مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
سال بیست و هشتم شماره 4 (پیاپی 72، زمستان 1385)

گیاهان دارویی در میان مردم استفاده وسیعی دارد و همیشه احتمال ایجاد عوارض توسط این ترکیبات وجود دارد. در این مطالعه اثرات عصاره هیدروالکلی آویشن بر روی روده کوچک خوکچه هندی مورد بررسی قرار گرفت.
خوکچه هندی نر بمدت 24 ساعت بدون غذا نگهداشته و با زدن ضربه به سر، حیوان کشته شده و ترمینال ایلئوم برداشته می شد و در حمام نسجی حاوی تیرود در دمای 37 درجه که با گاز کربوژن دمیده میشد با تحریک الکتریکی منقبض شده و این انقباضات با فیزیوگراف ثبت میشد. سپس آویشن در شش غلظت مورد آزمایش قرار گرفت، 5 دقیقه اول به عنوان کنترل و 5 دقیقه بعد از اضافه کردن عصاره به عنوان تست ثبت گردید، میانگین تغییرات با استفاده از نرم افزار SPSS11.5 (Chicago IL) و آزمون آماری تی تست تجزیه و تحلیل شدند.
آویشن سبب مهار انقباضات شد که این مهار با افزایش غلظت عصاره بیشتر شد. که با غلظت 0.6mg/ml سبب 60% کاهش در دامنه انقباضات شد (p<0.02). این اثر مهاری توسط گرانیسترون بلوک شد که همچنین مانع اثر تحریکی استیل کولین شده که این امر نشان دهنده اثرات آنتی کولینرژیکی با اثر در مسیر سروتونینرژیک میباشد. آنالیز رگرسیون نشان داد که با افزایش غلظت اثر عصاره افزایش میابد که برای این گیاه آویشن (p<0.001) با غلظت 89 هزارم میلیگرم بود.
این مطالعه نشان داد که آویشن سبب مهار برگشت پذیر انقباظات روده خوکچه هندی شده که این مهار با افزایش غلظت عصاره بیشتر میشود.

اثرات ورزش و فعالیت بر عملکرد ارکانهای مختلف بدن انسان از جمله قلب، ریه و عضلات اسکلتی از دیرباز مورد توجه بوده است. در سالهای اخیر توجه بیشتری به تاثیر ورزش بر سیستم عصبی و حافظه شده است. نقش ورزش در تثبیت حافظه از مواردی بوده که برای آن نتایج متقاضی گزارش گردیده است. در همین راستا ما تصمیم گرفتیم تا اثر ورزش دویدن بر تثبیت حافظه را توسط آموزش اجتنابی غیرفعال بررسی کنیم.
در این مطالعه 30 موش صحرایی نر نژاد ویستار (4-3ماه) به طور تصادفی به سه گروه (ده تایی) تقسیم شدند. گروه کنترل در دستگاه اجتنابی غیر فعال آموزش دیده و 10 دقیقه و 24 ساعت بعد تست شدند. دو گروه آزمایشی در دستگاه ترید میل به ترتیب برای 10 روز و 3 ماه ورزش کردند و سپس نظیر گروه کنترل تست شدند.
بر اساس نتایج بدست آمده، انجام ورزش کوتاه و بلند مدت به طور معنی داری (p<0.05) تثبیت حافظه را در هر گروه در مقایسه با گروه کنترل افزایش داد.
نتایج بدست آمده از این تحقیق حاکی از آن است که فعالیت فیزیکی اثر مثبت بر تثبیت حافظه و یادگیری دارد.

صرع پایدار یک اورژانس پزشکی با مرگ و میر بالا است. این مطالعه برای بررسی سبب شناسی، روش های درمانی و سرانجام کوتاه مدت کودکان مبتلا به صرع پایدار بود.
بیماران مبتلا به صرع پایدار مراجعه کننده به بخش اورژانس بیمارستان کودکان تبریز بین سالهای 1381 تا 1384 از نظر سبب شناسی، شکل تشنج، روش های درمانی و سرانجام موقع ترخیص مورد بررسی قرار گرفتند.
از 123 بیمار مبتلا به صرع پایدار، 50 بیمار (40.7%) دچار صرع پایدار مقاوم و 73 بیمار (59.3%) دچار صرع پایدار غیرمقاوم بودند. شایعترین سبب شناسی در بیماران مبتلا به صرع پایدار، به ترتیب تشنج تبدار طول کشیده (40.7%)، علامت دار دور (28.4%)، علامت دار حاد (16.2%) و بدون علت (14.6%) بود. ارتباط معنی دار بین سبب شناسی و سن وجود داشت (p=0.007). شایعترین شکل تشنج بصورت عمومی در 70.7% بیماران بود. میانه مدت صرع پایدار (25، 146-37) 60 دقیقه بود. در 28 بیمار (22.7%) دیازپام به همراه فنی تویین و یا فنوباربیتال بکار رفته بود. در 40 بیمار (32.5%) دیازپام به همراه فنی تویین و همچنین فنوباربیتال و در 50 بیمار (40.7%) میدازولام نیز کاربرد پیدا کرده بود. در 4 بیمار (3.25%) تیوپنتال به کار رفته بود. با کاربرد میدازولام تشنج در 82% بیماران مبتلا به صرع پایدار مقاوم کنترل گردید. 85.9% بیماران برگشت به وضعیت قبل از صرع پایدار داشتند. 8.26% فوت نمودند و در 5.7% سکل جدید عصبی بعد از صرع ایجاد شد. سرانجام بیماران ارتباط معنی دار با سبب شناسی داشت (p<0.001). کمترین مرگ و میر و معلولیت در تشنج تب دار طول کشیده (4%) و بیشترین در بیماران علامت دار حاد با (45%) بود.
تشنج تب دار طول کشیده شایعترین سبب شناسی صرع پایدار بود. بیشترین مرگ و میر در بیماران با سبب شناسی علامت دار حاد بود. به کار بردن انفوزیون میدازولام در درمان صرع پایدار مقاوم در اکثر موارد سبب خاتمه تشنج می گردید.

