نشریه علوم زمین
پیاپی 60 (تابستان 1385)

ساختار سرعتی پوسته، نقش مهمی در تعیین محل دقیق زمین لرزه ها دارد. در این مطالعه تلاش شد مدل سرعتی پوسته در منطقه قیر- کارزین در زون زاگرس مرکزی، به کمک زمین لرزه های محلی ثبت شده در یک شبکه لرزه نگاری موقت، مورد تحقیق قرار گیرد. بررسی هندسه ناپیوستگی موهو از دیگر اهداف این تحقیق است. لذا ابتدا براساس قرائت زمان های رسید امواج Pg شکست مرزی از سطح مشترک لایه های مختلف، تلاش شد سرعت این امواج در لایه های مختلف پوسته و گوشته بالایی در منطقه قیر- کارزین تعیین گردد. نتیجه تحلیل نشان می دهد که سرعت امواج P در لایه های دوم و سوم به ترتیب 5.9 و 6.45 کیلومتر بر ثانیه است. سپس با رسم منحنی زمان- مسافت نسبی برای امواج Pn حاصل از سه زمین لرزه ای که در فاصله کانونی مناسب از شبکه لرزه نگاری واقع می شوند، سرعت میانگین ظاهری 8.0 کیلومتر بر ثانیه برای این امواج و به عبارتی برای گوشته بالایی به دست آمد. کاربرد روش نسبی در رسم و تحلیل منحنی های زمان- مسافت با استفاده از زمان های رسید امواج Pn برای یکی از زمین لرزه های دور نشان می دهد که ضخامت پوسته در جهت جنوب باختر- شمال خاور افزایش می یابد.

در مطالعه حاضر، مقاومت برشی زهکشی نشده رسوبات نرم ساختگاه پل میانگذر دریاچه ارومیه با آزمایش CPTu اندازه گیری شده و مقادیر به دست آمده با نتایج آزمایش های آزمایشگاهی انجام شده بر روی نمونه های دست نخورده و بازسازی شده مقایسه شده است. آزمایشهای CPTu در 8 گمانه تا عمق 100 متری انجام شده است.
آزمایش های تک محوری فشاری انجام شده بر روی نمونه های دست نخورده ماخوذه از اعماق 20 تا 30 متری، مقاومت برشی زهکشی نشده را بین 0.3 تا 0.4 کیلوگرم بر سانتی مترمربع را نشان داده در حالی که مقاومت برشی زهکشی نشده بدست آمده از CPTu برای این اعماق بین 0.4 تا 0.7 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. با وجود این که نمونه های دست نخورده با نمونه گیر جدار نازک (شلبی) اخذ شده بود ولی باز هم مقداری کاهش مقاومت به دلیل دست خوردگی دیده می شود. مقدار این کاهش بین 30 تا 70 درصد ارزیابی شده است. نتایج آزمایش های انجام شده بر روی نمونه های بازسازی شده نیز مقدار مقاومت برشی زهکشی نشده نمونه ها را بین 0.1 تا 0.12 کیلوگرم بر سانتی مترمربع نشان داده است که اختلاف آن با مقاومت نمونه های دست نخورده حدود 4 برابر و با مقدار مقاومت بدست آمده از آزمایش های CPTu حدود 5 برابر است. بنابراین رسوبات نرم دریاچه نرم ارومیه حساسیت بالایی داشته و استفاده از آزمایش های در جا مثل CPTu برای تعیین ویژگی های مهندسی آنها مناسب است.

