فهرست مطالب
پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
پیاپی 17 (بهار و تابستان 1401)
- تاریخ انتشار: 1402/04/28
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 1-29
احسن المنظومه (قرن 13) منظومه ای مشتمل بر بیش از چهار هزار بیت است که شاعری گمنام، متخلص به پیری آن را سروده است. موضوع این مثنوی داستان یوسف و زلیخاست. پیش از آن، چند شاعر دیگر منظومه هایی با محوریت این داستان سروده اند. سراینده با پیروی از قرآن و سرمشق قراردادن منظومه های پیشین کوشیده ضمن بیان چهارچوب اصلی داستان که برگرفته از قرآن است، روایتی متفاوت از برخی قسمت های داستان داشته باشد. شاعر با افزودن شاخ و برگ ها و توصیفات جزیی در داستان می کوشد بر تنوع روایتگری خود بیفزاید. داستان حول سه محور غنا، عرفان و تعلیم می چرخد و سراینده از عشق و غنا برای جذاب کردن داستان بهره می برد و هرکجا محلی مناسب می یابد به پند و اندرز و تعلیم و بیان آموزه های عرفانی می پردازد و بی اعتباری و ملالت و سختی دنیا را به مخاطب گوشزد می کند. در این مقاله ضمن معرفی این اثر، ویژگی های سبک شناسی و محتوایی آن به طور اجمال بررسی می شود و روایت جدیدی از داستان یوسف و زلیخا در دسترس قرار می گیرد.
کلیدواژگان: احسن المنظومه، پیری، نسخه خطی، یوسف و زلیخا، قرن سیزدهم -
صفحات 31-51
سعدی شاعر قرن هفتم و یگانه استاد غزل عاشقانه، عارفانه و پندآموز است. همام تبریزی نیز معاصر سعدی است و دیوان شعری، با حدود 4000 بیت دارد. در نسخه خطی جنگ به شماره 478 در کتابخانه لالا اسماعیل ترکیه، 47 غزل سعدی با 47 غزل از همام تبریزی تحت عنوان «المعارضات بین غزلیات الشیخ سعدی و مولانا همام الدین طاب ثراهما» در معارضه قرار گرفته است. پژوهشگر ضمن تصحیح نسخه خطی یادشده به سبک شناسی اشعار سعدی و همام و بررسی تاثیر و تاثرات این دو شاعر در معارضات موجود در این نسخه خطی پرداخته است. شیوه تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی است. ازآنجا که این دو شاعر معاصر همدیگرند و تاکنون اشعار این دو به صورت تطبیقی بررسی سبک شناسانه نشده است، انجام این پژوهش ضروری به نظر می رسد. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که «با توجه به معارضات موجود در نسخه خطی یادشده، میزان تاثیر و تاثرات سعدی و همام در شعر تا چه اندازه و در چه ابعادی است؟». نتایج به دست آمده نشان می دهد، تاثرات همام از سعدی به دو شکل است: الف) برپایه اساس و بنیاد است؛ یعنی تنها می توان تاثیر بیان شیوای سعدی را در اشعار همام دید، بدون آنکه شباهتی در ظاهر و مضمون ابیات وجود داشته باشد؛ ب) تاثر وزن و قافیه است که خود بر دو گونه است: غزلیاتی از همام که هم ازنظر وزن و قافیه و هم ازنظر مضمون، متاثر از سعدی است و دوم غزلیاتی که فقط در وزن و قافیه اتحاد دارند. درمجموع، تاثیر سبک شعر سعدی بر اشعار همام مشهود و انکارناپذیر است.
