به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

فهرست مطالب منصور جعفربیگلو

  • امیر مرادی، شیرین محمدخان*، مهران مقصودی، منصور جعفربیگلو

    فعالیت های انسان و تاثیر آنها در تغییر چهره زمین بسیار متنوع است؛ به همین دلیل، از دیدگاه های گوناگونی می تواند بررسی شود. حرکت انسان در طبیعت ممکن است به تغییر چهره لندفرم ها، تغییرات میزان فرسایش و اثرات مخرب بر پوشش گیاهی و جانوران منجر شود؛ به ویژه در محیط های حساس بیابانی این مسیله اهمیت بیشتری دارد. در این تحقیق تلاش شده است میزان حساسیت لندفرم های مختلف، نسبت به پاکوب انسانی در نواحی بیابانی دریاچه نمک قم و اطراف آن بررسی شود. به این منظور با استفاده از نقشه ژیومورفولوژی، سیزده نمونه از لندفرم های مختلف انتخاب و با استفاده از دوربین عکاسی، قبل و بعد از 25 گذر پاکوب عکس برداری شد. عکس های قبل و بعد نیز در نرم افزار ArcMAP، نسبت به هم ثبت هندسی شد. چهارده ویژگی بافت تصویر متشکل از سطوح خاکستری، تصویر فقدان مشابهت و ماتریس همزمانی سطح خاکستری (GLCM) برای هر کدام از پیکسل ها استخراج و استفاده شد. با استفاده از زبان برنامه نویسی پایتون و مدل ایکس جی بوست، به آموزش ماشین و اجرای مدل بر روی کل پیکسل های تصویر پرداخته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که ویژگی های انحراف معیار تصویر فقدان مشابهت، میانگین تصویر فقدان مشابهت، انحراف معیار تصویر تضاد ماتریس همزمانی و میانگین تصویر همبستگی ماتریس همزمانی، مهم ترین ویژگی ها در شناسایی و آشکارسازی تغییرات است. همچنین کمترین حساسیت نسبت به پاکوب، مربوط به لندفرم های زمین شخم خورده و ستون های گلی است که مخلوطی از گل و نمک با سطحی بسیار ناهموار می باشد. لندفرم های ماسه ای، بیشترین میزان تغییرات را نشان می دهد؛ با این حال، تفاوت تغییرات در ماسه های متحرک با سایر لندفرم های ماسه ای زیاد است.

    کلید واژگان: ایکس جی بوست, بیابان, پاکوب, چاله مسیله قم, یادگیری ماشین}
    Amir Moradi, Shirin Mohammadkhan*, Mehran Maghsoud, Mansour Jafarbiglou
    Introduction

    Today, even the simplest human activities, such as walking, can have destructive consequences. Human movement on the earth may be done for economic, tourism, military purposes, etc. However, these movements lead to the trampling of the land and have consequences such as changes in the abundance and richness of vegetation, increase in runoff and soil density, and changes in erosion. In addition, the surface of the landforms is disturbed and with a sharp decrease in the threshold of shear speed, their vulnerability to wind erosion increases dramatically. Determining the sensitivity of landforms requires accurate tools, time and a lot of money, while the use of photography in monitoring the amount of changes in landforms can save time and money. The research that has been done so far in relation to trampling is generally based on two approaches. The first approach is the experimental method, that is, small undisturbed parts are selected in the study area and trampled according to the requirements of the experiment. The second method involves making long-term observations of the tracks that have been trodden. Chale Masileh is a part of the desert areas of the country, which is trampled by humans for various reasons. Economic activities such as harvesting potassium, magnesium and other materials from the bed of the salt lake, tourist areas such as Maranjab in the south of the region and military activities and holding large military maneuvers are among them. However, there is still no detailed information about the areas sensitive to trampling. Therefore, the current research tries to investigate the sensitivity of different desert landforms to trampling using a low-cost and fast method because in order to use and manage desert areas, it is necessary to understand the sensitivity of landforms.

