معرفی جنس جدید Creolophus cirrhatus از روی چوب راش در ایران

راش Fagus orientalis Lipsky یکی از با ارزشترین گونه های درختی جنگلهای ایران می باشد. درختان زنده و چوبهای مقطوعه این گونه سالهاست که تحمل خسارات فراوانی در اثر قارچهای چوبزی می گردد. یکی از این قارچها Creolophus cirrhatus (Pers.: Fr.) P. Karst. می باشد که پوسیدگی سفید در میزبان خود ایجاد می نماید. درسطح آسیا این قارچ درسال 1992 از ژاپن گزارش گردید (1992، Nagasawa). این قارچ روی چوب مرده و کنده درختان پهن برگ به ویژه درختان توس و راش رشد کرده و پوسیدگی سفید ایجاد می نماید. ضمن بازدید هایی از منطقه جنگلی راشستان کردگوی گرگان دراواسط بهار1380 و در ارتفاع 1900 متر، باشیب نسبتا تند و تقریبا دور از دسترس انسان و دام و درشرایط کاملا مرطوب و مه آلود، بازیدیوکارپ قارچی روی کنده درخت راش مشاهده ونمونه گیری گردید. نمونه ها درون محلول فرمالین (7 درصد) همراه سولفات روی (25 گرم درلیتر) جهت کلکسیون و نیز درون کیسه نایلونی پر از هوا جهت بررسی آزمایشگاهی منتقل گردید. سپس مشخصات نمونه از لحاظ شکل، رنگ، اندازه، نوع و وضعیت میزبان، نحوه اتصال قارچ به میزبان، وجود پایه ثبت گردید. پس از رنگ آمیزی با ائوزین و یا متیلن بلوبازیدها، سیستیدیا و اسپورها بررسی و شکل آنها ترسیم شد. وجود خارها درسطح کلاهک قارچ بیانگراین بود که قارج از نوع قارچهای دندانه ای می باشد. یکپارچه نبودن کلاهک و عدم اتصال به یک کلاهک واقعی آنرا از Hydnaceae جدا کرده و در Hericiaceae که ساختمانی شبه کلاهک دارد ودندانها ازیک توده انشعاب های آویخته اند، قرار دارد. لایه های نامنظم Bracket روی جسم گوشتی سفید رنگ قارچ آنرا از دیگر قارچهای این خانواده تفکیک ساخت. سطح فوقانی هرلایه Bracket به حالت نمدی و سطح زیرین آن از خارها (دندانها) تشکیل شده بود که دندانها به حالت آویخته از سطح زیرین براکتها و به رنگ سفید مایل به کرم بودند. بازیدیومها روی دندانها قرارداشته و در انتها به چهار استریگما منتهی گردیده بودند. سیستیدها سیلندری شکل بوده، اسپوربه رنگ سفید، تک حجره ای و بیضی شکل که میانگین اندازه طول و عرض آن به ترتیب 0/55 ± 4/05 و 0/38 ± 3/17 میکرومترحاصل گردید. این گونه نادرفاقد ساقه بوده و به حالت بدون پایه به صورت جانبی به میزبان چسبیده بود. براساس نتایج حاصل از بررسی ماکروسکوپی کلاهک و نتایج حاصل از بررسی میکروسکوپی اسپور، بازدید و طول و عرض اسپور و با استناد به کلیدها و منابع علمی ذکر شده، این قارچ با نام علمی Creolophus cirrhatus (Pers.: Fr.) P. Karst. تشخیص داده شد که مورد تایید دکتر محمود ذکاتی از دانشگاه مشهد قرار گرفت و برای اولین بار از ایران معرفی می گردد.