حملات آسم می تواند باعث آلکالوز تنفسی و در نتیجه کاهش سطح یونیزه از یک طرف و انقباض عروق مغزی از طرف دیگر شود. مطالعات مختلف نشان میدهد که آلکالوز تنفسی و کاهش سطح CO2 میتواند باعث افزایش فعالیت تشنجی و نیز افزایش تحریک پذیری نورونی گردد. این حالت همچنین ممکن است به افزایش سطح دوپامین وریسک تشنج منجر شود. با توجه به موارد پیشگفت این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین و آسم واپی لپسی طراحی شد.
در یک مطالعه تحلیلی- مقطعی 400 کودک مبتلا به آسم که از دیماه 82 لغایت تیرماه 85 به کلینیک تخصصی دانشگاه علوم پزشکی تبریز مراجعه نمودند از نظر اپی لپسی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاصل با استفاده از آزمون Z برای یک نسبت آنالیز شد.
تعداد کودکان مبتلا به دو بیماری همزمان آسم و تشنج 12نفر، و به ترتیب 7 نفر مذکر و 5 نفر مونث با میانگین سنی 5±2.3 سال (Ci=3.5-6.5) را شامل میشد. مقایسه درصد شیوع اپی لپسی در مبتلایان به آسم با افراد معمولی با P<0.05 معنی دار بود.
با توجه به شیوع یک درصد اپی لپسی در افراد معمولی و حدود سه درصدی در مبتلایان به آسم مراجعه کننده به کلینیک تخصصی دانشگاه و با عنایت به احتمال آلکالوز تنفسی و کاهش سطح CO2 در حملات آسم، احتمال حملات وعود علائم در بیماران مبتلا به اپی لپسی که دارای آسم نیز باشند قویا مطرح بوده و اقدامات ویژه را طلب می کند.

آهن و روی ریزمغذی های ضروری برای سلامت انسان هستند. کمبود این دو بویژه در زنان کشورهای در حال توسعه مشکل اساسی محسوب می شود. مطالعات نشان می دهد که مقدار روی دریافتی در زنان سنین باروری پایین بوده و خودداری از مصرف گوشت (منبع غنی از روی و آهن) یک علت اصلی بشمار آمده است. در مطالعه حاضر، با هدف بررسی وضعیت روی و آهن، شاخصهای بیوشیمیایی (نظر فریتین، هماتوکریت، MCV، درصد اشباع ترانسفرین و روی سرم) و رژیم غذایی زنان سنین باروری بررسی شد.
این مطالعه یک بررسی تحلیلی مقطعی بوده و افراد نمونه را 170 زن 49-15 ساله (زیر مجموعه ای از جمعیت مورد مطالعه در طرح ارزیابی روش های مداخله به منظور کاهش کمخونی فقرآهن) تشکیل می داد. با استفاده از پرسشنامه های مربوط به ویژگی های دموگرافیک و یادآمد رژیم غذایی اطلاعات مربوطه جمع آوری شد. روی سرم با دستگاه جذب اتمی و پارامترهای مربوط به آهن با استفاده از کیتهای مربوطه با دستگاه اتوآنالیزر H1 اندازه گیری شد. اطلاعات حاصله توسط نرم افزار کامپیوتری Food Processer2 و SPSS10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین آهن و روی دریافتی روزانه به ترتیب برابر 24.517 و 3.45 میلیگرم بود. میانگین انرژی دریافتی روزانه افراد مورد مطالعه برابر 1708.55 کیلو کالری بود. روی سرم بطور معنی دار با هماتوکریت و هموگلوبین همبستگی داشت (p بترتیب 0.027 و 0.020). آنالیز همبستگی بین روی سرم و عوامل مربوط به رژیم غذایی شامل انرژی، پروتئین، آهن، فیبر، روی و ویتامین ث نیز ارتباط معنی دار بین روی سرم و ویتامین ث رژیم غذایی را نشان داد (p=0.02, r=0.2). در بین شاخصهای بیوشیمیایی، هماتوکریت و هموگلوبین به طور معنی داری برخوردار بوده (p<0.05)، لیکن در مقایسه گروه های کم خون، نرمال و دچار کم خونی فقر آهن، همچنین فقر آهن با عدم فقر آهن و گروه کم خونی فقر آهن با نرمال اختلاف معنی داری مشاهده نشد.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که میانگین روی رژیم غذایی در جامعه مورد بررسی کمتر از میزان RDA می باشد، از طرفی وجود ارتباط معنی دار بین روی و ویتامین ث با هموگلوبین و هماتوکریت نقش احتمالی ویتامین ث را در افزایش زیست دسترسی روی و آهن بیان می کند.

