نشریه بحران پژوهی جهان اسلام
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 17، بهار 1399)

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش امانت داری در آموزه های دین بر پیشرفت سیاسی اجتماعی نگاشته شده است. یکی از اصول مهم تربیتی اسلام حفظ امانت است، زیرا خدا انسان را با اراده و اختیار قرار داده تا با حفظ امانت الهی و با بهره مندی از آن به کمال که همان رشد و پیشرفت نهایی انسان است، دست یابد. بنابراین فرد امانت دار، به حفظ امانت در جهت رشد فردی و سیاسی-اجتماعی ایمان دارد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که با توجه به آموزه های دینی، امانت داری چه نقشی در پیشرفت سیاسی-اجتماعی ایفا می کند؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که طبق آموزه های اسلام، امانت داری دارای دو مصداق تعهد و تخصص است که به شایسته سالاری متخصصانه و شایسته سالاری متعهدانه و پیشرفت سیاسی-اجتماعی می انجامد و عدم التزام به هر کدام، جامعه اسلامی را به سوی عقب ماندگی می برد.

هدف پژوهش حاضر بررسی جریان های شیعی عراق و تحولات عراق جدید است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که جریان های شیعی عراق کار دشواری برای آینده دولت سازی در عراق دارند؛ چرا که، روند دولت سازی در عراق تحت تاثیر مولفه های مختلف اجتماعی، سیاسی و الگوی کنش نخبگان شکل می گیرد؛ اما این را هم باید پذیرفت که به قدرت رسیدن شیعیان اسلام گرای عراق چیزی نبود که خوشایند آمریکا و غرب و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشد. لذا، ایالات متحده از قدرت گرفتن اسلام گرایان شیعه ناخرسند بود و تلاش داشت تا از طریق تقویت هم پیمانان شیعی سکولار خود جلوی این اتفاق را بگیرد. از طرفی مساله هویت ملی، جهادگرایان، سیاست کشورهای منطقه ای و بین المللی در قبال عراق در پرونده هایی چون دولت مرکزی، کردها و اهل سنت، مساله مبارزه با فساد، رویکردهای سیاسی احزاب و ایتلاف های سیاسی از این فاکتورهایی است که روند دولت- ملت سازی را تهدید می کند. با این حال، این را باید پذیرفت که بهترین فرصت برای جریان های شیعه عراق در طول تاریخ این کشور رقم خورد و اگر رویکرد اتحادی را در پیش بگیرند، خواهند توانست چالش های پیش رو را کاهش دهند.

هدف پژوهش حاضر واکاوی دکترین و سیاست خارجی باراک اوباما در خاورمیانه و غرب آسیا از منظر منتقدان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که کارنامه هشت سال ریاست جمهوری اوباما را می توان نمودی از جهان بینی او به عنوان یک رییس جمهور دموکرات دانست. مروری سریع بر شعارها و وعده های انتخاباتی اوباما به خوبی نشان می دهد که او از ابتدا دو ماموریت را برای دولت خود قایل بود؛ نخست، بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا و دوم، بهبود وجهه این کشور در جهان. اوباما عمر دولت خود را صرف کرد تا ضمن بیرون کشیدن آمریکا از دو ورطه عراق و افغانستان، بحران های منطقه ای را به روشی جز جنگ حل و فصل کند. اشاره به توافق هسته ای با ایران به عنوان اسباب افتخار در کارنامه اوباما، در حقیقت ابراز خوشحالی ابرقدرت جهانی از درگیر نشدن در یک جنگ جدید در منطقه خاورمیانه است. عملکرد دولت آمریکا در قبال بحران داعش نیز به خوبی اثبات کننده این ادعاست که ایالات متحده تمایل یا توانی برای درگیری نظامی در بحران های منطقه ای ندارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرات رنسانس و رفرماسیون بر اندیشه دکتر علی شریعتی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که شریعتی اسلامی را می خواست که با جهان مدرن امروزی در ارتباط باشد و به کار آباد کردن دنیای مومنان بیاید؛ به عبارتی شریعتی درصدد بود رنگ ارتجاع، عقب ماندگی و جهل را از اندیشه دینی پاک کند. روش او «تصفیه و استخراج منابع فرهنگی» بود. وی در رنسانس و پروتستانیسم اسلامی، اولا با بازگشت به سرچشمه ها و ثانیا با زمینی و دنیایی کردن اغراض دینی و الگوهای رفتاری، آنها را در دسترس عموم مردم جامعه قرار داد. شریعتی در تلاش بود با بازخوانی مفاهیم دینی و الگوهای اساسی اسلامی، جامعه را که به وسیله مذهب دچار رکود شده بود، مجدد به وسیله نیروی دین و مذهب بیدار کرد.