کلیدواژگان: سبک شناسی، تطبیقی، سعدی، همام تبریزی، نسخه خطی -
صفحات 52-78
کاربست مفهوم بینامتنیت، در فهم و نقد متون عرفانی و حتی تصحیح آن ها ظهوری گسترده دارد. به طور خاص با توجه به ارتباطات عمیق و گسترده میان تفاسیر عرفانی سوره یوسف (ع) در سنت تفسیرنگاری سدههای متقدم، درک این روابط در خوانش درست و گرهگشایی از برخی مشکلات این متون و برگزیدن ضبطهای مرجح، اهمیت و جایگاهی ویژه دارد. این مقاله به روش تحلیل محتوا، با هدف تاکید بر این مسیله جدی در ارایه نسخههای موجود از تفاسیر عرفانی سوره یوسف (ع) انجام شده است و می کوشد با ذکر نمونه و مثال نشان دهد چگونه میتوان با دیدگاه بینامتنی در بستری از پیشمتنها و پسمتنهای قصه یوسف (ع) در ادبیات عرفانی، برای فهم بهتر متن و رفع دشواری ضبطهای غلط و مغشوش گام برداشت و از این طریق به هدف اصلی تصحیح، یعنی دستیابی به متنی اصیلتر نزدیک شد؛ برای نمونه، در تصحیح بحر المحبه فی اسرار الموده، یکی از تفاسیر عرفانی سوره یوسف (ع) به زبان عربی از مولفی نامعلوم است که احتمالا در قرن نهم هجری شکل گرفته است؛ بررسی تطبیقی سایر تفاسیر موجود و درک ارتباط میان آن ها به گشایش برخی گرههای متن می انجامد. در پاسخ به این پرسش که به طور خاص توجه به این رویکرد در تصحیح بحرالمحبه چگونه به رفع مشکلات فهم آن کمک میکند میتوان به برگزیدن ضبط های مرجح در نام برخی شخصیتهای قصه مانند نام خواهر یوسف نبی (دینه)، نام زلیخا (طیموس)، نام رقیب زلیخا (قارعه) تعیین برخی شخصیتهای اصلی در حکایات تاریخی و عرفانی مانند علیان مجنون/ بهلول، عثمان بن عفان/ عثمان بن مظعون فهم درست برخی احادیث نبوی و اقوال و روایتهای عرفانی مانند حدیث فراست و همچنین انتخاب دقیق ضبط برخی واژهها و شناخت افتادگیها اشاره کرد.
کلیدواژگان: بینامتنیت، تفسیرهای قرآن، تفاسیر عرفانی، سوره یوسف (ع) -
صفحات 79-105
مثنوی مودت نامه ازجمله داستان های روایی است که شاعری به نام میرمحمداسماعیل بن یوسف ابجدی، از شاعران فارسی سرای سده یازدهم سرزمین هند، در جواب خسرو و شیرین نظامی سروده است. این مثنوی هرگز توفیق خمسه نظامی را به دست نیاورد؛ اما سادگی زبان، روانی کلام، توجه به معنا و مضمون، استفاده از آرایه های ادبی درحد اعتدال و ساخت و بافت مناسب کلام، سبب شده است فهم مثنوی مودت نامه برای مخاطب، بدون مشکل باشد. بررسی دست نوشته منحصربه فرد اثر نشان داد سراینده علاوه بر توجه به ظاهر کلام، از معنا و مضمون نیز غافل نبوده و هر دو جنبه لفظی ومعنایی را مدنظر داشته است؛ ازاین رو، منظومه وی تک ساحتی نیست و ارزش زبانی، ادبی، معنایی و... دارد. این منظومه تاکنون ناشناخته باقی مانده است؛ به همین سبب، نگارنده بر آن شد تا در این مقاله ضمن معرفی این اثر، به بررسی و تحلیل محتوا و سبک شناسی اثر بپردازد.
کلیدواژگان: ادبیات غنایی، ابجدی هندی، نسخه خطی، مودت نامه -
صفحات 106-136
در پژوهش های جدید، مشخص شده است که آقابزرگ تهرانی در شناسایی و معرفی کتاب کشف الإرتیاب و ارتباط آن با جوابیه محدث نوری بر شبهات فصل الخطاب، دچار اشتباه یا سوءتفاهم بوده است و طبق شواهدی، جوابیه محدث نوری در رد کتاب کنونی کشف الإرتیاب، اثر شیخ محمود معرب تهرانی، نیست. این بدان معنی خواهد بود که صاحب شبهات بر فصل الخطاب و نویسنده آن، مجهول است؛ بنابراین لازم است پرسیده شود که 1) چه اطلاعاتی می توان از وضعیت شکلی و محتوایی رساله جوابیه به دست آورد؟ 2) شواهد شکلی و محتوایی رساله جوابیه نوری را می توان با چه کسانی تطبیق داد؟ 3) آیا می توان ازطریق جریانات تاریخی پیرامون کتاب فصل الخطاب در ایران و عراق، نویسنده این اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب را شناسایی کرد؟ 4) مخاطب رساله جوابیه محدث نوری کیست؟ اکنون اطلاعات موجود ما از وضعیت شکلی و محتوایی رساله جوابیه محدث نوری، با دو شخصیت، یعنی میرزا ابوطالب زنجانی و محمدحسین شهرستانی، تقریبا هماهنگ هستند؛ ولی چون، نه متن تقریظ میرزا ابوطالب بر کشف الإرتیاب دستیاب شد و نه متن رساله ردیه شهرستانی در دست است، نمی توان مصداق قطعی برای نویسنده اشکالات و شبهات بر فصل الخطاب تعیین کرد که مخاطب رساله جوابیه محدث نوری بوده است.