مونازیت از کانی های گروه فسفات است و به فسفات توریم و عناصر خاکی کمیاب معروف است. مونازیت کانی کمیابی است و به عنوان سازنده فرعی و گرانیت ها، گنیس ها، آپلیت ها، پگماتیت ها و به شکل دانه های مدور در ماسه های مشتق از تجزیه چنین سنگ هایی ظاهر می شود. این کانی به دلیل مقادیر قابل ملاحظه ای از توریم و عناصر خاکی کمیاب در ترکیب خود، همواره به عنوان یک کانی ارزشمند و اقتصادی در کانسارهای پلاسری مطرح است.
پلاسر مونازیت مروست، در چهارچوب اکتشافات ژئوشیمیایی و کانی سنگین ناحیه ای در محور یزد- سبزواران شناسایی و معرفی گردید. کاوش های بعدی در این منطقه نشان داد که رسوب های دشت جوان (Q2t) و رودخانه ای جوان (Qal) دربردارنده کانی مونازیت هستند. مقدار مونازیت در این پلاسر از 50 تا 525 گرم در تن تغییر می کند و ذخیره این کانسار پلاسری 8866425 تن با عیار میانگین 150 گرم در تن مونازیت برآورد می شود. تجزیه نمونه های کنسانتره به روش های طیف سنجی جرمی و میکروپروب نشان می دهد که مونازیت مروست غنی از عناصر خاکی کمیاب سبک (Ce، Le، Nd، Pr، Eu، Sm) است و مقدار REE2O3 آن حدود 55.45 درصد اندازه گیری شده است.
در این کانسار پلاسری، پیریت هماتیتی شده، اپیدوت، سلستیت، سروسیت، روتیل، مگنتیت، گارنت، ایلمنیت، پیروکسن، آمفیبول و گاه زیرکن و آپاتیت همراه با مونازیت حضور دارند.
در منطقه مروست، سنگ مادر مونازیت شیل های سیاه است که به صورت متناوب با ماسه سنگ های آهکی، آهک و گاه کنگلومرا، قرار گرفته اند و گرهک های مونازیت به صورت پراکنده در شیل ها تظاهر دارند. هوازدگی و فرسایش چنین سنگ هایی سبب آزاد شدن دانه های مونازیت وتمرکز آن در رسوب های دشت جوان و رودخانه ای شده است.

توده گرانیتوییدی بروجرد به سن ژوراسیک میانی در زون ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. این توده دارای طیف ترکیبی از کوارتزدیوریت و گرانودیوریت تا مونزو گرانیت بوده که در سنگ های دگرگونی ناحیه ای (فیلیت های همدان) تزریق شده است.
معیارهای محاسباتی برای تمایز گرانیتوییدهای کوهزایی از ناکوهزایی که بر روی پارامترهای معرفی شده انجام گرفته است، نشان می دهد که این توده با داشتن R>0 مشخصه گرانیتوییدهای کوهزایی را دارد. به عنوان مثال، ویژگی های ژئوشیمیایی غنی شدگی از (Cs، K، Rb، U، Th) LILEs نسبت به HFSEs به ویژه Nb و Ta، تهی شدگی از عناصر Ba، Sr، Ti، P بالا بودن نسبت های (>5) Th/YB مطابق با بالا بودن نسبت های La/Yb (10< تا 100)، داشتن ویژگی مربوط به گرانیت های نوع I، کالکوآلکالن، پتاسیم بالا، متاآلومین تا کمی پرآلومین و... نشان می دهند که این توده در ارتباط با یک زون فرورانش و در موقعیت کمان آتشفشانی آن تشکیل شده است. افزون بر آن، فرایندهای آغشتگی پوسته ای نیز در تغییر ویژگی اولیه ماگماها که کم و بیش در مناطق فرورانش متداول است، در سنگ های این توده نقش مهمی داشته اند. نمودارهای تعیین محیط زمین ساختی نیز نشان می دهد که این توده از نوع گرانیت های کمان آتشفشانی (VAG) است و گمان می رود که در پیوند با پدیده فرورانش صفحه اقیانوسی نوتتیس به زیر ورقه قاره ای سکوی ایران حاصل شده باشد.

