نشریه راهبردهای مدیریت در نظام سلامت
سال ششم شماره 1 (پیاپی 19، بهار 1400)

سردبیر محترم استفاده از سطوح مراقبت جایگزین یکی از شاخص های مدیریت عملکرد و پاسخگویی در بیمارانی است که به مراقبت حاد و طولانی مدت احتیاج ندارند (1). در اوایل شیوع و همه گیری ویروس کرونا در کشور ایران، احداث نقاهتگاه ها با هدف استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت درمانی و رفع نیازهای مبتلایان بدون امکان قرنطینه خانگی راه اندازی شدند. با تمام تلاش هایی که در راستای ارایه خدمات بهداشتی و درمانی برای بیماران مبتلا به کووید 19 در نقاهتگاه ها در کشور ایران انجام گرفت، برای مدت زمان کوتاهی این مکان ها پابرجا ماند و به دلیل سردرگمی مسیولین در استان ها و عدم هزینه اثربخشی، استفاده از این مراکز ماندگار نبود. تدوین استانداردها و قوانین و مقررات یکسان جهت ابلاغ سراسری در کشور به منظور پیاده سازی مناسب نقاهتگاه ها، حایز اهمیت می باشد. در این گزارش، به منظور بهبود ارایه خدمات در نقاهتگاه ها، پیشنهادات در سه سطح کلان، میانی و اجرایی بیان می گردد. سطح سیاستگذاری و کلان تعریف هدف از ایجاد نقاهتگاه: به منظور راه اندازی نقاهتگاه های استاندارد، در ابتدا ارایه تعریف دقیق از نقاهتگاه توسط ستادهای اصلی مقابله با کووید 19، ضروری به نظر می رسد به طوریکه پس از مشخص نمودن هدف، اهمیت امر متولی مدیریتی و اجرایی نقاهتگاه ها در مجموعه نظام سلامت بارز می شود. مشخص شدن متولی اصلی نقاهتگاه ها: تدوین دستورالعمل ها و بخشنامه های مرتبط با نقاهتگاه و ابلاغ به استان ها توسط وزارت بهداشت  (استاندارد نیروهای انسانی مورد نیاز، تعداد نیروی انسانی، پروتکل مشخص جذب نیروهای مردمی و داوطلبی، ارایه خدمات و غیره) هماهنگی های درون بخشی و بین بخشی: از مهمترین فاکتورهای اثرگذار بر فعالیت های مشارکتی از جمله راه اندازی نقاهتگاه ها، مشارکت درون بخشی و برون بخشی می باشد  که در قالب پروتکل های مشخص، باید نقش هر سازمان و انتظارات از آن تعیین گردد تا تداخل وظایف و بی نظمی ایجاد نشود. ایجاد هماهنگی و مشارکت بین سازمان های استانداری، شهرداری، فرمانداری، نیروهای نظامی، انتظامی، شبکه بهداشت و درمان، مراکز بهداشت و بیمارستان ها در راه اندازی نقاهتگاه ها باید از ضروریات مدنظر سطوح کلان باشد. تعریف و پررنگ نمودن نقش بیمه ها در پوشش هزینه های نقاهتگاه ها: با همکاری بیمه ها در پوشش هزینه های نقاهتگاه، انگیزه بیمارستان ها و استانداری و فرمانداری استان ها افزایش خواهد یافت. تعریف سامانه فرماندهی حادثه: از مهمترین حوزه های ارتقاء نظام سلامت کشورها در زمینه مدیریت بحران، سامانه فرماندهی حادثه می باشد. نبود دستورالعمل مشخص و واحد در این خصوص از سوی