relationship between the gully formation and some soil properties, climatic factors, land use and slope was investigated in Dareshahr Township in Ilam Province, Iran. Toward this attempt, 18 axial, digitated and frontal gullies were recognized. The soil samples were taken from the top and subsoil in the gully bank. The climatic, land use and slope information were obtained using Dareshahr Climatic Station and available maps, respectively. The relationship between gully erosion frequency and slope as well as land use was then studied using ANOVA and the most important factor was ultimately recognized by using principle component and regression analyses. The results of the study have shown that most numbers of gullies were formed in areas with slope less than 10% and land uses had no significant effect on gully formation. Besides that, the percentage of clay and sand as well as calcium content were found to be as most affective soil factors on gully formation. Among climatic factors, the rainfall depth and average intensity played important role in gully initiation. The results extracted from discriminate analysis also proved that the depth of rain is the most affective factor in gully formation in the study area.Keywords: Gully erosion, Land use, Climate factors, Soil factors, Topography, Darehshahr, Ilam province} -
حوزه آبخیز رود مهاباد، بر اثر تغییر کاربری زمین در معرض فرسایش شدید قرار گرفته است. هدف از تدوین این مقاله مشخص نمودن وضعیت رسوبدهی حوزه یاد شده در ارتباط باعوامل تغییر کاربری اراضی و شیب است. در این تحقیق ضمن بررسی های میدانی، اسناد و مدارک مختلفی از جمله نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، تصاویر ماهواره ای، داده های ایستگاه های هیدرومتری، رسوبسنجی، هواشناسی و باران سنجی به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین 6 عامل ارتفاع، شیب، بارش، زمان تمرکز، فرسایش پذیری و کاربری اراضی به عنوان عوامل برتر شناسایی و با همپوشانی نقشه های توزیع هر یک از آنها نقشه قابلیت رسوبدهی تهیه شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که مناطقی بیشترین وسعت حساس به فرسایش زیاد و خیلی زیاد را دارا هستند که شیب زیاد داشته باشند. ولی در مناطقی با سنگ های مقاوم، کاربری اراضی عامل تعیین کننده است. مقایسه آمار دبی آب و دبی رسوب سال های آبی 75-1374 و 81-1380 (با حجم جریان سالانه تقریبا یکسان)، نشانگر افزایش تولید رسوب در سال های اخیر است. نتایج بدست آمده از استخراج نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواره ای سال های 1987 و 1998 حاکی از آن است که حوزه شدیدا در معرض تغییر کاربری (از پوشش مرتعی به دیم زارها) است و همین عامل به عنوان یکی از عوامل تشدیدکننده حرکت های توده ای مواد، وقوع این نوع حرکت های را در سال های اخیر افزایش داده است. از آنجا که در بین همه عوامل، تنها کاربری اراضی است که می تواند توسط انسان، به سرعت و به آسانی تغییر یابد، بخشهای بالادست حوزه در قسمت جنوب و جنوبغربی با زمان تمرکز کم، شیب زیاد، فرسایش پذیری بالا و بارش فراوان که هنوز پوشش جنگلی و مرتعی دارند و همچنین تراس های آبرفتی رودها مشتمل بر رسوبات منفصل و دانه ریز، حساس ترین نواحی در برابر تغییرات کاربری اراضی بوده و بیشتر از هر جای دیگری به اقدامات پیشگیری کننده نیاز دارند.
کلید واژگان: رودخانه مهاباد, فرسایش پذیری, شیب, توپوگرافی, کاربری اراضی, سنگ های مقاوم}The Mahabad River Watershed has been exposed to severe erosion as a result of landuse change. The aim of this study is to quantify the amount of sediment yield and the relationship between land use change and slope. Different sources such as geologic and topographic maps, satellite images, hydrometric as well as meteorological data were used to extract and gather the information needed for this research. Six factors including altitude, slope, precipitation, rock erodibility, time of concentration and land use were specified as the most effective factors. The overlapping of the six factors maps resulted in the preparation of sediment delivery potential map. The distribution maps prepared on each of these parameters and their overlaps have shown that areas with more severe slopes are categorized as highly susceptible to erosion. However, in areas with resistant rocks, change of land use has been the determining factor. Comparison of water and sediment discharge data of 1996-97 with 2001-02(similar annual water volume) showed that the sediment yield has increased. Studying land use map prepared using satellite imagery of 1987 and 1998 showed that land use of the area has severely changed from pasture to dryland farming. This factor has also caused the intensification of mass movement recently occurred in the area. Landuse is the only parameter modified by human, and it is the only one which can be quickly and effectively changed. Hence, it seems that the upstream areas in the south and southwest of the basin with low concentration time, steep slope, high erodibility, high amount of precipitation, and the landuse of forest and pasture mixture as well as alluvial terraces with fine and granular sediments are the most sensitive areas which need protecting and control measures. -
در این پژوهش، رویشگاه گیاه کافوری (Camphorosma monspeliaca) به مساحت 3500 هکتار در منطقه دوتو (کوه سفید)-تنگ صیاد استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. گونه C. monspeliaca در رویشگاه مذکور در دامنه-ها، شیب ها و ارتفاعات مختلف حضور و پراکنش دارد. توده-های گیاهی در دامنه شمالی، جنوبی و مسطح، با دامنه ارتفاعی 2250-2150 که بازتابی از پراکنش و واقعیت انتشار گونه بودند، انتخاب شدند. نمونه برداری تصادفی- سیستماتیک با تعیین توده معرف و استقرار پلات در امتداد ترانسکت صورت گرفت. پارامترهای گیاهی از قبیل درصد پوشش، وفور، فراوانی و تراکم در هر توده بدست آمد. در هر توده با استفاده از 3 نمونه خاک از هر یک از دو عمق 10-0 و 30-10 سانتی متری، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک آزمایش شد و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. به منظور تحلیل پارامترهای گیاهی از نرم افزار SPSS استفاده شد. رج بندی توده های گیاهی در ارتباط با عوامل محیطی با استفاده از نرم افزار PC-ORD به روش آنالیز مولفه اصلی صورت گرفت. نتایج نشان داد در دامنه جنوبی رویشگاه گونه C. monspeliaca از تراکم و درصد پوشش بیشتری برخوردار است و در امتداد محور دوم که معرف فاکتورهای سدیک می باشند پراکنش بیشتری دارد. مهمترین عوامل محیطی موثر در تفکیک توده های گیاهی، ارتفاع، سدیم، ماده آلی، درصد شن، کربنات کلسیم و منیزیم تشخیص داده شدند.