    Methodology

    The studied area mainly includes Mesila pit. The geographic coordinates of the salt lake as an index point in this hole are 30°34° north latitude and 50°51° east longitude. In this research, various materials, data and tools have been used in different stages of the research. The geomorphological map of the study area, and field data were collected in field operations using camera, tripod, GPS and plot. ArcMap, SNAP software were used to prepare the data, and Python 3.10 programming environment was used to run the model and draw graphs and outputs. 13 landforms were selected in different positions of the region. In the next step, an undisturbed area in the landform was selected and photographed, then trampled with 25 passes and a second photograph was taken. After recording the images by entering fourteen features for each pixel, the data was prepared to participate/to be applied in the model implementation. In the implementation of the model, 75% of the pixels were used as training data and the remaining 25% as test data. The ratio of changed pixels to unchanged pixels was considered as the change rate.

    Results

    Evaluation of model efficiency using model relative performance characteristic curves (ROC) and area under the curve (AUC) shows that the values of 0.99 to 0.88 indicate the very good efficiency of the model in all samples. The RMSE value for the samples shows that in all the samples the mean square error value is less than 0.5, which confirms the good accuracy of the model in predicting the changed pixels. In addition, the average percentage of accuracy for samples using -k10 shows that the accuracy of the model in each sample is more than 80%. The importance of the image texture features in predicting the changed values in the photographed samples shows that in most samples the feature of the local standard deviation of the image of dissimilarity was the most important factor

    Discussion & Conclusions

    Determining the sensitivity of the landforms of desert areas to human trampling is important for the management of these areas. To achieve this purpose, it is very useful to use low-cost, fast and accurate methods such as taking pictures and using machine learning algorithms. This study shows that the XGboost model and the photography method can measure the amount of landform changes with an accuracy of over 90%. These changes are determined according to the texture of the images and do not measure changes in height or soil density. However, it determines the number of changed pixels even when it is barely visible to the eye. On the other hand, the results of this method are the result of the influence of all effective variables such as slope, humidity, roughness, etc. While changes in altitude or density can be affected by one of the mentioned factors. The changes in different landforms based on the results of the model show that the least change is in the plowed land, which consists of very hard mud and salt. The surface of this landform is naturally very messy and uneven. The changes in the comparison of the two photos before and after trampling in this sample are hardly visible. The changed areas mostly correspond to the microslopes and small peaks that have been subjected to the most pressure in each pass. The amount of changes in the landform of sandy surfaces with a small amount of vegetation is 85%, which shows the most/highest changes among the samples. The key feature of this landform is the separation of land surface materials and vegetation.