وزارت بهداشت خود گاها زمینه ساز اختلاف نظر در زمینه  راه اندازی و مدیریت نقاهتگاه ها بین حوزه های درمان و بهداشت شده است. سطح میانی : تخصیص نیروی انسانی:بر اساس تجارب کوتاه مدت راه اندازی نقاهتگاه ها، مطابق با تخمین میانگین تعداد بیماران مبتلا در هر استان، به پزشک، پرستار، کارشناس بهداشت محیط، کارشناس تغذیه، روانشناس، نگهبان، نیروهای خدماتی مورد نیاز است. وجود نیروهای داوطلبی از جمله دانشجویان پرستاری و نیروهای هلال احمر کمک شایانی خواهد نمود و وجود پروتکل مشخص جذب نیروهای داوطلب مردمی، شیوه های آموزشی این گروه ها و چگونگی به کارگیری آنان امری مهم می باشد که سطح میانی باید در راستای تامین و اختصاص آن گام های لازم را بردارد. تامین فضای فیزیکی متناسب با شرایط بحرانی: فضاهای ورزشی، هتل ها، مراکز تجاری، نمایشگاهی به عنوان مکان های کاربردی برای نقاهتگاه ها، در نظر گرفته شد (2, 3). با توجه به اهمیت استقرار فضاهای فیزیکی نقاهتگاه ها، استفاده از روش های مکان یابی بهینه حایز اهمیت می باشد. در جهت ایمنی ساختمان های منتخب برای نقاهتگاه ها، سنجش ارزیابی خطر و رفع مشکلات و نقاط آسیب پذیر نیز باید مدنظر مسیولین قرار بگیرد. تجهیزات و تسهیلات: وجود اتاق احیای قلبی ریوی با تجهیزات شامل ترالی احیای قلبی ریوی، مانیتورینگ قلبی، پالس اکسی متر، ترمو اسکن، اکسیژن، دستگاه الکتروشوک، دستگاه نوار قلب، گلوکومتر در نقاهتگاه ها از ضروریات می باشد. تامین غذا، لباس، یخچال، امکانات زیستی، وسایل حفاظت فردی برای کارکنان و بیماران نیز باید توسط سطح میانی و شهر مربوطه، مدنظر قرار بگیرد. تمهیدات لازم برای مستند سازی اطلاعات: مستند سازی و ثبت اطلاعات بیماران در سامانه های الکترونیکی در نقاهتگاه ها باید با دقت انجام شود و اطلاعات ارجاع و خدمات ارایه شده باید متصل به سامانه های بیمارستانی باشدکه هماهنگی های آن باید در سطح میانی انجام شود. تدوین پروتکل های مورد نیاز توسط سطح میانی: پروتکل و فرآیند چگونگی انتقال بیماران از نقاهتگاه به مراکز درمانی در صورت بدحال شدن بیمار و ضرورت هماهنگی کامل با اورژانس پیش بیمارستانی از جمله پروتکل های راهنمای ضروری در جهت مدیریت نقاهتگاه ها می باشد.   سطح اجرایی: ارایه خدمات براساس پروتکل های ابلاغی برنامه ریزی لازم جهت ارایه خدمات بر اساس همکاری های بین بخشی ایجاد بانک اطلاعاتی کامل از بیماران و وضعیت آن ها پیگیری پس از ترخیص: پیگیری پس از ترخیص از جمله اقدامات رضایت بخش کادر اجرایی نقاهتگاه ها می تواند باشد. وجود امکانات تفریحی و سرگرمی جهت پایدار کردن حضور بیماران تا سپری شدن دوره نقاهت قابلیت استفاده از اینترنت به منظور تماس های مجازی با سایر افراد خانواده در ارتقا سلامت روان آن ها

