نشریه آینده پژوهی مدیریت
سال سی و یکم شماره 4 (پیاپی 123، زمستان 1399)

شهر قم هشتمین شهر کشور از لحاظ جمعیت و دومین شهر زیارتی کشور پس از مشهد است وجود مرکزیت پذیرش طلاب علوم دینی و موقعیت جغرافیایی به عنوان شاهراه مواصلاتی شمال به جنوب و شرق به غرب، مقوله حمل ونقل را به مسیله ای مهم در این شهر مبدل ساخته است.

آینده نگاری توسعه سیستم حمل و نقل عمومی در شهر قم با تحلیل تاثیرات متقابل.

با منطق تحلیل و بررسی مورفولوژیک یک سری ابعاد و شاخص ها به عنوان عوامل موثر در توسعه حمل و نقل عمومی مشخص شدند و با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد، سناریوهای سازگار از ترکیب شاخص های مختلف طبق نظر کارشناسان معاونت حمل و نقل شهر قم، بدست آمدند.یافته ها: سناریو سازگار نخست با میزان سازگاری 46 به عنوان سازگارترین سناریو، شامل طراحی تقاطع ها، جمعیت ساکن (رفاه شهروندان)، ایمنی (رفع نقاط حادثه خیز)، مدیریت حمل و نقل شخصی، نقش پلیس راهنمایی و رانندگی و کاربرد درست چراغ های راهنمایی و رانندگی برای مدیریت ترافیک شهر قم انتخاب شد.

از میان شاخص مختلف ترکیب های طراحی تقاطع ها، جمعیت ساکن(رفاه شهروندان)، حمل و نقل همگانی، توجه به مسایل زیست محیطی، توسعه و ترویج حمل و نقل پاک، چراغ های راهنمایی ورانندگی ، سیستم هوشمند کنترل ترافیک (ITS) و پلیس راهنمایی و رانندگی بیشترین میزان سازگاری رو بدست آورند.

این مقاله با هدف بررسی توانمندی آینده نگاری شرکتی در سازمان ها و همچنین اثرات این توانمندی بر نوآوری، کیفیت تصمیم گیری راهبردی مدیران و همچنین عملکرد سازمانی در صنعت بانکداری ایران به رشته تحریر در آمده است.

در قسمت نخست پس از بررسی معرفی آینده نگاری شرکتی از دو منظر محتوایی و فرایندی به ابعاد تشکیل دهنده این سازه پرداخت شده و در ادامه رابطه آینده نگاری شرکتی با نوآوری و تصمیم گیری راهبردی و تاثیر آن بر عملکرد سازمانی در قالب مدلی ساختاری مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.

داده های تحقیق با استفاده از ابزار مصاحبه و پرسشنامه در صنعت بانکداری ایران شامل بانک های تجاری دولتی، تخصصی دولتی، قرض الحسنه و غیردولتی و مشتمل بر30 بانک جمع آوری و اعتبار مدل اندازه گیری با 93 نمونه و از طریق تحلیل های آماری توصیفی، استنباطی و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از دو نرم افزار SPSS و SMART PLS تایید شده است.

نتایج حاکی از آن است که آینده نگاری شرکتی با ایفای سه نقش آغازگر، راهبرد پرداز و حریف بر نوآوری اثرگذار است. همچنین نتایج تحقیق بیانگر آن است که می توان با استفاده از اطلاعات حاصل از آینده نگاری و تشخیص علایم ضعیف، به کاهش عدم قطعیت اقدام و با ارایه هشدارهای پیش دستانه کیفیت تصمیم گیری راهبردی مدیران را بهبود بخشیده و عملکرد سازمانی را ارتقاء داد.