دژنراسیون وابسته به سن ماکولا (AMD) شایعترین علت کاهش دید مرکزی در افراد بیش از 50 سال، می باشد. در مطالعه حاضر تغییرات سطح پروفیل لیپیدی، لیپوپروتیین (آ) [Lp(a)]، هموسیستیین (Hcy) و مالوزن دی آلدیید (MDA) سرمی، بررسی و تغییرات غلظت سرمی آنها به عنوان فاکتورهای موثر در بروز دژنراسیون وابسته به سن ماکولا با گروه کنترل مورد مقایسه قرار گرفته است.
مطالعه حاضر به صورت مورد شاهدی روی 44 بیمار مبتلا به AMD نوع خشک با دروزن نرم مراجعه کننده به بیمارستان نیکوکاری تبریز و 54 فرد سالم به عنوان گروه کنترل انجام شد. Lp(a) سرمی بروش ایمونوتوربیدیمتری، Hcy بروش الایزا MDA, (ELISA) سرمی به روش تیوباربیتوریک اسید و سطح سرمی پروفیل لیپیدی به روش اسپکتروفوتومتری مورد سنجش قرار گرفت.
افزایش معنی داری در سطح سرمی کلسترول، لیپوپروتیین با دانسیته بالا، Lp(a) و Hcy بیماران مقایسه با گروه کنترل مشاهده گردید (p<0.05 در همه موارد). اختلاف چشمگیری از نظر سطح تری گلیسرید، لیپوپروتیین با دانسیته پایین و MDA سرمی بین دو گروه مورد مطالعه ملاحظه نشد (p>0.05 در هر سه مورد).
چنین استنتاج می شود که بالا بودن غلظت سرمی فاکتورهای آترواسکلروز Hcy,Lp(a) و سطح پروفیل لیپیدی می تواند نقشی در شروع و پیشرفت این بیماری داشته باشد. بنابراین توجه به غلظت سرمی این فاکتورها شاید بتوان نقش مفیدی در جلوگیری از ایجاد، پیشرفت بیماری و تشخیص به موقع آن داشته باشد.

عفونت های ناشی از گونه های شیگلا یکی از علل مهم موربیدیتی در دنیاست به علت احتمال ایجاد گونه های مقاوم شیگلا به داروهای ضد میکروبی رایج، تعیین وضعیت حساسیت آنها در هر منطقه ای ضروری به نظر می رسد. هدف این مطالعه تعیین گونه های شیگلا و بررسی الگوی مقاومت آنتی بیوتیکی آنها در مبتلا به اسهال حاد است.
در این مطالعه کودکان مبتلا به اسهال حاد که طی سالهای 1381 و 82 به مرکز پزشکی کودکان تبریز مراجعه کرده اند و کشت مدفوع آنها از نظر گونه های شیگلا مثبت بوده از لحاظ حساسیت آنتی بیوتیکی مورد بررسی قرار گرفتند.
در 43 بیمار کشت مدفوع از نظر شیگلا مثبت، در 39 مورد شیگلا فلکسنری و در 4 مورد شیگلا سونئی جدا شده بود. در شیگلا فلکسنری مقاومت به آمپی سیلین و کوتریموکسازول به ترتیب در 89.6 و 89.1 درصد وجود داشته و مقاومت چند دارویی در 67.8% موارد دیده شد. تمام موارد به سفالوسپورین های نسل سوم و نالیدیکسیک اسید حساس بوده. و میزان حساسیت به جنتامایسین، آمیکاسین و کلرامفنیکل به ترتیب 89.8%، 82.5%، 69% بود. هر 4 مورد شیگلا سونئی به کوتریموکسازول مقاوم و تنها دریک مورد حساسیت به آمپی سیلین وجود داشت.
این یافته ها نشان می دهد که شایعترین گونه در این منطقه شیگلا فلکسنری است که مقاومت گسترده ای به داروهای مصرفی رایج (آمپی سیلین- کوتریموکسازول) نشان می دهد، بنابراین بهتر است از مصرف بی مورد آنتی بیوتیک ها در گاستروآنتریت کودکان برای جلوگیری از ایجاد مقاومت های چند دارویی بیش از حدی که در حال حاضر وجود دارد اجتناب شود.

داروهای جنتامایسین، نئومایسین، استرپتومایسین وافلوکساسین از دسته آنتی بیوتیک های خانواده آمینوگلیکوزیدی و فلوروکینولونی می باشند، که بر روی بیماری های حاصل از باکتری های گرم منفی و بیماری های عفونی دستگاه تناسلی- ادراری موثر بوده و در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا کاربرد درمانی دارند. انجام تحقیق فوق به منظور پی بردن به اثرات این داروها در طول دوره اسپرماتوژنز در موش صحرایی بوده است.
بدین منظور، 50 سر موش صحرایی نژاد ویستار، به چهار گروه تحت مطالعه (n=40) و یک کنترل (n=10) تقسیم شدند. گروه های تحت مطالعه در مقایسه با گروه کنترل که فقط از حلال دارو (سرم سالین نرمال) به صورت تزریقی استفاده کرده بودند، روزانه به مدت 14 روز از داروهای جنتامایسین به میزان 5mg/kg تزریقی (داخل صفاقی) و نئومایسین به میزان 50mg/kg تزریقی (داخل صفاقی) و استرپتومایسین به میزان 40mg/kg (داخل صفاقی) و افلوکساسین به میزان 72 mg/kg به صورت محلول در آب آشامیدنی استفاده کردند. در روز چهاردهم از ناحیه اپیدیدیم (epididymis)، اسپرم ها جمع آوری و جهت آنالیز به آزمایشگاه ارجاع داده شد. از آزمون کای دو و ANOVA جهت آنالیز آماری داده ها استفاده گردید.
مشاهده با میکروسکوپ نوری نشان داد جمعیت اسپرم ها در تمامی گروه های تحت مطالعه نسبت به گروه کنترل بطور معنی داری کاهش یافته بود (P<0.001) بودند. همچنین میزان درصد قابلیت زیست اسپرم های در تمامی گروه های تحت مطالعه در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته بود (P<0.001). درصد تحرک اسپرم ها در تمامی گروه ها غیر از گروه مطالعه با افلوکساسین در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته بودند (P<0.05).
از آنجا که افلوکساسین در مقایسه با سایر داروها، فقط دارای اثرات کاهنده بر روی جمعیت و درصد قابلیت زیست اسپرم ها بوده و بر روی درصد تحرک اسپرم ها دارای اثرات سوء استفاده نمی باشد، لذا احتمال می رود که این دارو دارای اثرات سوء کمتری بر سلامتی اسپرم باشد.