تحلیل مفهوم سلامت و نقش وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی کشور در تفسیر مفهوم سلامت معنوی، بحث بسیار عمیقی را می طلبد. در تحقیقاتی نشان داده شده که معنویت، پایگاه بسیار مستحکمی در مقابل مصایب و محرومیت های زندگی می باشد و آن ها را برای افراد قابل قبول، می کند (1). همچنین در مطالعاتی ثابت شده که سلامت معنوی روی رضایت شغلی تاثیر دارد (2). در رشته های علوم پزشکی استرس آموزش به دلیل سروکار داشتن با جان بیماران، در بین دانشجویان بیش از بقیه رشته ها ملموس است؛ لذا توجه به بعد سلامت معنوی در جهت کاهش استرس این رشته ها، اهمیت قابل توجهی دارد (3). آنچه که ضرورت دارد، توجه به نقش مهم بعد معنوی سلامت، به ویژه در دانشجویان و ارایه دهندگان خدمات سلامت، به عنوان متولیان آینده سلامت می باشد (4).   این مطالعه به صورت ترکیبی و با استفاده از مرور متون و مصاحبه با تعدادی از خبرگان به مدت 6 ماه در پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شد. در مرحله مرور متون، ابتدا مقالات و مستنداتی که در عنوان، چکیده یا کلید واژه آن ها عبارات "سلامت معنوی"، "ابعاد سلامت" و "معنویت" به کار رفته بود از بانک های اطلاعاتی Irandoc،Magiran  و SID گردآوری و طبقه بندی گردید. در گام بعدی چکیده یافته های هر دسته از مطالعات مرور، مقالات مناسب انتخاب و مطالب مرتبط از آن ها استخراج گردید. در ادامه، یافته ها در قالب 6 سوال کلیدی، موضوع بندی و مهمترین سوالات سلامت معنوی تعیین گردید. دیدگاه های خبرگان در خصوص نقش وزارت بهداشت-درمان و آموزش پزشکی در تعالی آن در جامعه بدین ترتیب بود: الف) متولی سلامت معنوی در کشور چه نهاد و یا سازمانی می باشد؟ جنس سلامت معنوی از جنس نرم و تربیتی است و متولی آن باید از حوزه فرهنگی باشد و نقش هدایتی را بر عهده بگیرد. البته مشارکت جمعی و همراهی تمامی نهادها ضروری است. بر این اساس ضمن تعیین متولی تصمیم گیری در این خصوص، تا حد امکان فعالیت های موازی به حداقل برسد. ب) آیا وزارت بهداشت در حوزه سلامت معنوی نقش مدیریتی دارد؟  نقش وزارت علی رغم وجود کلمه سلامت، در این حوزه تولیتی نیست، منتها باید به عنوان یکی از ذی نفعان و مشارکت کنندگان اصلی، فعالانه نقش ایفا نماید. ج) مسئولیت ها و اقدامات حوزه سلامت کشور در موضوع سلامت معنوی به عهده چه نهاد و یا سازمانی می باشد؟ وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی وابسته، از 4 وجه و زاویه، ارتباط جدی و زیربنایی با سلامت معنوی دارند که باید در برنامه ها دیده شود : نظام آموزشی وزارت بهداشت باید مفهوم سلامت معنوی و ارتقاء آن را در دانش آموختگان خود متبلور نماید.  2-  از این مفهوم برای ارتقاء سلامت جسم و روان استفاده شود. به نظر می رسد تاثیرات سلامت معنوی به صورت عمیق، می تواند اصلاح قابل ملاحظه ای در مشکلات جسم و روان داشته باشد و به تبع آن کاهش هزینه های این وزارت را به همراه داشته باشد. 3-  سلامت معنوی پرسنل شاغل در حوزه سلامت به عنوان جمعیت قابل ملاحظه ای از کشور باید حفظ و ارتقا یابد. 4-  انجام مطالعات عمیق علمی، تولید مستندات کارشناسی و ترجمان شواهد برای ذی نفعان پررنگ تر شود. چ) راه اندازی رشته تخصصی سلامت معنوی در قالب تحصیلات تکمیلی در وزارت بهداشت، لازم می باشد؟ این مطالعه و مستندات موجود در شورای عالی برنامه ریزی وزارت، نشان می دهد فضای کاری لازم در وزارت برای راه اندازی این رشته وجود ندارد. از آنجاییکه گرایش های علمی و گروه ها و دانشکده های مرتبط در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متمرکز هستند، صلاحیت این وزارت خانه بیش از وزارت بهداشت است. و) اضافه شدن آموزش سلامت معنوی به عنوان یک درس مستقل و با واحد مشخص برای تربیت دانشجویان فعلی در دانشگاه های علوم پزشکی ضرورت دارد؟ با وجود اهمیت بسیار بالای اهتمام به سلامت معنوی و ارتقای آن در دانشجویان، به نظر نمی رسد که تعریف واحد درسی جدید راهگشا باشد. مهمترین دلایل آن عبارتند از:- واحدهای درسی در بعضی رشته ها همانند پزشکی بسیار زیاد است. - مباحث سلامت معنوی باید در بطن تمامی دروس وارد شود. - یافتن مدرسین توانمند دشوار است. ه) دفتر مشخصی در وزارت تحت عنوان دفتر سلامت معنوی، ضرورت دارد؟ به نظر می رسد یک دفتر اداری ذیل یک معاونت، کارایی کافی برای تحقق پیشنهادات فوق را ندارد. لذا پیشنهاد می گردد تا یک دبیرخانه فعال با کمترین تشکیلات مستقل و مجزا شکل گیرد تا جهت ایجاد هماهنگی درون وزارت، اطلاع رسانی و حتی مشارکت سایر سازمان ها فعالیت نماید. هر چند که تلاش ها و اقدامات ارزشمندی در حوزه سلامت معنوی در کشور انجام شده، منتهی نیاز به اقدامات جدی تر در این خصوص در دانشگاه ها احساس می شود. لذا ضرورت دارد با توجه به اهمیت موضوع، ضمن تدوین برنامه ای منسجم، فعالیت های لازم برای کلیه نهادهای مرتبط تعریف و اجرایی گردد.