    Keywords: XGBoost, desert, trampling, Qom salt lake, machine learning}
  • فرنگیس نظری بیاتیانی، منصور جعفربیگلو*، شیرین محمدخان، مهران مقصودی
    شناسایی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش در یک منطقه و پهنه بندی خطر آن یکی از اقدامات اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل این پدیده و کاهش مخاطرات محیطی ناشی از آن است. تحقیق حاضر با هدف تعیین عرصه های حساس نسبت به احتمال خطر وقوع زمین لغزش در منطقه کلور (شهرستان خلخال) انجام گرفته است. در این راستا، 9 عامل موثر در رخداد زمین لغزش های منطقه شامل لیتولوژی، ارتفاع، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، گسل، جاده سازی، شبکه زهکشی و بارش، شناسایی شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. در ادامه، جهت تعیین عرصه های آسیب پذیر از مدل ترکیبی احتمالات شرطی (قضیه بیز) و فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان داد که پهنه های با خطر خیلی زیاد و زیاد به ترتیب حدود 69/28 و 40/25 درصد، پهنه های با خطر متوسط حدود 57/21 درصد و پهنه های با خطر کم و خیلی کم نیز به ترتیب 21/14 و 13/10 درصد از منطقه موردمطالعه را شامل می شوند؛ بنابراین، بیش از 54 درصد از منطقه کلور دارای پتانسیل خطر زیاد و خیلی زیاد وقوع زمین لغزش است که دلیل اصلی آن شیب زیاد و وجود سازندهای آهکی مارنی است. همچنین، صحت نتایج با بررسی رابطه مساحت پهنه های خطر و مساحت سطوح لغزشی و R2 بیش از 93/0 در سطح خوبی مورد تایید قرار گرفت؛ بنابراین، نتایج مدل ترکیبی قضیه بیز-ANP برای پهنه بندی خطر زمین لغزش در این نوع مناطق مناسب بوده و نقشه حاصل از آن همراه با شرح تفصیلی می تواند به عنوان ابزاری ارزشمند در برنامه ریزی محیطی و کاهش هزینه های رخ داد زمین لغزش مورد استفاده قرار گیرد.
    کلید واژگان: مخاطرات محیطی, زمین لغزش, قضیه بیز, ANP, کلور}
    Farangis Nazari Bayatiani, Mansour Jafar Beglou *, Shirin Mohammad Khan, Mehran Maghsoudi
    Identifying the factors affecting landslides occurrence in an area and zoning its hazard is one of the basic measures to achieve solutions to control this phenomenon and reduce its environmental hazards. The aim of this study was to determine the areas sensitive to the possibility of landslides occurrence in the Kolur region (Khalkhal County). In this regard, 9 factors affecting the landslides occurrence in the region including lithology, elevation, slope, slope direction, land use, faults, road construction, drainage network and precipitation were identified and used. Then, to determine the vulnerable areas, the hybrid models of conditional probabilities (Bayes' theorem) and network analysis process (ANP) were used. As for landslides occurrence, the results showed that about 28.69% and 25.40% of the study area had a very high risk, about 21.57% of the study area had a moderate risk, and finally about 14.21 and 13.10% of the study area had a low and a very low risk, respectively. Therefore, 65% of the Kolur region had a high and a very high risk of landslides. The main reason was due to the high slope and the presence of marl calcareous formations.  According to the obtained results and the relationship between the area of hazardous zones and the percentage of landslide with R2 more than 0.93, the accuracy of landslide hazard zoning map in the study area was confirmed at a good level. Therefore, the results of the combined Bayes' theorem-ANP model were suitable for landslide risk zoning in this type of areas, and the resulting map can be used as a valuable tool in environmental planning and reducing landslide occurrence costs.
    Keywords: Environmental hazards, Landslide, Bayes' theorem, ANP, Kolur}
  • رضا جعفری، سید موسی حسینی*، سید محمد زمان زاده، ابراهیم مقیمی، منصور جعفربیگلو
    در این پژوهش به ارزیابی مناطق مستعد وقوع سیلاب و نیز بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی توسعه نواحی سکونتگاهی شهر کابل به سمت مناطق سیل گیر پرداخته شد. به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از تصاویر ماهواره لندست، مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 5/12 متر SRTM، نقشه های زمین شناسی و فاکتورهای آب و هوایی منطقه به عنوان داده های اولیه پژوهش استفاده شد. ابزارهای مهم تحقیق نرم افزارهای ArcGIS و IDRISI و مدل های به کاررفته در تحقیق نیز شامل تلفیق منطق Fuzzy-AHP و مدل LCM بود. این تحقیق در دو مرحله کلی انجام گرفت. در مرحله اول، مناطق مستعد وقوع سیلاب با در نظر گرفتن لایه های اطلاعاتی موثر، شناسایی شد. در مرحله دوم، روند توسعه نواحی سکونتگاهی شهری به سمت مناطق مستعد سیل گیر در طی 30 سال اخیر (1990 تا 2020) ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد که شهر کابل پتانسیل سیل گیری زیادی دارد، به طوری که 495 کیلومتر مربع (36 درصد) از محدوده شهری و حاشیه شهری کابل دارای پتانسیل سیل گیری زیاد و خیلی زیاد تشخیص داده شد که اغلب شامل مناطق غربی، شرقی و جنوب شرقی شهر است. نتایج ارزیابی روند پیشروی نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مستعد سیل گیر نیز بیانگر این است که 84 کیلومتر مربع (5/24 درصد) از محدوده شهری کابل در معرض وقوع سیلاب قرار دارد. مدیران و تصمیم سازان شهری می توانند از نتایج این پژوهش به عنوان نقشه راه به منظور مدیریت مخاطرات ناشی از بروز سیلاب در محدوده شهری کابل بهره گیرند و سیاست های لازم را به منظور توسعه فیزیکی شهر با توجه به رعایت حریم سیل گیر رودخانه به سمت نواحی کم مخاطره تر اتخاذ کنند.
    کلید واژگان: پهنه های سیلاب, توسعه شهری, شهر کابل, مخاطرات محیطی}
    Reza Jafari, Seiyed Mossa Hosseini *, Seyed Mohammad Zamanzdeh, Ebrahim Moghimi, Manso Jafar Baglo
