بازاندیشی بر تجربه برگزاری پخش آنلاین کنفرانس AMEE 2023 در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه

نامه به سردبیر:انجمن آموزش پزشکی اروپا که انجمن منطقه اروپایی فدراسیون جهانی آموزش پزشکی و یکی از شش عضو شورای اجرایی این فدراسیون است، در سال 1972 به منظور برقراری ارتباط و هم افزایی بین معلمان علوم پزشکی در کشورهای اروپایی در کپنهاگ تاسیس شد. این انجمن، هر ساله به میزبانی یکی از کشورهای اروپایی، کنفرانس های بین المللی با موضوعات مختلف آموزش علوم پزشکی برگزار می نماید، امسال نیز یک کنفرانس بین المللی در گلاسکو اسکاتلند برگزار کرد (1). با تلاش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به طور ویژه، دانشگاه علوم پزشکی هوشمند، پخش آنلاین این کنفرانس بین المللی از مورخه 6 تا 8 شهریورماه سال 1402 در 15 دانشگاه علوم پزشکی کشور ازجمله دانشگاه علوم پزشکی ارومیه صورت گرفت. در این مقاله به بازاندیشی این رویداد می پردازیم.
بازاندیشی یا رفلکشن، به عنوان دسته ای از فعالیت های فکری و موثر توصیف می شود که در آن افراد به کاوش در تجربیات خود می پردازند تا به درک جدیدی دست یابند. رفلکشن، فرایند یادگیری از تجربه است (یادگیری تجربی)، که به موجب آن، درک و دانش از طریق عمل توسعه می یابد (2). بازاندیشی بر هر واقعه ای را می توان در قالب یک رفلکشن پیپر، نوشت (3). این کنفرانس بین المللی که به دو صورت حضوری و آنلاین برگزار شد، شامل برنامه های مختلف آموزشی در زمینه آموزش علوم پزشکی بود. در پخش آنلاین آن، شاهد همراهی و شرکت فعال اعضای هییت علمی در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بودیم. ازنظر دسترسی به محتوا و برنامه های کنفرانس، امکان استفاده از پخش آنلاین برنامه های سمپوزیوم و پلنری فراهم بود. برنامه ها در بستر نرم افزار Swapcard اجرا و نمایش داده شد. گرچه امکان تعامل مستقیم با محل برگزاری کنفرانس وجود نداشت، اما مباحث ارایه شده در کنفرانس در وقفه ها و فرصت های به وجود آمده در خلال برنامه ها توسط متخصصان آموزش پزشکی برای اعضای هییت علمی شرکت کننده در همایش توضیح داده و تشریح می شد و هم زمان با همایش، به سوالات اساتید پاسخ داده شده و شفاف سازی مطالب صورت می گرفت.
بر اساس بازاندیشی و نقد این رویداد آموزشی و نیز برپایه نظرسنجی که از اعضای هییت علمی شرکت کننده به عمل آمد، به نظر می رسد این کنفرانس باوجود محدودیت هایی که به ویژه در دسترسی به محتوا، داشت، دستاوردها و پیامدهای مثبتی نیز داشته است. ازجمله اینکه، این نیاز توسط اساتید حاضر در همایش احساس شد که عضو هییت علمی هم از جنبه های آموزشی و علم آموزش پزشکی و هم ازنظر مهارت های زبان انگلیسی، بایستی خود را بیشتر توانمند سازد. موضوع مهم دیگر، لزوم برقراری ارتباطات علمی با جهان است. حتی اگر این ارتباطات به صورت محدود و مجازی باشد، باز هم نتایج مثبت و موثر خود را نمایان خواهد ساخت. در همین اثنا، با بازاندیشی بر این رویداد آموزشی، در می یابیم که معضلات و مشکلات آموزشی در همه جای جهان وجود دارند. حتی در موارد زیادی، این مشکلات مشابه هم هستند و بنابراین ضروری است که بررسی و ارزیابی شوند تا بتوان برای آن ها راهکارهایی اندیشید.
موضوع دیگری که از بازاندیشی بر این رویداد آشکار می شود این است که در کنفرانس ها و رویدادهای مشابه، اهمیت تعامل و برقراری ارتباط به مراتب قوی تر و الزامی تر از جنبه یادگیری خود را نمایان می سازد. گرچه یادگیری یک اصل است، اما فراگیری نحوه برقراری ارتباط با جهان، مشاهده نحوه رفتارها و الگوهای آموزشی و اخلاقی، علاقه مندی اعضای هییت علمی به آموزش، مشاهده نحوه ارایه مطالب و مهارت های بیان مطلب، همگی موضوعاتی هستند که به صورت ناخودآگاه و دانش ضمنی فراگرفته می شوند. نکات مهم برگزاری این رویداد آموزشی را می توان به عنوان الگویی در برگزاری سایر رویدادهای مشابه در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بکار برد.
از دیگر پیامدهای موثر و آموزنده این کنفرانس، درک لزوم و نحوه مستندسازی وقایع و تجارب بود. در این کنفرانس کلیه فعالیت ها و فرایندهای اجرایی و علمی کنفرانس در دانشگاه، مستندسازی و ثبت شد و به نوعی تمرینی برای آینده شد. مستندات شامل عکس ها و فیلم ها از محل برگزاری کنفرانس در دانشگاه، فرم های نظرسنجی، حضوروغیاب و فرم انجام مصاحبه با شرکت کنندگان، نامه ها و ایمیل ها و... بودند که همگی ثبت و حفظ شدند.
تجربه این رویداد آموزشی بین المللی نشان داد که علم آموزش پزشکی تا چه میزان نیاز به تخصص، تجربه، علاقه و تعمیق دارد. ضمن اینکه چالش های آموزشی در همه جا وجود دارند، راهکار تسلیم نشدن و تلاش و آگاه شدن بیشتر است. برقراری ارتباطات، یک اصل مهم در یادگیری است چه برقراری ارتباط در سطح یک کلاس درس بین استاد و دانشجو و چه در سطح بین المللی و در طی یک کنفرانس. به همین دلیل، لازم است آموخته های کنفرانس را به سطوحی بالاتر و دیگر، تعمیم دهیم تا درنهایت بتوانیم کیفیت آموزش هایمان را تضمین کنیم که متعاقبا، منجر به ارتقاء سلامت و بهبود کیفیت مراقبت از بیمار خواهد شد که هدف نهایی آموزش پزشکی نیز است.