انواع هوشمندی از عوامل مهم تاثیرگذار در سرعت سریع پیشرفت های فناورانه و انقلاب های صنعتی چهارم می باشد. از مهمترین انواع هوشمندی، هوشمندی فناوری است که نقش بسزایی در ارایه محصول یا خدمت جدید دارد. هر چند هوشمندی فناوری قابل مدیریت نیست، اما دارای مولفه هایی می باشد که مدیریت این مولفه ها، سطح مدیریت هوشمندی فناوری را ارتقاء می دهد. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران و کارشناسان صنعت تولید توربین بادی می باشند و برای تجزیه و تحلیل داده ها از معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS استفاده نموده ایم. در این مقاله مولفه های مدیریت هوشمندی فناوری در صنعت تولید توربین بادی را شناسایی نموده و متغیرهای تاثیر گذار در هرمولفه که در ارتقاء نظام مدیریت هوشمندی فناوری این صنعت، مهم است را مشخص و با نظر خبرگان دسته بندی، و در جهت بهبود آنها پیشنهاداتی ارایه کرده ایم. نتایج حاکی از آن است که مولفه های کلیدی تاثیر گذار بر ارتقاء نظام مدیریت هوشمندی فناوری عبارتند از :پویش محیطی، مدیریت نوآوری، مدیریت دانش، مدیریت فناوری اطلاعات، مدیریت فناوری، مدیریت تحقیق و توسعه، و مدیریت استراتژیک. به عبارتی توجه به شاخص های هریک از این مولفه ها تاثیر معناداری بر ارتقاء مدیریت هوشمندی فناوری در صنعت تولید توربین باد می تواند داشته باشد.

هدف این پژوهش ارتقاء مدل رقابت پذیری واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در آینده بود. پژوهش از نوع کاربردی و آمیخته بود. جامعه و نمونه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان علمی و دانشگاهی با پست های مدیریتی و در بخش کمی شامل اعضاء هییت علمی دانشگاه های استان تهران در نظر گرفته شد. روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری احتمالی در بخش کیفی و غیر احتمالی در بخش کمی صورت پذیرفت. در بخش کیفی از ابزار مصاحبه با خبرگان و در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های کیفی از تحلیل محتوا و در بخش کمی از آزمون نرمال سازی، آزمون t تک نمونه ای و گروهی، رگرسیون خطی، مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. یافته های بدست ابعاد و شاخص های رقابت پذیری را مشخص نموده و همچنین نشان داد که دانشگاه ها در تمامی این شاخص ها و ابعاد(رقابت پذیری) دچار مشکل هستند. مشکل از این جهت که به نظر پاسخ گویان ، در تمامی شاخص ها و ابعادوضعیت موجود با وضعیت مطلوب(میزان بازده هی و کارایی دانشگاه با توجه به ابزارها و امکانات موجود) تفاوت معنی داری دارد. این به این معنی است که دانشگاه های استان تهران نتوانسته اند به نتبجه مطلوب دست یابند و در تمامی ابعاد و شاخص ها ضعیف عمل کرده اند.و در نهایت مدل نهایی در وضعیت مطلوب ارایه گردید.

امروزه برند سازی شهری و داشتن برند مقصد از ضروریات بازاریابی گردشگری می باشد. شهرها مانند محصولات تجاری برای رسیدن به موفقیت ، نیاز دارند تا برند شوند. یک برند شهری برمبنای ارزش ها ، نگرش ها، رفتارها و خصوصیات شهر پایه ریزی می شود . برند سازی شهری به عنوان یک برند مقصد گردشگری ،توسط ارایه تصویر شهر ، منبعی از ارزش اقتصادی ،اهمیت سیاسی و فرهنگی - اجتماعی به منظور افزایش مزیت رقابتی در نظر گرفته می شود. برای ساخت یا بازسازی برند در ذهن مخاطب باید برنامه ای هدفمند داشت.از این رو ضرورت تبیین برند شهری نیازمند راهبردی است که به شهر هویت فراموش نشدنی بدهد.

این پژوهش طراحی مدل برند شهری با درنظرگرفتن مقصد گردشگری است .

این پژوهش از نوع کاربردی بوده و بر اساس نظریه داده بنیاد انجام شده است . در این پژوهش کیفی 22 نفر از مدیران شهری ،متخصصین و اساتید حوزه ی برند سازی شهری و گردشگری، مورد مصاحبه های ساختاری عمیق قرار گرفتند و سپس داده های حاصل از آنها با استفاده از کد گذاری باز ،محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شد .

پژوهش نشان می دهد راهبردهای مدرن توسعه شهری ، الگوسازی شهری، تعیین خط مشی با محوریت گردشگری و شناسایی گردشگری شهری از شرایط علی برند سازی شهری است

پیامدهای برند سازی شهری(یکپارچگی فرآیند ، تقویت و بهبود جایگاه شهر ،توسعه گردشگری پایدار ، توسعه اقتصادی شهر و صلح و دوستی جوامع) نتایج تحقیق محسوب می شوند.

سازمان های موفق بر اساس اهداف کلان خود، قابلیت های استراتژیک نیروی انسانی مورد نیاز خود را شناسایی می کنند یا کارکنان خود را برای کسب این قابلیت ها، پرورش می دهند.