در این مطالعات، نخست لس های موجود در سطح استان از نظر موقعیت جغرافیایی و خصوصیات فیزیوگرافی آنها به پنج بخش شامل: لس های موجود بر روی دامنه های شمالی البرز و دشت های دامنه ای مینو دشت- پوشش لسی ارتفاعات و منطقه تپه ماهوری شمال خاوری و بالاخره لس های آبشویی شده بر روی آبرفت های اواخر کواترنر و متعلق به رودخانه های سه گانه اترک- گرگان رود و قره سو تقسیم می گردد. در مرحله بعدی، شش نیمرخ در مقطع شمالی- جنوبی از مجاورت مرز ایران و ترکمنستان در آبخیز رود اترک و گذر از ارتفاعات کپه داغ و سرشاخه های شمال خاوری رودخانه گرگان رود و مینودشت و دامنه های شمالی رشته کوه های البرز در جنگل قرق در خاور گرگان انتخاب شده و از هر یک، برای مطالعه کانی های رسی نمونه برداری می شود. نتایج حاصل از مطالعات پراش پرتوایکس نشان دهنده آن است که در همه نمونه های گرفته شده از افق C نیمرخ های پنجگانه فوق به ترتیب ایلیت و کلریت کانی رسی غالب را تشکیل می دهند. در حالی که مقدار اسمکتیت از حد پایه 4 درصد فراتر نمی رود. در مقابل، در نیمرخ های دره چاتال و خروسلی (واقع در سرشاخه های رودخانه گرگان رود) با آب و هوای نیمه خشک، اسمکتیت با اختلاف کمی بر کائولینیت برتری یافته و در مقام سوم قرار می گیرد. از طرف دیگر، بررسی های کمی و کیفی کانی های رسی در اعماق مختلف نیمرخ نشان دهنده آن است که بر اثر شدت هوازدگی در افق B مقدار ایلیت به حداقل و در مقابل مقدار اسمکتیت با 14-15 درصد در مقابل 10-6 درصد به افق A به حداکثر می رسد. در اینجا نیز در نیمرخ جنگل قرق کائولینیت و اسمکتیت به ترتیب در مرحله سوم و چهارم قرار دارند. در حالی که در نیمرخ دره خروسلی با آب و هوای نیمه مرطوب، اسمکتیت بر کائولینیت برتری می یابد. نکته جالب دیگرآن است که در افق A نیمرخ های جنگل قرق و مینودشت با آب و هوای مرطوب کائولینیت با 25% بیشترین و اسمکتیت با 1%> کمترین حد را در نیمرخ های پنجگانه داشته است که خود نشان دهنده شدت هوازدگی در آن است. در نهایت از مقایسه ترکیب کانی های رسی رسوبات لسی در استان گلستان با حوزه های آمریکای شمالی، اروپای مرکزی، کالیفرنیا، چین و دره کشمیر نتیجه می شود که لس های استان گلستان در گروه لس های آسیایی ولی با درجه هوازدگی بیشتر قرار دارد که خود گویای شرایط جوی حاکم در این استان می باشد.

فرایند تشکیل و توسعه آیکندها در محدوده مورد مطالعه با ساختار زمین شناسی، سنگ شناسی و مواد سطحی متنوع، بسیار پیچیده است. در این ناحیه وجود بستر مساعد از نظر نوع خاک، دخالت عوامل توپوگرافی و عوامل اقلیمی، زمینه مساعدی را برای تشکیل آبکندها فراهم ساخته است. در این مطالعه، پارامترهای دخیل در فرایند آبکندزایی مورد توجه قرار گرفته و به صورت میدانی و آزمایشگاهی مورد بررسی دقیق قرار گرفته اند. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که نقش رطوبت خاک و همچنین نقش عوامل اقلیمی نظیر رگبارها، دما و برفساب از جمله موارد مهم و مورد توجه در تشکیل آبکندهای منطقه به شمار می آیند. منفی بودن ws یا کمبود رطوبت خاک در اوایل بهار و پاییز که سطوح دامنه ها توسط گیاهان محافظت نمی شود و یا پس از برداشت محصول، سطح زمین به شدت آشفته می شود، تاثیر عمده ای در تشکیل وتوسعه آبکندها در سطوح و پای دامنه های منطقه دارد. نقش سنگ شناسی و سازندهای سطحی در فرایند آبکندزایی بسیار قابل ملاحظه است. بخش عمده ای از آبکندهای منطقه، بویژه آبکندهای خطی و یک سر، در روی مارن ها و سیلت ها، به عنوان مواد سطحی حساس به زایش چنین پدیده هایی، تشکیل و توسعه یافته اند. این در حالی است که توسعه آبکندهای چند سر در روی آبرفت های قدیمی صورت گرفته است.