کلیدواژگان: عدم تحریف قرآن، رساله ردیه، کشف الإرتیاب، معرب تهرانی، میرزا ابوطالب زنجانی، محمدحسین شهرستانی -
صفحات 137-177
نسخه های خطی، میراث مکتوب و معرف هویت علمی، فرهنگی و اجتماعی ملت هاست. از قدیم و به گواه تاریخ، ادبا و شعرای فارسی زبان، آثار فراوانی خلق کرده اند که حفظ و احیای آنها رسالت علمی و فرهنگی پژوهشگران است. هرچند پژوهشگران حوزه زبان و ادبیات فارسی، از دیرباز به تصحیح متون کهن ادب فارسی توجه ویژه ای داشته اند، اما برخی از این متون با گذشت قرن ها، هنوز احیا و تصحیح نشده اند. با این وجود، نسخه دیوان قصاب کاشانی، پنج مرتبه توسط پرتو بیضایی، عباسی، جواهری، کرمی و عاطفی تصحیح شده و نگارندگان در پژوهش پیش روی، با روش توصیفی- تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه ای درصددند تا به معرفی نسخه و مولف و بررسی و عناصر و مولفه های سبکی، بیان ویژگی های زبانی، ارزش ادبی، دینی و عرفانی و تاریخی آن بپردازد. همچنین به تصحیح هایی که از این دست نوشته صورت گرفته است، بپردازند و در بیان هر تصحیح، انگیزه های مصححان برای احیای دیوان قصاب و شیوه های تصحیح و اضافات و پیوست های موجود در تصحیحات را به صورت مختصر مورد بررسی قرار دهند. نتایج پژوهش نشان میدهد که تاکنون دست نوشته کتابخانه نورعثمانیه در تصحیح های پیشین، مورد استفاده قرار نگرفته است.
کلیدواژگان: تصحیح، نسخه خطی، دیوان اشعار، قصاب کاشانی، سبک هندی
-
Pages 1-29
Despite the passage of a century since the beginning of the revival and correction of manuscripts, only a small part of the exquisite and valuable treasure of lyrical stories has been printed and made available to literary friends, and perhaps great poets and writers who still remain in the veil of obscurity and obscurity. Ahsan al-Manzomah's Masnavi is an unknown work by an unknown poet with the surname "Piri", which is considered among the romantic and lyrical Masnavis of the 13th century. This poem is a detailed story about Yusuf and Zuleikha, as well as Jacob's love and affection for his son Yusuf the Prophet, which is written in imitation of Yusuf and Zuleikha Jami. The story revolves around the three axes of richness, mysticism and education, and the singer uses richness to make the story attractive, and wherever he finds a suitable place, he gives advice, teaching and expressing mystical teachings, and discredits and It reminds the audience of the boredom and difficulty of the world. The authors' effort is to briefly review its stylistic and content features while introducing this work.