    In recent years, population growth in the Kabul urban basin of Afghanistan has led to the development of large parts of residential areas towards flood-prone areas. In order to reduce the risks of floods in Kabul basin, in this study, flood prone areas have been evaluated and also the trend of temporal and spatial changes in residential areas of Kabul to flood areas. In order to achieve the desired goals of Landsat satellite images with a spatial resolution of 15 to 30 meters during the years 1990 to 2020, a digital model of 12.5 meters altitude prepared from the USGS site, geological maps and climatic information of the region Used as primary research data. Important research tools included ArcGIS software (for mapping and spatial data analysis) and IDRISI (for land use change analysis), as well as integrated models used in the research. Fuzzy logic - AHP and LCM model. This research has been done in two general stages. In the first stage, flood prone areas have been identified by considering the effective information layer and in the second stage, the development trend of residential areas towards flood areas during the last 30 years has been evaluated. The results showed that Kabul city has a high flood potential so that 495 square kilometers (36%) of the urban area and suburbs of Kabul has a high and very high flood potential, which mainly includes the western, eastern and southeastern regions of Kabul. Also, the results of assessing the progress of residential areas towards flood-prone areas indicate that 84 square kilometers (24.5%) of Kabul urban area is exposed to floods, which is due to maintaining the current development trend of the city until 2050. Will increase to 96.1 square kilometers (27.9%). The results of this study can be effective in order to manage environmental risk in the study area.
    Keywords: Environmental hazards, Flood, residential development, Kabul}
  • محمد رستمی فتح آبادی، منصور جعفربیگلو*، ابراهیم مقیمی
    سیلاب ها از مهم ترین مخاطراتی هستند که سبب وارد آوردن خسارات زیادی به نواحی شهری می شوند. شهر نورآباد در استان لرستان یکی از شهرهای است که در معرض سیلاب قرار دارد. در این تحقیق به شناسایی مناطق سیل زده و همچنین مناطق سیل خیز در محدوده شهری نورآباد پرداخته شده است. برای شناسایی مناطق سیل زده و مناطق مستعد وقوع سیلاب از مدل رقومی ارتفاع 5 متر، نقشه توپوگرافی 1:50000، تصاویر راداری سنتنیل 1، اطلاعات مربوط به دبی و ضریب زبری رودخانه به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. نرم افزارهای ARCGIS، HEC-RAS و SNAP نیز ابزارهای تحقیق محسوب می شوند. این تحقیق در چهار مرحله انجام گرفت که در مراحل اول و دوم به ترتیب با استفاده از تصاویر راداری سنتنیل 1 و بازدیدهای میدانی، مناطق سیل زده در فروردین 1398 مشخص شد. در مرحله سوم، با استفاده از روش HEA-RAS مناطق سیل خیز شناسایی شد و در مرحله چهارم، نتایج با هم مقایسه و ارزیابی شد. نتایج ارزیابی مناطق سیل زده با استفاده از تصاویر راداری و بازدیدهای میدانی بیانگر آن است که بر اثر سیلاب فروردین 1398، به ترتیب 562/0 و 212/1 کیلومتر مربع از محدوده شهری با سیلاب مواجه شد. همچنین نتایج به کارگیری روش HEC-RAS نیز نشان می دهد که 542/1 کیلومتر مربع از محدوده شهری نورآباد در معرض وقوع سیلاب با دوره بازگشت صدساله قرار دارد. ارزیابی و مقایسه نتایج استفاده از روش های مختلف بیانگر صحت نتایج به دست آمده است. در واقع مناطقی که در بازدیدهای میدانی به عنوان مناطق مستعد سیلاب شناسایی شده است و در تحلیل تصاویر راداری و نتایج حاصل از روش HEC-RAS، جزء مناطق مستعد سیلاب اند، در بازدیدهای میدانی نیز تایید می شوند. بر این اساس، خسارت با دوره بازگشت صدساله ممکن است دست کم در حدود سه برابر خسارت سیلاب 1398 هزینه داشته باشد. پیشنهاد می شود که برای کاهش خسارت سیلاب و مدیریت آن، ابتدا برای آزادسازی حریم صدساله رود اقدام شده و سپس سد سیلاب گیر در بخش کوهستانی حوضه نورآباد احداث شود.
    کلید واژگان: تحلیل فضایی, دوره بازگشت, سیلاب, مخاطرات, نورآباد لرستان}
    Mohammad Rostami, Mansor Jaefar Bigloo *, Ebrahim Moghimi
    Floods are one of the most important hazards that always cause a lot of damage to urban areas. One of the cities exposed to floods is Noorabad city in Lorestan province. Accordingly, this study has identified flooded areas as well as flood-prone areas in the urban area of Noorabad. In this study, in order to identify flooded areas and areas prone to floods, a digital model of 5 m height, 1: 50,000 topographic map, Sentinel radar images, information about Dubai and river roughness coefficient have been used as research data. ARCGIS, HEC-RAS and SNAP software are also considered as research tools. This research has been done in 4 stages, which in the first and second stages have been determined by using Sentinel 1 radar images and field visits, respectively, in the flooded areas in April 2009. In the third stage, using the HEA-RAS method, the flood-prone areas of the region have been identified and in the fourth stage, the obtained results have been compared and evaluated. The results of the evaluation of the flooded areas using radar images and field visits indicate that due to the floods in April 2019, 0.562 and 1.212 km2 of the urban area, respectively, have been flooded. The results of the HEC-RAS method also indicate that 1.542 km2 of the urban area of Noorabad is at risk of flooding with a 100-year return period. Evaluation and comparison of the results obtained through different methods indicate that the obtained results are consistent with each other. In fact, the areas identified in the field visits as flooded areas are also identified in the radar images as flooded areas. Based on the results of the HEC-RAS method, these areas are considered to be flood-prone areas.
    Keywords: Flood, Sentinel 1, HEC-RAS, Noorabad}
  • محمد رستمی فتح آبادی، ابراهیم مقیمی*، منصور جعفربیگلو

