طغیان علیه سرنوشت: افزایش تلاش راهبردی و احساس کنترل از خلال بازآموزی اسنادی در دانشجویان مشروطی

فرایند اسناد یکی از بنیادی ترین پدیده های روان شناختی است که افکار و هیجانات منفی را در موقعیت های شکست تحصیلی تولید می کند و به موجب آن فرد ممکن است رفتارهای ناسازگار تحصیلی را از خود بروز دهد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کارآمدی مداخله بازآموزی اسنادی بر روی دانشجویان مشروطی انجام شد.

در یک طرح آزمایشی از نوع طرح افزودنی 110 دانشجوی مشروطی دانشکده فنی دانشگاه تهران در نیمسال اول سال تحصیلی 98-1397 به مطالعه فراخوانده شدند. پس از غربال گری اولیه براساس مشروطی در نیمسال قبل و نمره پایین در مقیاس احساس کنترل تحصیلی پری (2001)، تعداد 30 نفر در سه گروه شامل گروه های مداخله ای بازآموزی اسنادی مببتنی بر روش شناختی و مبتنی بر روش شناختی به علاوه فیلم و گروه کنترل جای گذاری شدند. مداخله بازآموزی اسنادی برای دو گروه آزمایشی در 9 جلسه 120 دقیقه ای به مدت پنج هفته برگزار شد؛ با این تفاوت که، القای بازآموزی اسنادی در سه جلسه برای گروه آزمایشی نخست صرفا به روش بحث گروهی و تکالیف نوشتاری و برای گروه آزمایشی دوم از طریق نمایش فیلم، بحث گروهی و تکالیف نوشتاری اجرا شد. شرکت کنندگان قبل و بعد از اجرا و در مرحله پیگیری دو ماه بعد به مقیاس های احساس کنترل تحصیلی، رضایت از زندگی کانتریل (1965) و عواطف مثبت و منفی مراچک و کولارز (1998) پاسخ دادند. نمرات و معدل نیمسال قبلی و نیمسال جاری دانشجویان پس از اتمام مداخله از آموزش دانشکده دریافت شد.

نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان داد مداخله ی بازآموزی اسنادی برای دانشجویان مشروطی منجر به افزایش معنی دار احساس کنترل، بهبود عملکرد تحصیلی و ارتقای بهزیستی ذهنی آن ها در مقایسه با گروه کنترل شد. همچنین، اضافه کردن فیلم به القای بازآموزی اسنادی تاحدی پیامدهای مثبت به همراه داشت؛ اگرچه، به سطح معنی داری آماری نرسید.

بحث و نتیجه گیری: 

به نظر می رسد اصلاح اسنادهای علی ناسازگار، احساس کنترل و تلاش راهبردی افراد شکست خورده را افزایش داده و این به نوبه ی خود به پیامدهای مثبت تحصیلی منجر می شود.