Keywords: Ahsan al-Nazumeh, Piri, manuscript, Yusuf, Zulikha, 13th century -
Pages 31-51
Saadi is a 7th century poet and the only master of romantic, mystical and instructive lyric poetry, Hammam Tabrizi is a contemporary of Saadi and has a poetry collection of about 4000 verses. In the Jang manuscript number 478 of Lala Ismail Library of Turkey, 47 ghazals of Saadi are compared with 47 ghazals of Hammam Tabrizi under the title "Controversies between the ghazals of al-Sheikh Saadi and Maulana Humamuddin Tab Tarahama". While correcting the mentioned manuscript, researchers have studied the style and influence of these two poets.Hammam's influences from Saadi are either based on the basis and foundation, without any similarity in appearance and theme, or the influence of weight and rhyme, which are of two types: Ghazals by Hammam, which are influenced by Saadi in terms of weight, rhyme and theme, and second. Ghazals that are united only in weight and rhyme is the method of library and analytical research, and since these two poets are contemporary with each other and so far the poems of these two have not been studied in a comparative stylistic way, it seems necessary to carry out this research. arrive
Keywords: Stylology, Comparative, Saadi, Hammam Tabrizi, manuscript -
Pages 52-78
The concept of intertextuality has a great function in understanding and criticizing mystical texts as well as Proofreading manuscripts. In particular, If the many connections between the mystical interpretations of Surah Yusuf in the interpretations of the middle centuries are understood, it will have a great impact on correct reading and solving some problems of Proofreading these texts. The existence of a network of earlier and later intertextual relationships in these works, Including the qesse- ye- Joseph, Anis al-Muridin and Rawzah al-Mohebeen, Anis al-Muridin and Shams al-Majalis, Hadaiq al-Haqaiq, as well as Bahr al-Mahabbah fi Asrar al-Mawddah is very strong. So that the effort to understand the meaning in each one with the assumption of independence does not lead to the right result. This article, using the method of content analysis, with the aim of emphasizing the perspective of intertextuality in Proofreading the mystical interpretations of Surah Yusuf, seeks to show how the Manuscript proofreader will be able to understand the text by considering this point of view; so that he can achieve the main goal of proofreading, which is to achieve a text as close as possible to the author's work. In Proofreading Bahr al-Mahabbah as a case study, a comparative study of specific interpretations of Surah Yusuf and understanding the relationship between them led to solving some difficulties. Some if the examples are: Choosing the names of some characters in the story, such as the names of Yusuf's sister and Zulikha and her rival,
Keywords: intertextuality, interpretation of the Quran, Mystic Interpretations, Yusuf (son of Jacob) in Quran -
Pages 79-105
Masnavi Mudat-nameh is one of the narrative stories written by a poet named Mir Muhammad Ismail bin Yusuf Abjadi, one of the 11th century Persian poets of India, in response to Khosrow and Shirin Nizami. This masnavi has never achieved the military Khumsah; However, the simplicity of the language, the fluency of the words, the attention to the meaning and theme, the use of literary arrays in moderation and the proper structure and texture of the words, have made the Masnavi of Maudt-nameh easy and understandable for the audience. Examining the unique manuscript of the work showed that the composer, in addition to paying attention to the appearance of the words, was not oblivious to the meaning and theme, and considered both verbal and meaningful aspects; Therefore, his poem is not one-dimensional and has linguistic, literary, semantic, etc. value. Since this system has remained unknown until now, the author decided to investigate and analyze the content and style of the work while introducing this work in this article.
Keywords: Lyrical literature, Indian alphabet, manuscript, Mudat-nameh -
Pages 137-177
Manuscripts are written heritage and represent the scientific, cultural and social identity of nations. Since ancient times and as evidenced by history, Persian-language writers and poets have created many works, whose preservation and revival is the scientific and cultural mission of researchers. Although researchers in the field of Persian language and literature have long paid special attention to the correction of ancient Persian literary texts, some of these texts have not been revived and corrected after centuries. Nevertheless, the copy of Diwan Kasab Kashani has been corrected five times by Parto Beizai, Abbasi, Javaheri, Karmi and Atefi, and the authors are trying to identify the copy and the author with the descriptive-analytical method and with the help of library sources. and examine the stylistic elements and components, express its linguistic features, its literary, religious, mystical and historical value. Also, address the corrections that have been made from this manuscript, and in each correction, briefly mention the motivations of the correctors for reviving Diwan Kasab, the methods of correction, and the additions and appendices in the corrections. review The results of the research show that the manuscript of Noor Osmaniyeh Library has not been used in the previous corrections
Keywords: : proofreading, manuscript, Divan of poems, Kasab Kashani, Indian style
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.