ایران مرکزی دارای کانسارهای متعددی از آهن، آپاتیت و اورانیم به سن پرتروزوییک است. در این مطالعه، به منظور تهیه نقشه پتانسیل معدنی برای کانی زایی تیپ اکسید آهن (Cu، U، Au، REE) پروتروزوییک، از سامانه شبکه های عصبی استفاد شد. سامانه استفاده شده نوعی شبکه عصبی به اسم RBFLN است که شکل تغییر یافته ای از شبکه عصبی بر پایه تابع شعاعی (RBFNN) می باشد. در این مطالعه داده های چینه شناسی، ساختاری، ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی به عنوان بردارهای چند بعدی وارد شبکه عصبی شدند. به منظور یادگیری شبکه از 58 کانسار و 58 غیرکانسار استفاده شد. برای تهیه نقشه های ورودی از دو روش استفاده شد. در روش اول تلفیقی از نقشه های چند کلاسه و دو کلاسه وارد شبکه عصبی شد. در روش دوم تمام نقشه های نشانگر به نقشه های دو کلاسه دسته بندی شدند. اعمال RBFLN بر روی داده های ورودی مختلف نشان داد که افزایش تعداد نقشه های ورودی و در نتیجه افزایش تعداد کلاس ها منجر به بالا رفتن خطای مجموع مربع های (SSE) دسته بندی می شود. به طور کلی تکرار دفعات یادگیری باعث بهبود خطای SSE در حین یادگیری می شود. نتیجه این مطالعه همچنین نشان داد که پراکندگی مناسب نقاط کانساری و غیرکانساری و فراوانی آنها نسبت به هم تاثیر زیادی در نتیجه دسته بندی می گذارد.

برای مدیریت بهینه سواحل، اطلاع از موقعیت گذشته، حال و آینده خط ساحلی و چگونگی تغییرات آن امری ضروری است. در حال حاضر، جدیدترین و اقتصادترین روش برای این منظور، استفاده از داده های ماهواره ای است. در این تحقیق با به کارگیری تصاویر ماهواره ای و پردازش آنها از یک سو و استفاده از دانش علوم دریایی از سوی دیگر، امکان بهره گیری از تصاویر ماهواره ای برای تهیه اطلاعات دریایی در زمینه تعیین موقعیت خط ساحلی و روند تغییرات آن فراهم شده است. با استفاده از سه تصویر ثبت شده توسط سنجنده تی-ام (Thematic Mapper) ماهواره لندست (Landsat) روند تغییرات خط ساحلی در خلیج چابهار در یک دوره 13 ساله مورد بررسی قرار گرفته و موقعیت آن در سال های 2005 و 2010 نیز پیش بینی شده است. برای استخراج موقعیت خط ساحلی ابتدا تصحیحات رادیومتریک و هندسی روی تصاویر انجام گردید. پیش بینی ها با استفاده از چند روش مرسوم در دنیا انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهند که به دلیل فاصله زمانی نامنظم داده ها و تصاویر، روش کمترین مربع ها به تنهایی روش مناسبی برای پیش بینی موقعیت خط ساحلی نیست. با استفاده از نتایج حاصل، میزان تغییرات محدوده موج شکن کنارک و سواحل خاوری خلیج چابهار طی سه دوره، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. افزودن بر این، موقعیت خط ساحلی در منطقه مطالعاتی در سالهای 2005 و 2001 نیز پیش بینی و بررسی شد.

مجموعه چاه قند در شمال خاوری نیریز و جنوب باختری شهر بابک واقع شده است. در این مجموعه علاوه بر سنگ های دگرگونی و توده های گرانیتوییدی، سنگ های اولترامافیک، مافیک تا حد واسط نیز وجود دارد که شامل پیروکسنیت، اولیوین گابرو و دیوریت می باشند.
بررسی های جامع سنگ نگاری، ژئوشیمی، الگوهای چند عنصری (عناصر جزیی و خاکی کمیاب) و نمودارهای زمین ساختی- ماگمایی سنگ های اولترامافیک تا حد واسط ماهیت قلیایی آنها و تشکیل به واسطه درجه های کم ذوب بخشی از یک سنگ منشا گوشته ای لرزولیتی را نشان می دهند. فراوانی عناصر LREE، LILE و تهی شدگی در عناصر HFSE آنها به الگوهای وجه مشخصه بازالت های درون صفحه ای جایگاه قاره ای مطابقت دارد و در نتیجه وجود یک محیط کافت درون قاره را، در نوار سنندج- سیرجان در محدوده زمانی تریاس تا ژوراسیک، برای ماگماتیسم توده های اولترامافیک تا حد واسط مجموعه چاه قند پیشنهاد می کند.