کلید واژگان: گونه کافوری (Camphorosma monspeliaca), آنالیز مولفه اصلی, پارامترهای گیاهی, خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک, توپوگرافی}In this research, habitat of Camphorosma monspeliaca was studied ecologically. This species has spread into an area of more than 3500 ha within Doto-Tangsayad in Chaharmahal and Bakhtiari Province. After identification of the stands of this species and selecting stands with and without this species; vegetation cover and environmental factors such as topography, physical and chemical properties of soil were studied Random-Systematic sampling method was considered with plots which that area was determined by minimal area method. Plant species was recorded along five transect per stand. In the present study quantities parameters of C. monspeliaca were analyzed using SPSS software. A matrix of plant stands and environmental factors was prepared and data were analyzed by the Principal Component Analysis (PCA) using PC- ORD software. Result indicated that Camphorosma monspeliaca species has scattered more along the second axis that plant stands were in southern aspect and had more density and cover percentage. From the results obtained on three topography position, slope aspect has significant difference on distribution of this species. In general, the most important effective environmental factors in vegetation distribution pattern were elevation, sodium, organic matter, sand, calcium carbonate and magnesium.
-
هدف از این تحقیق بررسی شرایط رویشگاهی گونه افدرا intermedia. E به عنوان گیاهی دارویی و مؤثر در حفاظت آب و خاک دربخشی از حوزه آبخیز دامغان است. ابتدا محدوده مورد مطالعه بر روی نقشه توپوگرافی مشخص گردید. سپس با بازدید های صحرایی منطقه، سه تیپ گیاهی که در آنها گونه افدرا، گونه غالب بود، شناسایی شد. سپس محدوده تیپ های شناسایی شده بر روی نقشه توپوگرافی منتقل و شیب جهت و ارتفاع هر تیپ مشخص گردید همچنین با استفاده از نقشه زمین شناسی، جنس سنگ در تیپ های مورد مطالعه مشخص گردید. در هر یک از این تیپ ها نمونه برداری در 10 پلات1×1متر مربعی به روش تصادفی –سیستماتیک انجام شد. در داخل پلاتها، لیست گونه های گیاهی موجود و درصد پوشش تاجی هر یک از گونه ها و در نهایت رخساره ژئومرفولوژی مشخص گردید. در داخل پلاتها، به صورت یکی در میان در پای گیاه پروفیل حفر گردید و از عمق 50-0سانتی متری خاک (متوسط عمق ریشه دوانی) نمونه برداری انجام شد. در نمونه های خاک خصوصیات بافت، درصد آهک، درصدگچ، درصد ماده آلی، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و درصد سدیم تبادلی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که آزمون Fبرای خصوصیات اسیدیته، نسبت جذب سدیم، میزان گچ خاک و ارتفاع از سطح دریا، در سطح یک درصد و برای شیب، هدایت الکتریکی و درصد سدیم تبادلی در سطح پنج درصد معنی داراست. نتایج کلی تحقیق نشان داد که با توجه به افزایش درصد نسبی تاج پوشش گیاهی افدرا با افزایش املاح گچ و نمک intermedia E. را می توان به عنوان گونه گچ دوست و آهک دوست ترجیحی قلمداد کرد. این گونه به سبب سازگاری با شرایط دشواری چون وجود املاح گچ و آهک زیاد از یک سو و از سوی دیگر ارزش دارویی و نقش موثری که در حفاظت آب و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک دارد، می تواند در ارائه راهکارهای مدیریتی صحیح و کارآمد در جهت حفظ، احیا و استفاده بهینه از رویشگاه های این گونه مورد توجه قرار گیرد.
کلید واژگان: گونه افدرا, خصوصیات خاک, توپوگرافی, سنگ شناسی, گونه گچ دوست و آهک دوست ترجیحی دامغان}
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.