کشورعراق اززمان استقلال تازمان اشغال درسال2003توسط ایتلاف امریکایی دارای حکومتهای پادشاهی دیکتاتوری بود که جریانهای شیعه درآن نقشی نداشتندوبلکه سرکوب هم می شدند؛اماباسقوط صدام زمینه وبستری برای جریانهای شیعه این کشورفراهم شدتادرساختارجامعه ودولت نقش داشته باشند؛ لذادولت سازی دموکراتیک را می توان اصلی ترین ضرورت عراق نوین برای این جریانها دانست. اماروند دولت سازی و ملت سازی در عراق تحت تاثیر مولفه های مختلف اجتماعی، سیاسی و الگوی کنش نخبگان شکل می گیرد.درمحیطی که تضادهای قومی، هویتی و مذهبی وجود دارد، نخبگان کار دشواری برای دولت سازی دارند. به همین دلیل روابط جدید دولت سازی در عراق بدون توجه به نقش جریانهای شیعه عراق در روند کنترل قالب های احساسی و قومیتی امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین پرسش اصلی پژوهش این است که «جریان های فکری شیعه در فرایند دولت سازی دموکراتیک در عراق چه ویژگی هایی دارند و دولت سازی در چه فرایندی حاصل می شود؟» فرضیه مقاله معطوف تبیین این گزاره است که «دولت سازی و ملت سازی دموکراتیک درعراق از طریق انسجام اجتماعی و همبستگی حریان های فکری در فرایند نهادسازی اجتماعی حاصل می شود».

نظریه ولایت فقیه تنها برخاسته از تفکر امام خمینی و برخی فقهای معاصر نظیر ملا احمد نراقی و مانند آنان نیست، بلکه از متن اسلام و قرآن برخاسته و در اسلام و تشیع پیشینه دیرینه ای دارد، و نخستین بار توسط خود پیشوایان معصوم علیه السلامطرح و تبلیغ گردیده است.مهمترین موضوع در حکومت اسلامی که آن را از سایر حکومت ها متمایز می کند ولایت فقیه می باشد. در نتیجه در نظام اقتصادی اسلامی نقش ولایت مطلقه فقیه اهمیت خاصی پیدا می کند که به نظر می رسد تا به امروز این موضوع در اقتصاد اسلامی مغفول مانده است.به نظر می رسد با توجه به اهمیت پول در اقتصاد و جامعه لازم است تولید و کنترل آن از مجرای الهی صورت گیرد. با توجه به این که نظام جمهوری اسلامی ایران حکومتی مبنتی بر توحید تشکیل شده است و مجرای الهی بودن آن از طریق ولایت مطلقه فقیه انجام می گیرد لازم است عالی ترین نهاد پولی و مالی کشور که بانک مرکزی می باشد تحت نظارت مستقیم ولایت فقیه صورت گیرد. در نتیجه خلاصه نظریه اینجانب که تصورم بر این است برگرفته از اصول اقتصاد اسلامی می باشد این است که:رییس کل بانک مرکزی توسط ولی فقیه تعیین گردد.با این کار هم استقلال بانک مرکزی تامین می گردد و هم سیاست های پولی و مالی از کارایی بیشتری برخوردار می شوند.