بررسی فراوانی هاری و حیوان گزیدگی طی سال های 1373 تا 1382 در استان کرمان، جنوب شرق ایران

هدف از این بررسی یافتن میزان فراوانی موارد هاری در جمعیت های انسانی کلیه مناطق شهری و روستایی استان کرمان می باشد. در این مطالعه با توجه به اهمیت استان کرمان از نظر وسعت جغرافیایی و شرایط اقلیمی و آب و هوایی ویژه و متنوع، بررسی بیماری هاری و حیوان گزیدگی در جمعیت های انسانی شهرستان های ده گانه استان در طول مدت ده سال (1373 تا 1382) طی پژوهشی به انجام رسید و پس از جمع آوری داده های رسمی به ثبت رسیده و آنالیز آماری با روش های «مربع کای»، «تی-تست»، «کولموگروف اسمیرنوف» و ضریب همبستگی «پیرسون» و با استفاده از نرم افزار «اس. پی. اس. اس» مشخص شد که از سال 1373 تا سال 1382 تعداد 10 نفر انسان (2 زن و 8 مرد) در اثر بیماری هاری متعاقب گاز گرفتگی توسط سگ و روباه هار فوت کرده اند. در سال1373 (برابر با 1994 میلادی) موردی از هاری انسان در استان کرمان گزارش نشده بود. از نظر نقش حیوانات گزنده در 50% موارد (5 نفر)، حیوان مهاجم سگ و در 50% (5 نفر) حیوان حمله کننده به انسان روباه بوده است. هیچکدام از بیماران (ده نفر) مبتلا به هاری قبل از بروز علایم، تحت معالجه برنامه ویژه پیشگیری-درمانی ضد هاری قرار نداشته اند. موارد حیوان گزیدگی انسان ها در طول 10 سال در استان کرمان بالغ بر 21546 نفر بوده است که 57/55% موارد آن در مناطق روستایی و 43/44% در مناطق شهری اتفاق افتاده است (P<0.05). از میان کل جمعیت افراد حیوان گزیده در طول ده سال مورد نظر، بالغ بر36/79% موارد از برنامه ویژه پیشگیری-درمانی کامل ضد هاری استفاده نکرده اند و تنها 64/20% افراد بلافاصله بعد از گاز گرفتگی توسط حیوان هار و یا مشکوک به هاری به مراکز بهداشتی-درمانی استان کرمان جهت معالجه مراجعه نموده و به موقع نجات یافته اند. از نظر سن مجروحین حیوان گزیده، بیشترین گروه مواجهه یافته افراد 10 تا 19ساله و کمترین گروه افراد زیر چهار سال سن بوده اند. از نظر جنسیت افراد گاز گرفته شده تعداد افراد مذکر با نسبت 48/73% به طور معنی داری بیشتر از افراد مونث (52/26%) بوده اند (P<0.01). از نظر اعضای آسیب دیده، بررسی کل مجروحین حیوان گزیده در طول ده سال مورد نظر نشان داد که گاز گرفتگی در ناحیه پاها (47%) و دست ها (41%) بیشترین و تنه (7%)، صورت (3%) و ناحیه سر و گردن (2%) به ترتیب کمترین اندام های آسیب دیده بدن مجروحین را تشکیل می داده اند. با انجام آزمون ضریب همبستگی «پیرسون» بین میزان بارندگی سالانه و موارد حیوان گزیدگی در استان کرمان رابطه معکوس و معنی داری به دست آمد 0.01) =P، 5/0 = (r. بر اساس مطالعه حاضر، اگر چه نقش روباه و «خدنگ» و سایر حیوانات وحشی در انتقال بیماری هاری به حیوانات اهلی و افراد در معرض خطر در استان کرمان حایز اهمیت به نظر می رسد، اما افزایش روز افزون سگ ها و گربه های ولگرد نشان می دهد که هنوز هم لزوم توجه و همکاری بین بخشی دستگاه های ذیربط برای از بین بردن سگ ها و گربه های ولگرد در سطح استان اجتناب ناپذیر است.