اسکارن پهناور، در خاور سیه رود، نمونه ای شاخص از اسکارن های غنی از مگنیت است که در محل همبری توده نفوذی کوارتز-دیوریتی قولان با مشخصه گرانیتوییدی تیپ I (به سن الیگومیوسن) با سنگ های کربناتی غالبا آهکی کرتاسه بالایی تشکیل شده است. مشاهدات صحرایی و مطالعات کانی شناسی نشان می دهند اسکارن پهناور از نوع کلسیک بوده و شامل دو زون 1) درون اسکارن و 2) برون اسکارن است. برون اسکارن زون اصلی بوده و خود شامل دو زون مشخص 1) گارنت اسکارن در سمت همبری و 2) اپیدوت اسکارن با فاصله دورتر از همبری می باشد. دو مرحله کلی اسکارن زایی در پهناور تشخیص داده شد، 1) مرحله پیشرونده و 2) مرحله پسرونده. مرحله پیشرونده که در محدوده دمایی 470-550°C تشکیل شده، خود شامل دو مرحله مجزا، الف) تشکیل اسکارنویید هورنفلسی (بای متاسوماتیک) و آهک های دوباره تبلور یافته (مرمر) به صورت ایزوشیمیایی و ب) تشکیل اسکارن متاسوماتیک که در طی آن یک سری کانی های سیلیکات کلسیم بدون آب دانه متوسط تا درشت تشکیل شدند. مرحله پسرونده در دمای کمتر از 470°C شروع شده و شامل دو مرحله جداگانه است. الف) مرحله پسرونده پیشین که در آن مجموعه کانیایی سیلیکات کلسیم بدون آب تشکیل شده در مرحله پیشرونده توسط یک سری کانی های سیلیکات های کلسیم آبدار (اپیدوت، ترمولیت- اکتینولیت)، سیلیس (کوارتز)، کربنات (کلسیت) و کانی های مات (مگنتیت، هماتیت و پیریت) جانشین شده اند. مگنتیت عمدتا در طی این مرحله تشکیل شده است. ب) مرحله پسرونده پسین که در جریان آن بیشتر کانی های تشکیل شده در مراحل قبلی متحمل دگرسانی شده و به یک سری مجموعه دانه ریز شامل کلریت، کلسیت، کوارتز، هماتیت و کانی های رسی تبدیل شده اند.

کانسار آهن خسروآباد در شمال خاوری کرمانشاه و در پهنه زمین ساختی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای رخنمون یافته در منطقه شامل آتشفشانی های آندزیت بازالتی (غنی از آهن) در پایین و سنگ های آهکی در بالا است (مجموعه آتشفشانی- رسوبی سنقر) که تا رخساره شیست سبز دگرگون شده است. توده گرانیتی در مجموعه فوق نفوذ کرده و ضمن ایجاد دگرگونی همبری و دگرسانی، به کمک سیال های گرمابی، آهن را از این مجموعه خارج نموده و با تغییر شرایط فیزیکوشیمیایی، آن را در درون آهک و در همبری با آندزیت بازالت و در همبری با گرانیت، متمرکز کرده است. محدود بودن رخداد آهن به همبری گرانیت و در کربنات ها و وجود کانی شناسی اسکارن، گواه بر تشکیل اسکارن آهن است. بررسی های ساخت و بافت در منطقه نشان می دهد که ماده معدنی از سنگ های آندزیت بازالتی آهن دار مربوط به سری مجموعه آتشفشانی- رسوبی منشا گرفته است.

گسل های امتداد لغز در طبیعت هیچ گاه به صورت خطی و واضح نبوده و در مسیر خود دچار خمش می شوند. این خمش ها ممکن است تنش فشارشی یا کششی را بر منطقه حاکم کنند (Woodcock & Fisher 1986) گسل های آستانه و فیروزکوه دو گسل فعال امتداد لغز با روند ENE-WSW هستند که در بین آنها یک منطقه گسلی فلسی (Imbricate) وجود دارد. یک تاقدیس توسط مولفه امتداد لغز و شیب لغز این زون گسلی بریده و جابه جا شده است. در اثر رژیم حاکم بر گستره منطقه دچار فراخاست شده و علاوه بر تشکیل یک پشته فشارشی در بین گسل های چاشم و بشم به نظر می رسد پشته های بعدی در سمت جنوب خاوری در حال تشکیل باشد.

کانی سازی طلای طرقبه در زون برخورد قاره ای، که در اواخر پالئوزوییک و اوایل مزوزوییک بین صفحه های توران و ایران رخ داده است، قرار دارد. قدیمی ترین واحدهای سنگی شامل سنگ های متاافیولیت (بقایای پوسته اقیانوسی دیرینه تتیس)، اسلیت، فیلیت و کوارتزیت (سنگ های فلیش دگرگون شده) هستند. کوهزایی هرسینین (اواخر پالئوزوییک) موجب دگرگونی ناحیه ای درجه پایین شده است. تونالیت تا گرانودیوریت مناطق وکیل آباد، دهنو و طرقبه در اوایل تریاس در مجموعه فوق نفوذ و موجب دگرگونی همبری و در مناطق خاص باعث ایجاد زونهای محدود اسکارن تشکیل شده اند. پذیرفتاری مغناطیسی تونالیت- گرانودیوریت در حدود 4.5 10-5[SI] و لذا از نوع سری ایلمنیت یا گرانیت های احیایی است.
محلول کانه دار غنی از سیلیس در فضای زون های برشی موجب کانی سازی طلا شده است. زون های برشی سنگ های تونالیت- گرانودیوریت و اسلیت را قطع کرده است. سن کانی سازی جوان تر از واحدهای سنگی میزبان است. پاراژنز کانیایی از عمق به سطح (1) پیروتیت + آرسنوپیریت ± طلا (2) پیریت + آرسنوپیریت ± طلا و (3) پیریت ± طلا کم است. عیار طلا بین 0.5ppm تا 5ppm تغییر می کند و میانگین آن کمتراز 5ppm است. عرض زون کانی سازی بین 0.4 تا 2.5 متر است.
کانسار طلای طرقبه از نوع مزوزونال کوهزایی است. محلول کانه ساز در مجموع حالت احیایی داشته و میزان غلظت گوگرد نیز کم بوده است.