    سیلاب ها به عنوان یکی از مخاطرات محیطی محسوب می شوند که می توانند با خسارات زیادی همراه باشند. یکی از عوامل وقوع سیلاب ها تغییرات کاربری اراضی و روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت حریم رودخانه ها و نواحی مستعد وقوع سیلاب است. یکی از مناطقی که طی سال های اخیر با مخاطره سیلاب مواجه شده، شهر نورآباد واقع در استان لرستان است. بر این اساس در این پژوهش مناطق مستعد وقوع سیلاب و همچنین روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل خیز در این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق ابتدا به منظور شناسایی مناطق مستعد وقوع سیلاب از مدل تلفیقی WLC و AHP استفاده شد. سپس به منظور ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مستعد وقوع سیلاب، نقشه های کاربری اراضی محدوده شهری نورآباد مربوط به سال های 1990، 2000، 2010 و 2019 تهیه و درنهایت با استفاده از مدل LCM، به آنالیز تغییرات و روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل خیز پرداخته شد. نتایج تحقیق مشخص نمود در طی سال های 1990 تا 2019، سکونتگاه های زیادی در مناطق مجاور رودخانه بادآورد و گچینه که در معرض وقوع سیلاب هستند، استقرار یافته اند. در این تحقیق به منظور ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق مستعد وقوع سیلاب، روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت کلاس پتانسیل خیلی زیاد در وقوع سیلاب در نظر گرفته شده است. نتایج ارزیابی ها بیانگر این است که در سال 1990، 42/2 کیلومترمربع از نواحی سکونتگاهی در معرض وقوع سیلاب قرار داشته است که این میزان در سال های 2000، 2010 و 2019 به ترتیب به 33/3، 67/4 و 28/5 کیلومترمربع افزایش یافته است.