هر روز جمع قابل توجهی از مراجعین به درمانگاه های طب فیزیکی و توانبخشی، اعصاب، ارتوپدی و روماتولوژی را بیمارانی تشکیل می دهند که شکایت آنها اختلالات حسی و حرکتی در محدوده توزیع عصب مدیان در دست ها می باشد. با مشاهده این علایم و انجام معاینات لازم شک به وجود سندرم کارپال تانل ایجاد شده و در صورت تایید تشخیص، بیمار معالجه می شود. در بسیاری از موارد، حتی با وجود تهاجمی ترین درمانها، علایم بیمار بر طرف نمی شود. با بررسی های بیشتر از جمله الکترود یاگنوزیس، رادیکولوپاتی همزمان در 22 تا 70 درصد این بیماران تایید می شود و بر اساس این آمار تئوری سندرم آسیب دوگانه (Double crush syndrome, DCS) مطرح شده است که اولین اقدام جهت تایید یا رد تئوری فوق تخمین شیوع همزمان سندرم کارپال تانل و رادیکولوپاتی به نظر می رسد.
مطالعه فعلی از نوع مطالعات توصیفی بوده و جمعیت مورد مطالعه، افرادی بودند که با شکایات مختلف در گردن و اندام های فوقانی به درمانگاه مراجعه کرده و با معاینات فیزیکی و بررسی های تشخیصی از جمله الکتروویاگنوزیس، رادیکولوپاتی در آنها تایید شده بود. به این ترتیب در مجموع 183 بیمار وارد مطالعه شدند و بررسی این بیماران از نظر وجود سندرم کارپال تانل بصورت همزمان صورت گرفت.
به دلیل وجود رادیکولوپاتی دو طرفه در برخی از بیماران فوق، مجموع اندامهای فوقانی مورد بررسی در مطالعه فعلی 264 مورد می باشد که از بین آنها، در 96 اندام فوقانی (36.6%موارد) وجود سندرم کارپال تانل، همزمان با رادیکولوپاتی تایید شد. درصد شیوع درگیری ریشه های مختلف در افراد فوق الذکر به صورت زیر می باشد: ریشه %75C6، ریشه %93.75C7، ریشه %3012 C8.
با توجه به شیوع 36.6 درصد برای وقوع همزمان سندرم کارپال تانل در بیماران مبتلا به رادیکولوپاتی گردنی، این مقدار، نسبت به آنچه که در مطالعات اولیه بدست آمده کمتر بوده ولی از آمار مطالعات اخیر بیشتر می باشد. فراوانی درگیری ریشه های گردنی در این مطالعه با مطالعات قبلی همخوانی نداشته ولی با آنچه در مراجع الکترودیازگنوزیس آمده است مطابقت دارد.

آلودگی بزاقی سطح عاج در حین ترمیم دندان ها، یکی از مشکلات معمول در دندانپزشکی ترمیمی است، که ممکن است بر استحکام برشی باند چسباننده اثر داشته باشد. هدف این مطالعه آزمایشگاهی، بررسی تاثیر آلودگی با بزاق بر استحکام برشی باند دو نوع رزین چسباننده تک بطری رایج در ایران شامل”Excite“و “Single Bond” در مراحل مختلف اتصال بود.
90 دندان پرمولر سالم انسانی کشیده شده (آپکس بسته) با سطح صاف عاجی آماده شده، بطور تصادفی به سه گروه 30 تایی گروه کنترل بدون آلودگی بزاقی، گروه با آلودگی بزاقی سطح عاج بعد از اچینگ و گروه با آلودگی بزاقی سطح عاج بعد از سخت کردن تقسیم شدند و هر گروه به طور تصادفی به دو گروه 15 تایی برای هر رزین چسباننده تقسیم شد. کامپوزیت توسط قالب پلاستیکی روی همه نمونه ها قرار گرفت و نمونه ها تحت دوره های حرارتی قرار گرفتند. نهایتا استحکام برشی باند اندازه گیری شد. آزمون آنالیز واریانس یک طرفه برای مقایسه استحکام برشی باند گروه های مختلف و آزمون Tukey برای مقایسه استحکام برشی باند دو به دو گروه ها انجام شد.
اختلاف معنی دار آماری بین استحکام برشی باند گروه های مختلف و بین دو نوع رزین چسباننده”Excite“و “Single Bond” وجود نداشت.
آلودگی بزاقی عاج بعد از اچینگ و بعد از سخت کردن رزین اثر مخربی بر استحکام برشی باند رزین چسباننده”Excite“و”Single Bond“نداشت و نیز اختلاف معنی داری بین استحکام برشی باند رزین چسباننده”Excite“و”Single Bond“وجود نداشت.