کانسار طلای چاه باغ در بخش مرکزی پهنه سنندج- سیرجان و در 60 کیلومتری جنوب باختری دلیجان، در منطقه معدنی موته قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه که در حد رخساره شیست سبز- آمفیبولیت زیرین دگرگون شده اند، شامل مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده و دگر شکل با امتداد عمومی شمال خاوری- جنوب باختری هستند که توده های نفوذی بازی (دایک و سیل) در آنها نفوذ کرده اند. سن این واحدها به دونین و حتی قدیمی تر نسبت داده شده است.
توالی های سنگی رخنمون یافته در منطقه، تحت تاثیر فازهای متعدد و شدید دگر شکلی، نظم و ترتیب اولیه خود را از دست داده و ساختارها و فابریک های متفاوتی را به وجود آورده اند. مهم ترین دگر شکلی و ساختار اصلی منطقه تحت تاثیر پهنه برشی شکل پذیر از نوع معکوس با مولفه راست گرد و روند ساختاری WNW (N280-290°) حاصل شده است. آثار این دگر شکلی به صورت میلونیتی شد سنگ ها، گسترش بر گوارگی غالب میلونیتی، خطواره کششی نافذ، چین های جناغی و... در سنگ ها تظاهر نموده است.
کانه زایی طلا در پهنه های برشی شکل پذیر و شکنا رخ داده است. بیشترین تمرکز کانه زایی طلا در پهنه ای در درازای یک کیلومتر و پهنای متوسط تا 60 متر، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری (N40-50E)، در پهنه برشی شکل پذیر دیده می شود. این تیپ کانه زایی که برای اولین بار در چاه باغ معرفی می شود، ژئومتری عدسی شکل و شیبی به سمت شمال باختری (N60-80W) دارد. نتایج حاصل از نمونه های برداشت شده از بخش های سیلیسی شده این پهنه، میزان طلا را بین 13.2-1.8 گرم درتن نشان داده است. دگر شکلی در این پهنه به صورت پروتومیلونیت، میلونیت و اولترامیلونیت می باشد. کانه زایی تیپ شکنا، در امتداد گسل های عادی با روند N40W و شیب مایل به سمت شمال خاوری رخ داده است. این تیپ کانه زایی شامل پهنه های سیلیسی- سولفیدی طلادار است. پهنه اصلی سیلیسی- سولفیدی، میزان طلا را تا 1.82 گرم در تن نشان داده است. واحدهای سنگی در برگیرنده این پهنه ها به طور عمده سنگ های آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی- رسوبی دگرگونی (متاربولیت و فلسیک شیست) کاملا دگرشکل می باشند. واحدهای فوق در پهنه های برشی تحت تاثیر دگرسانی قرار گرفته اند. شدت و نوع دگرسانی در واحدهای مختلف متفاوت است. از مهمترین دگرسانی ها می توان به دگرسانی سریسیتی، کائولینیتی، اپیدوتی، تورمالینی، سیلیسی و سولفیدی اشاره کرد.دگرسانی های سیلیسی و سولفیدی بیشترین گسترش را در بخش های داخلی پهنه های برشی داشته و منطبق بر پهنه های کانه دار هستند.
بررسی های انجام شده نشان دهنده ارتباط مکانی و زمانی دگرسانی با دگرشکلی است. از نظر مکانی، این ارتباط توسط انطباق پهنه بندی دگرسانی و دگرشکلی مشخص می شود. از سوی دیگر، فضاهای خالی که طی دگرشکلی شکل پذیر و فرآیند میلونیتی شدن به وجود آمده و کاملا هم روند با برگوارگی است و نیز ریزشکستگی های موجود در پورفیروکلاست ها که در حین جریان کاتاکلاستیک بلورها ایجاد شده اند، هر دو توسط کوارتزها و پیریت های مرحله گرمایی به طور هم زمان پر شده اند، بیانگر همبستگی زمانی دگرسانی و دگرشکلی می باشد. نکته جالب این که، تغییرات عیار طلا با دگرشکلی و دگرسانی ارتباط نزدیک دارد. به طوری که عیارهای بالای طلا به بخش های سیلیسی و سولفیدی شده به شدت دگر شکل (میلونتی و اولترامیلونیتی) و پهنه های سیلیسی- سولفیدی طلا داری که در بخش های داخلی پهنه های دگرسانی قرار گرفته اند، تعلق دارند.
کانی شناسی ماده معدنی بسیار ساده بوده و در نوع شکل پذیر شامل پیریت و کلکوپیریت و در نوع شکنا شامل پیریت، آرسنوپیریت و کلکوپیریت است. هیدروکسیدهای آهن و دیگر محصولات هوازده، این سولفیدها را در پهنه های دگرسانی همراهی می کنند. براساس مطالعات میکروسکوپی، کوارتز مهم ترین کانی سنگ ساز در کانسار چاه باغ است و به صورت سه نسل، به ترتیب کوارتز پیش از دگر شکلی، کوارتز مرحله اول گرمایی و کوارتز گرمایی همراه با سولفید (مرحله تاخیری) مشاهده می شود. براساس این مطالعات و برمبنای روابط بافتی، کانی های سولفیدی را می توان به دو نسل تفکیک کرد: سولفیدهای نسل اول شامل پیریت، آرسنوپیریت و کلکوپیریت، درشت دانه و شکل دار بود و به صورت دانه های مجزا یا در امتداد سطوح ضعف (مانند شکستگی ها یا مرز دانه ها) کوارتزهای نسل دوم و کوارتزهای پیش از دگرشکلی دیده می شوند. سولفیدهای نسل دوم با پیریت وکلکوپیریت ریزدانه و بی شکل مشخص شده و به صورت دانه پراکنده و بدون هیچ گونه نشانه دگرشکلی، در سنگ های دگرسان شده مشاهده می شوند.
براساس مطالعات میکروسکوپی نمونه های تهیه شده از بخش های پرعیار، طلا به صورت آزاد، چه درون باطله سیلیسی و چه در حاشیه کانی های سولفیدی دگرسان شده مشاهده نگردید. اما تجزیه الکترون میرکوپروب و میکروسکوپ الکترونی نمونه ها نشان دهنده حضور طلا به صورت درگیر در شبکه کانی های سولفیدی است. براساس این مطالعات، طلا با هر دو فاز پیریت و کلکوپیریت مشاهده می شود. همچنین این مطالعات بیانگر حضور نقره به صورت درگیر در شبکه کانی های سولفیدی و به شکل آزاد در باطله سیلیسی است.
مطالعه نمونه های برداشت شده در راستای مقاطع لیتوژئوشیمیایی عمود بر روند پهنه های کانه دار نشان می دهد که در بین عناصر اصلی، سیلیسیم هم روند با آن تیتانیم، گوگرد و آهن و در بین عناصر فرعی، آرسنیک، مولبیدن، تنگستن وکروم، در بخش های به شدت دگرشکل و دگرسان شده، همراه با افزایش طلا افزایش می یابند. براساس این مطالعات، در بین عناصر REE، عناصر خاکی کمیاب سبک (به جز Eu) در نمونه های به شدت سیلیسی و سولفیدی شده دارای عیارهای بالای طلا، غنی شدگی نشان می دهند.
مطالعات انجام شده در مقیاس های مختلف، عوامل کنترل کننده تمرکز کانه زایی در کانسار چاه باغ را پهنه های برشی (شکل پذیر وشکنا) و دگرسانی (سیلیسی و سولفیدی) نشان می دهد. نتایج این مطالعات و همچنین مقایسه ویژگی های اصلی کانسار چاه باغ با کانسارهای طلای تیپ کوهزایی حاکی از آن است که کانسار چاه باغ از نظر ویژگی های زمین شناسی و کانه زایی، بیشترین شباهت را با این تیپ از کانسارهای طلا دارد.

مطالعات پیش امکان سنجی و امکان سنجی از مهم ترین مراحل پروژه های معدنی تلقی می شود. یکی از ارکان این مطالعات، برآورد هزینه های سرمایه ای به ویژه هزینه ماشین آلات معدنی مورد نیاز پروژه است. به دلیل گستردگی و تعدد گزینه های فنی در خلال انجام مطالعات پروژه، برآورد هزینه باید به دفعات صورت پذیرد. از این رو، توسعه مدل ها و یا نرم افزارهای مناسب که امکان برآورد هزینه ها را در زمان کوتاه و با دقت و صحت کافی فراهم نماید، ضروری به نظر می رسد.
دراین تحقیق، مدل های موجود برآورد هزینه به صورت کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفته است. با شناخت رفتار این مدل ها و انتخاب مدلی مناسب، نرم افزاری برای برآورد هزینه های سرمایه ای ماشین آلات معادن روباز ارایه شده است. این نرم افزار براساس مدل برآورد هزینه یکی از موسسه های معدنی وابسته به انجمن مهندسان هزینه آمریکا طراحی و به زبان ویژوال بیسیک نوشته شده و در محیط ویندوز XP، 2000، 98، NT قابل اجرا است. آزمون انجام شده به کمک برخی از پروژه های معادن فلزی کشور نشان می دهد که نتایج برآورد هزینه با استفاده این نرم افزار از اعتبار کافی برخوردار بوده و انطباق قابل قبولی با شرایط ایران دارد.

مقاله حاضر به معرفی زیای سفالوپودهای لایه سفالوپوددار در رشته کوه شتری در مرکز ایران پرداخته است. این زیای سفالوپودی شامل 5 جنس نوتیلوییدی و 12 جنس آمونوپوییدی است. از این میان 7 جنس آمونوپوییدی (Tornoceras، Cheiloceras، Maeneceras، Gonioclymenia، Cyrtoclymenia، Staffites) و Falcitornoceras و 5 جنس نوتیلوییدی (Ormoceras، Mooreoceras، Sycoceras، Michelinoceras Macroloxoceras) برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.
زیای آمونوییدی نشانگر سن فرازنین میانی (؟)/ پسین تا فامنین پسین برای لایه سفالوپوددار است که با نتایج حاصل ا زمطالعه کنودونتها Ashouri، 1990) و عاشوری، 1374 و 1376) و براکیوپودها (راستکار، 1375) همخوانی دارد.
مطالعه ریزساختار برش مورد مطالعه گویای محیط رسوبی عمدتا کم عمق و پرانرژی است.
پراکندگی زیای گونیاتیتی در خاور و شمال خاور ایران نشانگر تشابه زیست شناسی دیرین و ارتباط دریایی دو ناحیه در زمان فامنین است. مقایسه جغرافیایی دیرینه دونین پسین و زیای گونیاتیتی منطقه مورد مطالعه با مناطق البرز، قزاقستان، چین، شمال افریقا، و اروپا بیانگر قرار داشتن این مناطق در عرضهای جغرافیایی پایین است.