    کلید واژگان: سیلاب, تغییرات کاربری اراضی, نورآباد}
    Mohammad Rostami Fathabadi, Ebrahim Moghimi *, Mansor Jafar Biglo
    Introduction

    Flooding is a natural phenomenon that human societies have accepted as an inevitable event, but the occurrence, magnitude, and the frequency of the flood are affected by many factors that vary depending on the climatic, natural and geographical conditions of each region. International UN surveys suggest that floods should regarded as one of the most serious natural disasters, and that only a few countries in the world are free from flood and flood issues. Due to the type of rainfall and geomorphological status of catchments in Iran, most of the regions and cities are exposed to floods. Some cities are more at risk because of their location. Poor growth in planning, population density, poor infrastructure, deforestation, etc. are among the factors that increase the likelihood of disaster. Badavard River basin in Lorestan province due to geomorphological and physiographic situation of the basin and having high rainfall (average more than 2 mm/year) has great potential for flooding, Accordingly, one of the cities that are subject to geomorphological hazards, including flood hazards, is Nurabad city in the Nurabad county which has undergone significant physical development in recent years. There are many settlements, especially in the southern areas of the city, and due to the morphology of the area it is anticipated that in recent years the development trend will be towards the southern areas as well as the river margins of the city.2. Study AreaNurabad city is surrounded by Selseleh, Doreh and Kuhdasht cities in Lorestan province, Shirvan and Chardavol in Ilam province, Kermanshah, Harsin, Sahneh and Kangavar in Kermanshah province and Nahavand in Hamadan province. Nurabad city is located between an altitude of about 1000 meters to 3500 meters above sea level and in terms of geomorphology, the main landscape of the area is a mountain unit. In terms of climate, the city has cold and snowy winters and almost mild summers.

    Materials and Methods

    In this study, descriptive-analytical method and software were used to identify flood-prone areas and to evaluate the development of residential areas. The data used include the DEM 30 m, various layers of information provided by the organizations and satellite imagery of the study area. The tools used include ARCGIS, ENVI and IDRISI software. The method used in this study had two stages. In the first stage, WLC and AHP models were used to identify flood-prone areas, as well as the four criteria of river distance, lithology, land use type, elevation, slope and slope direction which has been selected based on the opinion of experts and according to the characteristics of the region. Secondly, in order to evaluate land use change trends and the development of residential areas towards flood zones in the study basin, land use maps were prepared from 1990 to 2019. In the third stage, LCM (Land Change Modeler) model was used to review and analyze the changes and to evaluate the process of land use change and development of residential areas towards flood-prone areas.

    Discussion and Results

    In this study, WLC and AHP models were used to identify flood prone areas. The results indicate that many sections of the study area are within the range and risk of flooding. In fact, according to the parameters considered, the final map of flood-prone areas has been prepared and the final map was divided into 5 classes. According to the map, the class of very high is mainly comprised of adjacent river areas, low slope and low altitude areas. This class, with an area of 76.1 km2, covers about 12.3 percent of the basin. The high-potential class also consists mainly of the middle parts of the basin and the areas adjacent to the rivers, and has low elevation and slope. This class, with an area of 145.8 km2, comprises 23.5 percent of the basin. The mean class covers a large part of the basin, so that with an area of 251.8 km 2comprises 40.7 percent of the basin, which mainly consists of low height, gentle-slope areas that are away from the river. The class of low potential has an area of 108.7 km2, comprising 1.5 percent of the basin. The class mainly consists of foothills and the areas far from rivers. In addition, the high-potential class, with a surface area of 37 km2, covers about 5.97 percent of the catchment area, including areas with high elevation and slope as well as offshore areas.

