بررسی نظام‏ مند دستاوردهای تفکر نقادانه در آموزش مهندسی

شناسایی، پرورش و توسعه شایستگی‏ های تفکر نقادانه (Critical thinking)، از مهم‏ترین عوامل موفقیت مهندسان در مسئله ‏یابی، مسئله‏ محوری، مسئله ‏آفرینی، تشخیص راه ‏حل‏های نوآورانه و حل‏ مسائل پیچیده است. در مطالعه حاضر تلاش شد تا جایگاه تفکر نقادانه در آموزش مهندسی از طریق شناسایی دستاوردهای آن، مورد واکاوی قرار گیرد. از‏ این ‏رو در یک بررسی نظام ‏مند، بر اساس دستورالعمل پریزما، مقالات نمایه‏ شده در پایگاه ‏های داده ‏های اسکوپوس (Scopus)، گوگل‏اسکولار (Google Scholar) و ساینس‏دایرکت (ScienceDirect) در بازه زمانی‏2010 تا 2023، با استفاده از ترکیب ‏کلیدواژه‏ های ""Critical Thinking” OR “Engineering Education” OR “Critical Thinking in Engineering Education” AND “Outcomes OR results” AND “Engineering Education” OR “Engineering” AND Benefits, AND Limitations OR Critical Thinking شناسایی و بازیابی شد. نهایتا 21 مقاله پس از بررسی ملاک‏های ورود و خروج، برای تحلیل‏ نهایی انتخاب شد. مقاله‏ ها باید شرایط چهارگانه مرتبط بودن با موضوع پژوهش، انتشار در بین سال‏های 2010 تا 2023، چاپ نسخه نهایی و برخورداری از عبارات «تفکر نقادانه» و «آموزش مهندسی» را داشته باشند. یافته‏ ها به شناسایی نه دستاورد، استفاده از تفکر نقادانه در آموزش مهندسی منجر گردید. نتایج نشان می‏دهد که برای آموزش موثر تفکر نقادانه و ورود آن در برنامه ‏های درسی مهندسی، به رویکرد منسجم‏ تری نیاز است تا در سراسر برنامه درسی، به ‏‏گونه‏ ای مفید و اثربخش، بستر رسمی برای ارتقای دانش، بینش، ارزش‏ها و مهارت‏های مورد نیاز دانشجویان در نظر گرفته شود. بنابراین، نیاز است شیوه ‏های آموزش تفکر نقادانه را به استادان مهندسی ارائه داد و زمینه ملموس، عملی و قابل‏ درک برای پرورش این شایستگی در دانشجویان آموزش مهندسی‏ را فراهم نمود. پرواضح است که با توجه به دستاوردهای حیاتی تفکر نقادانه، بررسی و آماده‏سازی الزامات و شرایط مورد ‏نیاز برای بازنگری و به ‏روزرسانی سیاست گذاری‏ های آموزشی و دستورالعمل‏های خرد و کلان توانمندسازی استادان مهندسی در پرورش تفکر نقادانه در دانشجویان مهندسی نه ‏تنها ضرورت دارد که انکارناپذیر است؛ به نظر می‏رسد تاکنون نه تنها این الزامات مورد توجه قرار نگرفته، بلکه حتی در عمل، مورد کم‏ توجهی قرار گرفته و به همین دلیل هم این شایستگی اصیل، پرورش نیافته ‏است.