یکی از ارزش های هر سیستم درمانی ارایه ی خدمات و مراقبت های بیمارمحور می باشد. بیمارمحوری یعنی اهمیت دادن به حق و حقوق بیمار و مشارکت دادن او در تمام امور مربوط به درمان و روند ارایه ی خدمات به او است. هدف این مطالعه ترجمه و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه ی بیمارمحوری استوارت و تهیه ی ابزاری مناسب و معتبر جهت بررسی بیمار محوری در سیستم های درمانی است.

روش پژوهش:

 مطالعه حاضر مطالعه ای توصیفی از نوع روش شناسی است که در سال 1398 انجام شده است. ابتدا پرسشنامه ی بیمارمحوری استوارت (2004) به روش پیش رو و پس رو (forward-backward) ترجمه و جهت ایجاد تطابق با فرهنگ کشور ایران بررسی گردید. سپس روایی محتوایی آن با اخذ نظرات 15 نفر از متخصصان صاحب نظر و روایی ظاهری آن توسط 15 نفر از بیماران بستری در بخش های منتخب بیمارستان های آموزشی یزد مورد سنجش قرار گرفت. پایایی درونی پرسشنامه نیز با استفاده از نظرات 30 نفر از بیماران از طریق ضریب آلفای کرونباخ با نرم افزار SPSS 22 محاسبه شد. روایی سازه نیز با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی طبق نظر 283 بیمار با کمک نرم افزار Stata 15  بررسی گردید.

یافته ها:

 براساس نتایج، روایی محتوایی محاسبه شده نشان داد تمامی گویه های پرسشنامه دارای CVR مناسب بودند و شاخص CVI نیز برای این پرسشنامه مقدار 0/87 به دست آمد. روایی ظاهری همه ی گویه ها تایید شد. ضریب آلفای کرونباخ کل پرسشنامه 0/976 محاسبه شد و بدین ترتیب پایایی درونی پرسشنامه نیز تایید گردید. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی GFI (0/988) وRMR  (0/048) و CFI (0/984)، پرسشنامه روایی مناسبی برای استفاده دارد و تمامی گویه ها حفظ شدند.

پرسشنامه روانسنجی شده، می تواند به عنوان ابزاری معتبر و کاربردی جهت بررسی بیمارمحوری در سیستم بهداشت و درمان ایران مورد استفاده قرار گیرد.

همانطور که در بحران کرونا ملاحظه شد، در مواقعی همچون جنگ، بحران های طبیعی و یا بیماری های اپیدمیک، شدت ورودی متقاضیان خدمات، تسهیلات درمانی را با مشکل ازدحام مواجه می کند. در این وضعیت با توجه به محدودیت ظرفیت سیستم، پدیده صف انتظار متقاضیان خدمت به وجود می آید و در برخی موارد عدم پذیرش و رد کردن مراجعان رخ می دهد. کاهش مدت زمان بستری بیماران از طریق ارتقاء بهره وری عملکرد می تواند مساله کمبود تخت های بیمارستانی را جبران کند. به منظور افزایش بهره وری پرسنل و تجهیزات، نیاز به حذف بیکاری ها و بهبود زمانبندی خدمات می باشد. یکی از راه های دستیابی به اهداف مذکور، بهینه سازی توزیع تخت بین بخش هاست. در پژوهش حاضر، در قالب یک مدل صف مارکوفی، با توجه به نرخ ورود مراجعان و نرخ خدمت دهی، تخت های موجود، به بخش های مختلف بیمارستان تخصیص داده می شود تا حداکثر خدمت دهی و حداقل عدم پذیرش بیماران اتفاق افتد.