پروتئین واکنشی زنجیره ای (CRP) فاکتور التهاب مزمن و زمینه ساز آترواسکلروز در بیماران همودیالیزی است. مطالعات جدید نشان می دهند که افزایش سطح پاراتورمون سالم در اورمی می تواند باعث اختلال در متابولیسم چربی ها شود و یکی از عواملی که باعث تشدید آترواسکلروزیس در بیماران همودیالیزی میشود، همین اختلالات چربی هاست. این مطالعه به بررسی ارتباط پروتئین واکنشی زنجیره ای با حساسیت زیاد و پاراتورمون هورمون سالم با ضخامت انتیما- مدیای کاروتید در بیماران همودیالیزی می پردازد.
در این مطالعه، سطح سرمی پروتئین واکنشی زنجیره ای با حساسیت زیاد، پاراتورمون هورمون سالم لیپوپروتئین آلفا، کلسترول، لیپوپروتئین با دانستیه بالا و پایین، کلسیم، فسفر و ضخامت انتیما- مدیای کاروتید 30 بیمار با نارسایی مزمن کلیه که تحت همودیالیز هستند، بررسی گردید.
میانگین پروتئین واکنشی زنجیره ای با حساسیت زیاد (hs-CRP) در مردان 4.65 mg/dl و زنان 6.4 mg/dl، میانگین پاراتورمون هورمون سالم مردان 65.7 pg/dl و زنان 74.03 pg/dl بود. تفاوت معنی داری بین میانگین ضخامت انتیما- مدیای کاروتید راست و چپ بیماران دو جنس وجود نداشت (P>0.05). حال آنکه، رابطه مثبت و محکمی بین پروتئین واکنشی زنجیره ای با حساسیت زیاد، پاراتورمون هورمون سالم و ضخامت سالم و ضخامت انتیما- مدیای کاروتید بیماران همودیالیزی وجود دارد (P<0.001).
با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که به خصوص با استفاده از پروتئین واکنشی زنجیره ای، آترواسکلروزیس در بیماران دیالیزی زودتر تشخیص داده می شود، بنابراین، می توان از مرگ و میر این بیماران در اثر حوادث قلبی کاست.

اوریون عمدتا بیماری دوران کودکی است که با تب و تورم پاروتید شناخته میشود. مننگو انسفالیت و مننژیت آسپتیک عارضه اصلی آن است. واکسن زنده ضعیف شده اوریون در بسیاری از کشورها تزریق می شود. واکسن (Mealses Mumps Rubella, MMR) در کشور ما نیز از سال 1383 به صورت روتین به کودکان 12 ماهه و 6-4 ساله تزریق میشود. واکسن ایجاد بیماری خفیف و بدون سرایتی می کند ولی در بخشهایی از اروپا، ژاپن و کانادا گونه های خاصی از ویروس واسن باتب، تشنج، تورم پاروتید و مننژیت آسپتیک همراه بوده اند. وجود مواردی از تب، تشنج، تورم پاروتید و سفتی گردن در فاصله کمتر از یک ماه از تزریق واکسن انگیزه انجام این مطالعه بود. هدف این مطالعه بررسی عارضه مننژیت آسپتیک ناشی از تزریق واکسن MMR و تعیین ویژه گی های بالینی و آزمایشگاهی و فاصله زمانی بروز آن از تزریق واکسن بود.
در یک بررسی مقطعی از تابستان 1383 تا تابستان 1384 موارد مننژیت آسپتیک بستری در مرکز پزشکی کودکان تبریز مورد مطالعه گرفته و سن، جنس، علت بستری، علایم بالینی و آزمایشگاهی و فاصله زمانی از شروع علایم تا تزریق واکسن مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت.
از میان 65 مورد مننژیت آسپتیک بستری در بخشهای اعصاب و عفونی، در 44 مورد (67.7%) سابقه تزریق واکسن MMR در فاصله زمانی کمتر از یک ماه وجود داشت (میانگین 4.7±21.7 روز). 75% بیماران مذکر، متوسط سن بیماران 31.5 ماه و 4.9% آنها 13 ماهه بودند. تب و تشنج و تورم پاروتید همراه با علایم تحریک مننژ به ترتیب با 54.5 و 29.5% شایعترین علایم بیماری محسوب میشدند. متوسط کل سلولها و لنفوسیتهای مایع مغزی نخاعی در این بیماران به ترتیب برابر با 545.76±674.43 و 456.79±550.25 در میلیمتر مکعب و میزان متوسط پروتئین و قند مایع مغزی نخاعی به ترتیب برابر با 25.76±41.34 و 11.74±54.3 میلی گرم در دسی لیتر بود. در این بیماران رابطه معنی داری میان فصول سال و بروز موارد مننژیت آسپتیک مورد مطالعه بدست نیامد (p>0.05).
نتایج مطالعه ما دلالت بر وقوع مننژیت آسپتیک به دنبال تزریق واکسن MMR مورد استفاده در سیستم بهداشتی می نماید. بدلیل وجود ویروس وحشی ورد احتمال دخالت سایر ویروس ها با استفاده از روش هایی چون PCR علیرغم محدودیت ها و پیچیدگی های آن توصیه میشود. با وجود بهبودی کامل همه موارد مورد بررس در این مطالعه، این عارضه باید به دلیل وقوع آن در فاصله زمانی کمتر از یک ماه از زمان انجام واکسیناسیون باید مورد توجه قرار گرفته و گزارش شود.

در سالهای اخیر عفونت های ناشی از استافیلوکوک های کواگولاز منفی افزایش پیدا کرده و یکی از شایع ترین عوامل عفونتهای بیمارستانی محسوب می شوند. این عفونت ها در بیماران با شنت و کاتترهای تعبیه شده، اختلال ایمنی و نوزادان شایعتر است. هدف مطالعه حاضر بررسی عفونتهای ناشی از استافیلوکوک کواگولاز منفی در کشت های خون کودکان بستری و بررسی حساسیت و مقاومت میکروبی بود.
270 مورد کشت خون مثبت استافیلوکوک کواگولاز منفی در بیمارانی که در معاینه بالینی مشکوک به سپتی سمی بودند. در مدت 2 سال در آزمایشگاه مرکز پزشکی کودکان تبریز از نظر سپتی سمی و مقاومت آنتی بیوتیکی مورد مطالعه قرار دادیم.
54.4% از بیماران مذکر و 45.6% مونث بودند. میانگین سنی بیماران مورد مطالعه 28±10 ماه بود (حداقل سن یکروز و حداکثر 10 سال). از 270 مورد کشت خون مثبت از نظر استافیلوکوک کواگولاز منفی، 213 مورد سپتی سمی واقعی و 57 مورد (21.1%) دچار آلودگی خارجی و عفونت کاذب بودند. مقاومت نسبت به وانکومایسین در 7 مورد (2.6%) دیده شد.
توجه خاص به علایم بالینی، آزمایشگاهی و انجام کشت های خون مکرر در تشخیص سپتی سمی های ناشی از استافیلوکوک کواگولاز منفی اهمیت زیادی دارد. وانکومایسین داروی انتخابی سپتی سمی های ناشی از استافیلوکوک کواگولاز منفی است.