هدف این پژوهش ارایه الگوی قابلیت های استراتژیک منابع انسانی در شعب بانک صادرات ایران می باشد.

قابلیت های استراتژیک منابع انسانی از طریق مطالعات اکتشافی و نظرسنجی از خبرگان آگاه به موضوع با بکارگیری تکنیک دلفی، شناسایی شد. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه گیری غیر تصادفی از نوع گزینشی استفاده شد و نمونه آماری پژوهش از بین اساتید، مدیران و کارشناسان بانک صادرات به تعداد 18 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، بررسی اسناد و مدارک و پرسشنامه نیمه ساختاریافته بود. برای تحلیل داده ها، از آزمون t تک نمونه ای، تحلیل عاملی و روش مدل یابی معادلات ساختاری برای ساخت مدل پژوهش با استفاده از نرم افزار لیزرل و پی ال اس استفاده شد.

یافته ها نشان داد الگوی قابلیت های استراتژیک منابع انسانی دارای ابعاد قابلیت های رهبری، قابلیت های اصلی منابع انسانی، قابلیت های ویژه نقش منابع انسانی و صفات فردی می باشد چون طبق آزمون تحلیل عاملی، تمامی ضرایب استاندارد بزرگ تر از 5/0 و میزان بارهای عاملی بزرگ تر از96/1 می باشد.

با توجه به اینکه الگوی قابلیت های استراتژیک منابع انسانی برای اولین بار در کشور طراحی شده است، لازم است مدیران بر ابعاد و مولفه هایی که قبلا مورد توجه نبوده، تمرکز کنند. همچنین، می توان از این الگو در سایر بانک ها و سازمان ها استفاده کرد.

گسترش فرهنگ وقف ، یکی از عمده ترین فاکتور ، انهدام تراکم ثروت در جامعه و ایجاد بستر مناسب برای رشد ارزش های معنوی و الهی ، در شکل توزیع عادلانه ی ثروت ، محسوب می شود و با درک از همین نکته ، یعنی موثریت ژرف وقف در توسعه ای اقتصادی، فکری ، فرهنگی و معنوی جوامع است ، آگاهی از فرهنگ وقف در بین افراد جامعه ودیدگاه مدیران ومتولیان امور وقفی در مورد آن وعوامل موثر بر آن می تواند در جهت دهی موقوفات ونظام فرهنگی وقف موثر باشد. در این پژوهش ابتدا یک الگوی کیفی برای مدیریت توسعه فرهنگ وقف بر اساس مصاحبه با خبرگان تدوین شد و سپس بر اساس یک مطالعه کمی با 482 نفر نمونه آماری، به تبیین و اعتباریابی این الگو پرداخته شد. یافته های تحقیق در بخش کیفی نشان داد که الگوی مدیریت توسعه فرهنگ وقف دارای 2 بعد و 18 مولفه است. مولفه ها شامل «شبکه های شغلی»، « شبکه های محلی»، « شبکه های ملی» و «شبکه های بین المللی» مربوط به بعد «شبکه های اجتماعی» و مولفه های «صداقت، حمایت اجتماعی، نهادینه شدن قوانین، مسیولیت پذیری، عدالت، همکاری و همدلی، اعتماد، رضایت، همبستگی، تعهد و تعلق، اخلاق، کنش متقابل، انسجام و احترام به هم» مربوط به بعد «هنجارهای اجتماعی» از مقوله کلی توسعه مدیریت فرهنگ وقف بود. یافته های بخش کمی نیز از برازش خوب الگوی ساختاری با داده های جامعه آماری بود و الگوی مذکور تبیین مناسبی در جامعه آماری دارد.

تمدن ها در طول تاریخ همواره سه دوران ظهور ، رشد و شکوفایی و افول را تجربه کرده اند. تمدن اسلامی نیز در برهه های مختلف، این دوران ها را سپری نموده است. برای شناخت عوامل افول و چالش های پیش روی هر تمدنی باید گفتمان غالب آن عصر را شناخت. از آن جایی که هم اکنون در دوران مدرن بسر می بریم و گفتمان غالب، مدرنیته است ؛ لذا باید چالش های تمدنی دوران مدرن را فهم نمود تا بتوان علاوه بر تصور آینده های ممکن برای رسیدن به آینده ی مطلوب برنامه ریزی کرد؛ بنابراین در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی بعد از تعریف تمدن و بیان اهمیت آینده نگری و تدبیر امور در آیات و روایات، پنج مورد از چالش های تمدنی با استفاده از نظریات آینده پژوه معاصر ، ریچارد اسلاتر ، احصا شده است؛ از جمله این چالش ها عبارتند از: دنیای دو بعدی صنعتی یا فلوتر، ایدیولوژی رشد اقتصادی، آینده مقهور تکنولوژی، تاثیر بر نظام جهانی و تفکر کوتاه مدت.