    Conclusion

    The results of the present study indicate that the city of Nurabad has a high potential for flooding. Given that residential areas such as Nurabad are located in high flood potential classes, attention to these areas and preventive measures is essential. In this regard, the evaluation of land use changes in the study area indicates that in accordance with the increasing trend of population, residential land use has also undergone significant changes. The results of the evaluation of the process of development of residential areas indicate that the land use area was about 2.94 km2 in 1990 year. This has increased to 3.68 km2 in year 2000, to 5.34 km2 in year 2010 and to 6.36 km2 in year 2019. Evaluation of the calculations shows that among the land uses of the study area that have become residential land use, there is a 0/23 km2 orchard, a 3.9 km2 agricultural land use and also a 1.1 km2 pastures and lands are barren lands. In light of the above, in recent years, the trend of residential areas in the city of Nuabad has been moving towards flood-prone areas.

    Keywords: Flood, Hazards, land use changes, Nurabad}
  • ابراهیم مقیمی*، منصور جعفربیگلو، مهران مقصودی، نولبرتو مونیر، امیر احمدی

    فرسایش آبراهه‏ای و رودخانه‏ای همواره یکی از فاکتورهای اصلی مخاطرات خطوط انتقال انرژی و لوله‏ های نفت و گاز است. در این مقاله با استفاده از ماتریکس ریسک خط لوله (PRSM) و مدل ANP به بررسی مخاطرات فرسایش آبراهه ‏ای در خط لوله گاز نهم سراسری در محدوده استان خوزستان با طول 170 کیلومتر پرداخته شده است. برای این منظور با استفاده از مدل ANP چهار معیار اصلی شامل «وضعیت خطوط لوله نسبت به آبراهه‏ ها»، «هیدروژیومورفولوژی»، «ژیومورفولوژی»، و «دیگر عوامل محیطی» بررسی شد. سپس، با استفاده از مدل PRSM و پرسش نامه به امتیازدهی معیارها و زیر معیارها در نرم افزار Superdecision پرداخته شد و در آخر  نقشه کلاس بندی مخاطرات خط لوله و محور ریسک تهیه شد. نتایج نشان داد که معیار «وضعیت خط لوله نسبت به آبراهه‏ ها و رودخانه‏ ها» دارای بیشترین وضعیت ریسک و واکنش نسبت به مخاطرات خط لوله در میان چهار معیار بالاست. زیرمعیارهای مهم و دارای بیشترین وضعیت ریسک برای خط لوله گاز نهم شامل روش ساخت خط لوله، واحد کوهستان، و جابه جایی آبراهه ‏ها و رودخانه‏ ها و زمین شناسی است.

    کلید واژگان: فرسایش آبراهه‏ای, لوله گاز نهم سراسری, ماتریکس ریسک خط لوله, مخاطرات, مدل ANP}
    Ebrahim Moghimi *, M. Jafar Beglou, Mehran Maghsoudi, Nolberto Monier, Amir Ahmadi

    river erosion is always one of the main factors in the risk of energy transmission lines and oil and gas pipelines. In this paper, using the Pipeline Risk Screening Matrix (PRSM) and the ANP model, stream pipelines in the Iran gas trunk – line 9 (IGAT 9), in the province of Khuzestan with a length of 170 km were investigated. For this purpose, using the ANP model, four main categories of criteria were included: the criteria "pipeline situation to the streams", "Hydrogeomorphology", "geomorphology" and "other environmental factors", with 36 sub-criteria, then using the PRSM model and the questionnaire were sub-criteria scoring in the Super decision software, as well as a pipeline hazard risk classification map. The results showed that the "pipeline situation to the streams" criterion has the highest risk and response to pipeline hazards among the four criteria. The most important sub-criteria with the highest risk profile are construction method, mountain, drainage and geology. Risk map is also in the range of Shushtar and km 150+ to 170+ in east of Dezful. The 9th gas pipeline has the highest risk situation and increased stream and rivers response in mountain geomorphology unit.