روش پژوهش: 

پژوهش حاضر، پژوهشی کاربردی است که در سال 1397 جهت توزیع بهینه تخت ها بین 3 بخش بیمارستان شهید فقیهی شیراز انجام شد. مساله پژوهش، در قالب یک مدل مارکوفی صف مدلسازی شد و با فرض ورود مراجعان بر طبق زنجیره مارکوف پیوسته، مقدار پارامترهای مدل شناسایی شد. مدل ریاضی حاصل، توسط نرم افزار GAMS 24.1.3 حل گردید.

مدل پیشنهادی، منجر به بهبود در عملکرد بخش ها از منظر کاهش زمان انتظار بیماران، و افزایش تعداد بیماران پذیرش شده گردید. مدل ارایه شده، عدم پذیرش بیماران را به میزان 6/8 درصد کاهش داد. با توجه به نرخ مراجعه بیماران به بخش ها و نرخ خدمت دهی هر بخش، بر مبنای تحلیل حساسیت، تعداد تخت تخصیصی به هر یک از 3 بخش بیمارستان تعیین شد.

 نظریه صف می تواند به عنوان ابزاری کاربردی برای تحلیل پدیده های سیستم درمان و تعیین مشخصه های زمان انتظار، طول صف، ظرفیت سیستم و غیره عمل کند. تخصیص مناسب تخت ها بین بخش های بیمارستان منجر به بهبود کارایی و کاهش عدم پذیرش بیماران می شود که این موضوع می تواند در مواقع بحرانی و ازدحام مراجعان و نیاز به افزایش امکانات، موثر واقع شود.

درک تجربه بیمار یک گام کلیدی در حرکت به سمت مراقبت بیمار محور است. هدف از این مطالعه طراحی الگوی ارزیابی تجربه بیمار، جهت ارزیابی مولفه های موثر در تجربه بیمار در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود.

روش پژوهش:

 این مطالعه از نوع توصیفی تطبیقی بود که با بهره گیری از بانک ها و منابع اطلاعاتی و براساس مروری جامع، الگوهای مورد استفاده در سایر نقاط دنیا بر اساس پروتکل تحقیق استخراج گردید و وارد ماتریس مقایسه ای شد. بررسی تایید پایایی چارچوب استخراج شده با استفاده از ضریب توافق طرفین انجام شد. جهت معتبرسازی الگو، سوالات در قالب چک لیست تنظیم شد و با متخصصین دانشگاه علوم پزشکی مشهد در طی 2 راند دلفی با استفاده از نرم افزار 16 SPSS معتبر گردید.

در این مطالعه؛ 10 الگو در خصوص ارزیابی تجربه بیمار در کشورهای مختلف یافت شد که هر کدام از چند بعد تشکیل شده اند و برخی از این ابعاد در الگوها دارای هم پوشانی بود. الگوها شامل الگوی کشور آمریکا (8 بعد)، الگوی کشور سوید (10 بعد)، الگوی اول کشور انگلیس (7 بعد)، الگوی دوم کشور انگلیس (8 بعد)، الگوی کشور اسکاتلند (6 بعد)، الگوی کشور هنگ کنگ (9 بعد)، الگوی اول کشور نروژ (6 بعد)، الگوی دوم کشور نروژ (5 بعد)  الگوی کشور هند (10 بعد)، الگوی کشور اتیوپی (5 بعد) بودند. الگوی نهایی دارای 10 بعد و 29 حیطه فرعی مورد تایید و معتبر گردید.

نتیجه گیری: 

یافته های مطالعه نشان داد که الگو دارای 10 بعد و 29 حیطه فرعی برای کشور ایران مناسب است که از بین ابعاد، بعد احترام به شان و حریم خصوصی بیمار بیشترین و بعد نحوه ترخیص بیمار از بیمارستان کمترین امتیاز را کسب کردند.

برونسپاری در وزارت بهداشت مبنی بر اصلاح ساختار نظام سلامت و بهبود کیفیت خدمات میباشد. لذا پژوهش حاضر ارایه مدل برونسپاری خدمات در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تکنیک دلفی فازی در راستای بهبود کیفیت خدمات سلامت با تاکید بر بیمارستانها بود.

روش پژوهش: 

تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع تحقیقات داده بنیاد، از نظر روش اجرا، جزء تحقیقات اکتشافی بود که به صورت کمی و کیفی در سال 1399 انجام شد. جامعه آماری مورد نظر افراد خبره برونسپاری بودند. برای انجام مطالعه بین 59 دانشگاه علوم پزشکی کشور، 50 نفر با روش نمونه گیری هدفمند جهت انجام مصاحبه برای گردآوری شاخصهای برونسپاری برای ارایه مدل مناسب انتخاب شدند. شاخصها هم از روش بهره اطلاعاتی با کمک نرم افزار Matlab دادهکاوی شدند و شاخص ها طبق امتیازی که داده شد اولویت بندی شدند. از شاخص های اولویت بندی شده که در 19 بعد خلاصه شدند پرسشنامه حاصل شد و به همان افراد خبره برای کامل کردن در 2 دوره متوالی داده شد. بعد از کامل کردن پرسشنامه توسط افراد خبره از روش دلفی فازی برای تجزیه تحلیل نهایی استفاده گردید.

بر اساس مدل به دست آمده 44 عامل در برونسپاری خدمات موثر هستند که این عوامل وارد نظرسنجی دلفی شدند. طی 2 مرحله دلفی فازی در مورد هر 44 شاخص اجماع حاصل گردید. بیشترین میزان موافقت خبرگان با مولفه انعطاف پذیری و کمترین میزان موافقت با مولفه گواهی صلاحیت برای ارایه خدمات توسط شرکت برونسپاری کننده بود.

نتیجه گیری:

 براساس الگوی به دست آمده عوامل مختلفی در برونسپاری خدمات موثر هستند که لازم است این عوامل در برنامه ریزی های مراکز بهداشتی، درمانی به ویژه بیمارستانها بیشتر مورد توجه قرار گیرد. طبق یافته ها می توان گفت ابعاد مرتبط با برونسپاری خدمات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به وجود قابلیت برونسپاری در میان بسیاری از واحدهای بهداشتی، درمانی میتوان از آن در جهت انعطافپذیری در ارایه خدمات و رضایت بیمار در اداره کردن مراکز بهداشتی و بیمارستانها بهره برد.

بسیاری از سازمان ها معتقدند که مشارکت پزشک در کیفیت و ایمنی خدمات سلامت از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما چگونگی تعریف، اندازه گیری و بهبود آن را به درستی بیان نکرده اند، بنابراین از آنجا که بهبود کیفیت خدمات بهداشتی درمانی و نوع مشارکت پزشکان در این امر بسیار ضروری می باشد، لذا این مطالعه با هدف روانسنجی پرسشنامه چالش های مشارکت پزشکان در برنامه های اعتباربخشی انجام شد.

روش پژوهش: 

در مطالعه مقطعی حاضر در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی مشهد ابزار، پرسشنامه محقق ساخت بررسی چالش های مشارکت پزشکان در فعالیت های اعتباربخشی بود که به منظور سنجش روایی صوری و محتوایی، بین 5 نفر از متخصصین رشته مدیریت و اقتصاد سلامت و 8 نفر از دانشجویان پزشکی توزیع و نظرات آن ها اعمال شد و شاخص نسبت روایی محتوی و شاخص روایی محتوی نیز محاسبه گردید. جهت سنجش همسانی درونی ابزار، پس از توزیع پرسشنامه بین 14 نفر از پزشکان، ضریب آلفای کرونباخ تعیین گردید. برای ثبات یا تکرارپذیری ابزار از آزمون مجدد و ضریب همبستگی استفاده شد که با توزیع پرسشنامه ها بین 14 نفر از افراد دارای شرایط ورود به مطالعه، در 2 نوبت و در فاصله زمانی 2 هفته، ضریب همبستگی سنجیده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 21 SPSS استفاده گردید.

پرسشنامه اولیه شامل 61 سوال بود که بعد از روانسنجی صوری و محتوایی به 38 سوال تقلیل یافت. پرسشنامه دارای 12 زیر مفهوم بود. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه، 0/83 و ضریب همبستگی درون گروهی در 2 بار اندازه گیری به فاصله 2 هفته، 0/94 به دست آمد.

نتیجه گیری: 

پرسشنامه حاضر اولین و تنها ابزار اختصاصی معتبر و پایا در حیطه چالش های مشارکت پزشکان در فعالیت های اعتباربخشی در ایران است که می تواند برای سنجش و اولویت بندی چالش ها در هر مرکز بهداشتی و درمانی استفاده شود و در راستای بهبود کیفیت خدمات سلامت ارایه شده از سوی پزشکان به کار گرفته شود.

عدالت ادراک شده سازمانی مفهومی است که برای توصیف عدالت مرتبط با موقعیت شغلی به کار می رود. با توجه به نقش عدالت اراک شده سازمانی در نظام بهداشت و درمان به منظور افزایش ارتقای رضایت، انگیزش و کارایی در جهت ارایه خدمات با کیفیت، این مطالعه با هدف بررسی وضعیت عدالت ادراک شده سازمانی در نظام بهداشت و درمان ایران از طریق مرور سیستماتیک مقالات چاپ شده از یکم فروردین 1384 الی پایان اسفند 1397 انجام شده است.

روش پژوهش:

 در مطالعه مرور سیستماتیک و متاآنالیز حاضر جستجوی الکترونیکی در پایگاه های اینترنتی فارسی SID، Iranmedex  ،Medlib ، civilica، Irandoc و انگلیسی Web of science، PubMed،  Scopus  و Google scholar با استفاده از کلید واژه های عدالت، برابری، مساوات، عدالت سازمانی، عدالت ادراک شده، نظام بهداشت و درمان، دانشگاه علوم پزشکی، مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان ها و معادل انگلیسی این کلید واژه ها انجام شد.520 مقاله به صورت مرحله به مرحله مطالعه و بررسی شدند. 469 مقاله پس از بررسی موارد تکراری و مطالعه عنوان و چکیده حذف شدند و متن کامل 51 مقاله مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت با استفاده از چک لیست ارزیابی کیفیت، 30 مقاله که میانگین عدالت ادراک شده سازمانی را سنجیده بودند انتخاب شدند و سایر مقالات به علت نداشتن معیارهای لازم و غیر مرتبط بودن حذف شدند. جهت تحلیل ناهمگنی بین مطالعات و متاآنالیز از  نرم افزار Stata 14 و آزمون  Qو شاخص I2 استفاده شد.

یافته ها: 

برای بررسی وضعیت عدالت ادراک شده سازمانی در نظام بهداشت و درمان به صورت سیستماتیک ومتاآنالیز 30 مطالعه و برای ابعاد آن (عدالت توزیعی، رویه ای و تعاملی)  23 مطالعه از 30 مطالعه شرایط ورود به تحقیق را داشته اند که میانگین نمره عدالت ادراک شده سازمانی به دست آمده 60/71 و میانگین نمره بعد عدالت توزیعی، رویه ای و تعاملی به ترتیب 54/74 ، 58/52 و 62/41 به دست آمد.

نتایج مطالعه حاضر نشان دهنده مطلوب بودن وضعیت عدالت ادراک شده سازمانی در نظام بهداشت و درمان ایران می باشد و از نظر بعد عدالت تعاملی که مربوط به رفتارها و ارتباطات مدیران نسبت به کارکنان است وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر ابعاد عدالت سازمانی دارد. همچنین وضعیت عدالت ادراک شده سازمانی و ابعاد آن در بیمارستان های خصوصی نسبت به سایر محیط های پژوهشی از جمله بیمارستان های دولتی، واحدهای ستادی و بیمارستان هایی که به صورت مختلط انتخاب شده اند، مطلوب تر است.