زمینه فلسفی با انگاره انتقادی و نحله کنش متقابل گرایی نمادین با جهت گیری بنیادی و رویکرد استقرایی و صبغه کیفی از نوع کتابخانه ای با استراتژی گرند تیوری گونه جمعیت ساختی به روش فراترکیب و تحلیل محتوا با هدف توصیف و اکتشاف مدل سرآمدی کسب وکار و شناسایی متغییرها و شاخص های آن مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی می باشد.روش ها به وسیله تکنیک فراترکیب و فرا تحلیل به کدگذاری باز، محوری و انتخابی می پردازد که خروجی آن یک مفهوم جدید هست. گردآوری داده های این مقاله بر اساس مطالعات اسناد درزمینه مدل های تعالی هست. جامعه موردمطالعه به طور دقیق تر شامل مدل های موجود در مجلات و نشریات معتبر با منطق نمونه گیری نظری است تا به اشباع نظری برسیم و برای روایی از دو استراتژی مشارکت بلندمدت و همه جانبه نگری جهت تایید پایایی از دو کدگذار با توافق روی کدگذاری باز در این پژوهش مورداستفاده قرار گرفته است. جهت تحلیل از نرم افزار مکس کیودا استفاده شده است.یافته ها این پژوهش که از 101 مدل مفهومی سرآمدی موردمطالعه در مرحله کدگذاری به 869 مفهوم یا کدباز به دست آمد. سپس کدهای اولیه مشترک ازنظر معنایی به 24 مقوله عمده تقسیم شد؛ که در مرحله کدگذاری انتخابی منجر به ایجاد 5 بعد گردید و نتیجه به دست آمده ایجاد مفهوم نظری با ابعاد مردم، بازار، کار، مدیریت و عوامل زمینه ساز تعیین گردید.که این نظریه کمک شایانی به سرآمدی کسب و کارهای کوچک و متوسط با در نظر گرفتن پارادایم های جدید جهت ارزیابی کسب و کار های در آینده می باشد.

هدف پژوهش حاضر عبارت بود از ارایه مدلی به منظور ارایه مدل کسب و کار فن‌بازارها در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر. روش پژوهش عبارت بود از روش ترکیبی کیفی به روش تیوری زمینه ای و مدل معادلات ساختاری به روش کمی. تعداد نمونه در بخش کیفی که به صورت هدفمند انتخاب شد، 20 نفر از کلیه مدیران ارشد و صاحب نظران، خبرگان، مدیران صنایع هایتک ایران در بخش‌های مختلف شامل: تکنولوژی، اطلاعات، نانو، بایو، ژنتیک و غیره؛ در بخش کمی، با استفاده از فرمول کوکران 337 نفر از انتخاب شدند. ابزار تحقیق عبارت بود مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسشنامه محقق ساخته. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، در بخش کیفی به روش دلفی و از طریق کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) با استفاده از نرم افزار MAXQDA و در بخش کمی به دو روش توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزارهای SPSS 16 و Smart PLS انجام شد. نتایج‌ نشان داد چهارده مولفه در تبیین مدل ارایه مدل کسب و کار فن‌بازارها در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر نقش دارند که عبارتند از؛ شرکای کلیدی، فعالیت های کلیدی، جریان درآمد، منابع کلیدی - فیزیکی، منابع کلیدی- فکری، منابع کلیدی- منابع انسانی، ارزش- نام تجاری، ارزش- حرکت در لبه علم و فناوری، ارزش- قیمت، ارزش- تحویل به موقع و دسترسی آسان، روابط با مشتری، بخش مشتری، کانال های توزیع، و در نهایت هزینه ها و ساختار آن. جهت بررسی برازش مدل، به بررسی X2، R و RS؛ پرداخته شد که وجود X2 پایین و نسبت کای دو به درجه آزادی کمتر از سه، و همچنین ضریب تعینن و ضریب تعیین تعدیل شده محاسبه شده؛ نشان‌دهنده برازش مناسب مدل بود.