    Keywords: Hazard, stream erosion, gas pipeline, pipeline risk screening matrix, Iran gas trunk line-9. Introduction}
  • محمد زمانزاده*، منصور جعفر بیگلو، پریسا پیرانی، عارفه شعبانی عراقی، فاطمه گراوند

    رودخانه ها بر اساس پارامترهای سدی و پیچش، به انواع مستقیم، بریده بریده و مئآندری تقسیم می شوند. مورفولوژی رودخانه ها یکی از عوامل اصلی کنترل کننده شکل هندسی رسوبات است. رودخانه دربرگیرنده رسوبات مختلفی است که از نظر بافت و اندازه دانه و مورفولوژی پشته ها متفاوتند. هدف تحقیق حاضر مقایسه رسوبات پشته های کانال های مختلف از نظر تغییرات در اندازه و بافت رسوب در پشته های انواع کانال های مستقیم، مئآندری و بریده بریده انتخابی، و همچنین تغییرات در قسمت های مختلف یک پشته منفرد  و تفاوت این تغییرات  در بالادست (پشت قلعه) و پایین دست (هزارانی) رودخانه است.در این مطالعه مجموعا 30 نمونه برداشت و کدبندی شدند و در آزمایشگاه به روش غربال مورد آنالیز قرار گرفتند. پس از عملیات گرانولومتری با استفاده از نرم افزارهایEXCEL و GRADISTATE منحنی های موردنیاز ترسیم شد و پارامترهای آماری از جمله متوسط ذرات (MZ)، جورشدگی (Iσ)، کج شدگی (SKI) و کشیدگی (K) به روش ترسیمی و با مقیاس فی به دست آمد و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که کانال های بریده بریده بیشترین و مئآندری و مستقیم کم ترین شباهت رسوبی را ب اقرینه خود در سمت دیگر رودخانه دارا هستند. تفاوت های رسوبی مشاهده شده نقش انشعاب های جریان اصلی، سیلاب های دوره ای رودخانه آبدانان و تغذیه رسوبات از دامنه کناری را در تغییر بافت و اندازه رسوب نشان می دهد که گاها سبب شده کانا لمئاندری الگوی رسوبی یک کانال بریده بریده را منعکس کند. بطور کلی در بازه بالادست (پشتقلعه) اندازه و بافت رسوب از شمال به جنوب از گراول با جورشدگی خوب تا متوسط به ماسه با جورشدگی ضعیف تغییر می کند دربازه پایین دست (هزارانی) اندازه و بافت رسوب از شمال به جنوب الگوی بالا دست را نشان نمی دهد که تاثیر جریان های انشعابی و سیلاب را در به همریختن الگوی رسوب و افزایش گراول می توان مشاهده نمود.

    کلید واژگان: رسوب, رودخانه, بریده بریده, مئآندر, مستقیم}
    Mohammad Zaman Zade *, Mansour Gafar Bighlo, Parisa Pirani, Arefe Shabani Eraghi, Fateme Geravand
    Introduction

    River morphology is one of the main factors to control the geometric shape of river sediments which is determined by two parameters of braiding and sinuosity (Rust, 1977: 187). Sinuosity or sinuosity ratio represents how much curved a channel is (Charlton, 2007: 138) and braiding parameter represents the number of braids or bars in any wave length of meander. According to these two parameters, rivers are divided into four groups: straight, braided, meandering and anastomosing (Mousavi Herami, 1991: 261-263). There are differences in texture and size of sediments deposited in the channel, braided bars and point bars (Mousavi Herami, 1991: 264). The purpose of this research is to compare sediments from different forms of straight, braided and meandering channel in order to determine the changes of sediment size and texture in: different parts of an individual bar, among bars of three channel forms and between selected locations in upstream and downstream of river.

    Methodology

    The study area is in Abdanan county which is located in Ilam province in the west of Iran on its most important stream which is Abdanan river. At the beginning, two appropriate locations of Abdanan river at the upstream (Posht-qaleh) and downstream (Hezarani) parts of this river were chosen after considering items such as topography, geology map and google earth images and also GIS software. Afterwards on each bar (braided or point) 4 points were chosen for sampling. Then, half a kilogram sediment sample was obtained from each point and after encoding, these samples transferred to the laboratory and granulometry analysis was carried out on the samples. Grains categories and their weight percent obtained using the granulometric analysis and necessary graphs were plotted by Excel and Gradistate. In the next step Statistical parameters such as mean (MZ), sorting (Iσ), skewness (SKI), