سازوکارهای استقرار عدالت در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران

بی تردید یکی از ارکان هر دولتی بعد از تقنین و اجرا، قضاوت است که از نظر نهادی در قوه قضاییه متجلی می شود؛ قوه ای که غایت و فلسفه وجودی آن برپایی و استقرار عدالت است. نظام جمهوری اسلامی ایران نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه از آنجایی که این دولت هم میراث دار سنت قدمایی فقه شیعه است و هم با بهره گیری از مبانی مترقی تجدد تاسیس شده است، از همین رو، معیارهای عدالت در نظام قضایی اش مضاعف و دو چندان است. تا جایی که می توان گفت ایران از این منظر یکی از موفق ترین قوه های قضاییه در جهان امروز را تجربه می کند. معهذا، برخلاف واقعیت عدالت محور نظام قضایی ایران امروزه بازنمایی های رسانه ای مغرضانه ای از فرایند دادرسی ایران در غرب ارایه می شود. از همین رو، پرسش اصلی این تحقیق این است که سازوکارهای استقرار عدالت در نظام قضایی ج.ا.ا. چیست. فرضیه تحقیق بر آن بوده است که دادرسی قضایی در ایران دارای مبانی و اصولی حقوقی و قانونی مشخصی است که نه تنها در چارچوب جهان بینی اسلامی و فقه شیعه، بلکه از منظر حقوقی عرفی غربی نیز قابل دفاع است. یافته های تحقیق نشان داده است که اصول دادرسی منصفانه مبنای تیوری قضاوت در دستگاه قضایی ج.ا. است که این اصول در قانون اساسی، قوانین موضوعه بازتاب یافته و ریشه در متون وحیانی و عقلانی ای دارد که مبنای این قوانین قرار گرفته اند. رویکرد مقاله توصیفی-تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی بوده است.