آنتی لنفوسیت گلوبولین (ALG)، آنتی بادی کلونال تولید شده در حیوانات مختلف از جمله خرگوش است که علیه مارکرهای سطحی لنفوسیت های انسان بوجود می آید. ALG یکی از عوامل سرکوبگر ایمنی است که در موارد بسیاری، از جمله برای جلوگیری از وازنش اعضای پیوندی و خصوصا درمان بیماری آنمی آپلاستیک بکار رفته است. این آنتی بادی منجر به حذف لنفوسیت های انسان از گردش خون محیطی، تنظیم فعالیت های سپتوتوکسیک و بروز مرگ برنامه ریزی شده سلولی در آنها می گردد. هدف از مطالعه حاضر تولید ALG در داخل کشور می باشد.
در این مطالعه ابتدا لنفوسیت های 20 فرد سالم با استفاده از فایکول- های پاک جداسازی گردیده و با یکدیگر مخلوط شدند. حدود 4×109 لنفوسیت به عنوان ایمونولوژن از طریق رگ مارژینال (حاشیه ای) به خرگوش تزریق گردید. پس از تولید ALG به دنبال ایمونیزاسیون های مکرر نسبت به خالص سازی آن با استفاده از روش کروماتوگرافی تبادل یونی که روشی ساده، نسبتا سریع و کم هزینه می باشد اقدام شد. سرم خرگوش ایمون با لنفوسیت های انسان، با آمونیم سولفات رسوب داده شد. رسوب غنی از ایمونوگلوبولین (ALG) پس از شستشوی مجدد با سولفات آمونیوم و دیالیز در برابر بافر نمکی فسفات به ستون تبادل یونی حاوی رزین دی اتیل آمینواتیل سفاروز برده شد. فراکسیون غنی از ALG طی مرحله نخست با عبور جریان بافر تریس فسفات از ستون خارج گردید. فراکسیون دوم، حاوی باقیمانده ALG نیز با اعمال غلظت پلکانی کلرید سدیم از ستون تخلیص و خارج گردید.
کارآیی رقت 1/40 از ALG تولید شده در مقایسه با ALG استاندارد، در قالب انجام تستهای سازگاری نسجی اثبات گردید. همچنین خلوص ALG تخلیص شده با روش SDS-PAGE در شرایط احیا به تایید رسید.
با توجه به اینکه ALG تولید شده در رقت یک چهلم نیز همانند ALG استاندارد عمل می کند لذا می توان از آن به عنوان کنترل مثبت در انجام تستهای سازگاری نسجی به گستردگی استفاده نمود که این امر از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه و گامی در جهت خودکفایی کشور در زمینه تولید این محصول تلقی می گردد. به علاوه از ALG خالص سازی شده می توان به عنوان داروی مهار کننده ایمنی استفاده نمود.

اختلالات مربوط به لوله عصبی (Neural Tube Defects) که در نتیجه بروز اختلال در بسته شدن لوله عصبی طی هفته چهارم امبریوژنز بوجود می آیند، شایع ترین گروه از نقص های مادرزادی هستند که موجب معلولیت های شدید در انسان می گردند. هدف از این مطالعه تعیین مقادیر میانه آلفا- فیتوپروتئین در سرم مادران باردار در جمعیت استان آذربایجانشرقی و ارزیابی حساسیت روش استفاده از نشانگر بیوشیمیایی فوق در غربالگری پیش از تولد بارداری ها برای اختلالات باز لوله عصبی در جمعیت مورد مطالعه بود.
در این مطالعه مقادیر آلفا فیتوپروتیین موجود در نمونه های سرم تهیه شده از مادران باردار در منطقه شمالغرب کشور طی هفته های 15 تا 20 بارداری با استفاده از روش ایمونو آنزیمی (الایزا) اندازه گیری شد. نتایج حاصل از 100 نمونه اول برای محاسبه مقادیر میانه AFP در جمعیت بومی مورد استفاده قرار گرفت و سپس با بکارگیری ضریب میانه حاصله در نرم افزار آماری مربوطه احتمال بروز خطر برای هر بارداری محاسبه گردید.
از 300 بارداری که برای اختلالات باز لوله عصبی مورد غربال قرار گرفتند، 9 بارداری به عنوان غربال مثبت تشخیص داده شدند. سونوگرافی هدفدار از بارداری های فوق در دو مورد وجود اختلالات باز لوله عصبی، در دو مورد دیگر پلی هیدرآمینوس و در یک مورد شکاف لب دو طرفه را تایید نمود. معاینه بالینی جنین های سقط شده یا نوزادان، نتایج حاصل از غربالگری را تایید نمود. نوزاد حاصل از آخرین بارداری مورد بحث در موقع تولد شکاف لب دو طرفه همراه با شکاف کام و انسداد پیلور مادر زادی را نشان داد. نوزدان حاصل از دو بارداری غربال مثبت دیگر کاملا نرمال بودند. از نتیجه دو بارداری غربال مثبت باقی مانده، بعد از معرفی آنها به سونوگرافی برای بررسی از حیث اختلالات باز لوله عصبی اطلاعی به دست نیامد. میانگین وزن مادران باردار در جمعیت نمونه 63.34±10.66، در جمعیت غربال مثبت 61011±11.92 و در جمعیت غربال منفی 63.30±10.63 محاسبه گردید.
نتایج حاصل از غربالگری پیش از تولد طی این مطالعه با نتایج غربالگری مشابه مورد استفاده در مراکز رفرانس در کشورهای دیگر مطابقت می کند. روش مورد استفاده در این مطالعه قابل تکرار است و به سادگی می تواند برای غربالگری جمعیت وسیعی از زنان باردار مورد استفاده قرار گیرد.

اطلاع از وجود سلولهای بلاست در خون و مغز استخوان یکی از شاخصهای تشخیص لوسمی حاد است. در صورت وجود بلاست تعیین مقدار درصد آن در پیگیری و کنترل بیماران و نیز بعد از درمان نقش ویژه ای دارد. هر چند مشاهده مستقیم سلولها با میکروسکوپ روش دقیقی است با اینحال وقت گیر بوده و نتایج از فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد. سیست شمارشگر اتوماتیک H1 علاوه بر انجام شمارش افتراقی کامل قادر است مقدار درصد باستها را نیز گزارش نماید. به منظور اطلاع از میزان درستی عملکرد این سیستم در محاسبه درصد بلاست، اقدام بمقایسه آن با مقادیری که توسط فلوسیتومتری گزارش می شود نمودیم.
نمونه خون تعداد 48 بیمار مبتلا به انواع لوسمی حاد بعنوان تست و 50 بیمار مبتلا و لوسمی لنفوییدی مزمن را بعنوان شاهد همزمان بوسیله H1 و فلوسیتومتری با استفاده از آنتی بادی منوکلنال ضد CD45 به منظور بدست آوردن تعداد درصد بلاست مطالعه گردیدند.
مقدار متوسط درصد بلاستهای بدست آمده از H1 برای لوسمی های حاد لنفوییدی B و حاد لنفوییدی T و میلوییدی حاد از جمله میلوییدی مزمن در فاز بلاستیک به ترتیب 16.3 درصد و 27 درصد و 49.6 درصد بود. مقادیر متوسط در فلوسیتومتری بترتیب 66.6 و 79.7 و 87 درصد بدست آمد. هیچکدام از سیستم های یاد شده برای CLL بلاست نشان ندادند.
آنالیز سلولهای خون توسط H1 در لوسمی لنفویید مزمن که معمولا فاقد بلاست هستند قابل اعتماد ولی در مورد لوسمی های حاد نادرست است. H1 در مقایسه با فلوسیتومتری با اختلاف قابل توجهی (p<0.05) که بلاستهای کمتری در نوع حاد نشان می دهد.

مقدار روی (ZN) و آهن (Fe) در خاکهای کشاورزی، گندم، آرد و در نهایت نان تولیدی به دلایل متعددی من جمله آهکی بودن خاکهای زراعی کشور، کم می باشد. این مطالعه به منظور ارزیابی اثر غنی سازی آرد با سولفات روی و سولفات آهن در سطح سرمی روی و آهن اجرا گردید.
این بررسی روی تمامی پرسنل (17 گردان در 3 قرارگاه مقدم مرصاد) در استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان در تابستان 1382 اجرا شد. بعد از 4 ماه اجرای طرح، از افراد تحت بررسی نمونه خون گرفته شد. میزان روی و آهن در سرم خون این افراد با دستگاه جذل اتمی اندازه گیری گردید. برای غنی سازی، به ازاء هر کیلوگرم آرد 80 میلی گرم سولفات روی، 50 میلی گرم سولفات آهن، 10 میلی گرم ویتامین B1، 2.5 میلی گرم ویتامین B2 و 50 میلی گرم ویتامین B6 مصرف گردید. همچنین نقش استفاده از مخمر بجای جوش شیرین و نیز رعایت زمان تخمیر (30، 120 و 150 دقیقه) در کیفیت (طعم و نسبت مولی اسید فیتیک به روی) در نان بررسی گردید.
در هیچ کدام از افراد گردانهای تحت مطالعه، میزان روی و آهن سرم خون افراد بیش از حد نرمال نبود. به طوریکه میانگین روی در سرم خون افرادیکه از نان غنی نشده استفاده کردند 72 ولی در افراد تیمار شده، میزان روی بعد از سه ماه، به 89 کیلوگرم در دسی لیتر افزایش یافت (P<0.01). میانگین میزان آهن سرم خون افراد هم از 87 به 133 میکروگرم در دسی لیتر افزایش یافت (P<0.01). افرادی که از زنان با کیفیت پایین (شاهد) استفاده می کردند، 47 درصد و افرادی که نان مصرفی آنها با کیفیت بالا بود، فقط 10 درصد مبتلا به کمبود روی بودند که اختلاف در سطح یک درصد معنی دار گردید. در حالی که در افراد پادگان شهدای باغین در طول چهار ماه قبل از انجام طرح میزان مصرف دارو برای بیماری های معده 1615 مورد بود، این مقدار بعد از غنی سازی در طول چهار ماه تا 15 درصد (1375 مورد) کاهش یافت.
رابطه معنی داری بین مصرف نان غنی شده با افزایش غلظت روی و آهن در سرم افراد تحت مطالعه وجود داشت. به طوریکه در طول این مدت، ناراحتی های معده و در نهایت مصرف دارو کاهش یافته و شعار پیشگیری بهتر از درمان در میان افراد قرارگاه مقدم مرصاد به وضوح تحقق یافت.

بلع جسم خارجی از مشکلات شایع در بالغین می باشد که با توجه به عوارض آن یک مساله اورژانس است. با پیشرفت های پزشکی میزان مرگ و میر ناشی از بلع جسم خارجی نسبت به گذشته کاهش یافته است. اما با توجه به عوارض آن نیاز به تشخیص و درمان به موقع می باشد که با شرح حال، معاینه بالینی، بررسی های رادیولوژیکی انجام می شود. هدف این مطالعه بررسی اجسام خارجی حلق و مری در بالغین در بیمارستان امام خمینی تبریز بوده است.
این مطالعه براساس مندرجات موجود در پرونده های پزشکی بیمارستانی بیماران انجام گرفته است. نوع مطالعه به صورت توصیفی- مقطعی است. 210 بیماران با بلع جسم بستری در مرکز آموزشی- درمانی بیمارستان امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در طی 10 سال (1383-1373) مورد مطالعه قرار گرفتند.
در این بررسی از 210 بیمار 100 مورد (47.6%) مونث و 110 مورد (52.3%) مذکر بودند که در محدوده سنی 79-19 سالگی قرار داشتند. شایعترین شکایت بیماران وجود اختلال در بلع (76.1%) و درد در بلع (68.09%) بود. بیشترین محل درگیری در ابتدای مری، زیرعضله کریکوفارنژ 137 مورد (65.2%) بود. شایعترین جسم خارجی درگیر استخوان بود. این بررسی برای ما مشخص کرد که 4.2% از بیماران دارای بیماری زمینه ای مری بودند و همچنین به ما نشان داد که تاخیر در تشخیص یا مراجعه بیماران باعث آسیب هایی از جمله پرفوراسیون مری، مدیاستینیت و آبسه می شود که در 2 مورد (0.9%) از بیماران اتفاق افتاده و آسیب های ناشی از اندوسکوپی در 3 مورد (1.4%) از بیماران دیده شد که منجر به آسیب عروقی، پنوموتوراکس، مدیاستینیت شده بود.
نتایج حاصل از مطالعه ما با آنچه در مطالعات جوامع توسعه یافته گزارش شده است شباهت و تفاوت هایی دارد. ما دریافتیم که اندوسکوپی غیر قابل انعطاف تکنیک قابل اعتماد و مقرون به صرفه بوده و مراجعه سریع بیماران، وجود امکانات لازم و دقت در بررسی های اختصاصی مثل اندوسکوپی باعث کاهش عوارض ثانویه مثل پرفوراسیون مری می گردد و انتظار داریم پزشک در برخورد با جسم خارجی روش صحیح و مناسب را جهت درمان به کار گیرد.

بیماری آنوریسمال آئورت در اکثر موارد نتیجه یک پروسه دژنراتیو مزمن دیواره شریان است، جراحی الکتیو آنوریسم آئورت اینفرارنال با مورتالیته کمتر از 5% همراه است. اما جراحی آنوریسم های پاره شده آئورت یک معضل پزشکی باقی مانده و مورتالیته آن بین 70- 30% متغیر است این مطالعه آینده نگر جهت بررسی علایم و تاثیر فاکتورهای مختلف در پروگنوز بیماران مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی در بیمارستان امام خمینی تبریز با 31 بیمار که بین سالهای 1379 تا 1384 مراجعه کرده بودند انجام شده است.
در فاصله بین سالهای 1379 تا 1384، 31 بیمار مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی در یک مطالعه آینده نگر توصیفی در بیمارستان امام خمینی شهرستان تبریز تحت بررسی قرار گرفتند این بیماران به 3 گروه: الکتیو 10 بیمار، آنوریسم پاره شده با علایم حیاتی ناپایدار 9 بیمار، آنوریسم پاره شده با علایم حیاتی پایدار 12 بیمار، تقسیم شدند. تمام بیماران از طریق ترانس پریونئال تحت عمل جراحی قرار گرفتند.
مورتالینی زودرس (کمتر از 30 روز) موربیدتی های بعد از عمل و فاکتورهای موثر در پروگنوز این بیماران ثبت و برای توصیف داده ها از نرم افزار spss استفاده شد.
میانگین سنی بیماران 8.9±67.1 و نسبت مرد به زن 22.9 بود مورتالیتی کوتاه مدت (کمتر از 30 روز) در بیماران گروه آنوریسم پاره شده و علایم حیاتی ناپایدار 77% و در گروه آنوریسم پاره شده با علایم حیاتی پایدار 25% و در گروه الکتیو 10% بود. میانگین مدت بستری بیمارستانی 5.6±9.1 و میانگین بستری مراقبت های ویژه 2±4.1 روز در بیماران زنده مانده بود آمبولی دیستال و نارسایی کلیوی شایعترین عارضه بعد از عمل در بیماران بود.
اگر چه امید به زندگی افراد بی علامت مبتلا به آنوریسم آئورت شکمی بعلت شانس پارگی کاهش می یابد ولی جراحی الکتیو سوروایوال آنان را بهبود می بخشد. مرگ و میر ترمیم های جراحی الکتیو در مطالعه ما 10% در مقایسه با مرگ و میر 77% در بیماران مبتلا به پارگی آنوریسم آئورت شکمی با همودینامیک ناپایدار و جراحی اورژانس بود. بررسی برای تشخیص زودرس و جراحی به موقع این بیماران ضروری بنظر می رسد.

پلی ارکیدیسم آنومالی نادر مادرزادی دستگاه ادراری تناسلی بوده و به وجود بیش از دو بیضه گفته می شود. ما مرد 65 ساله ای را گزارش می کنیم که به دلیل هیدروسل راست مراجعه کرده و در ضمن جنین شناسی و درمان جراحی پلی ارکیدیسم را مرور می کنیم.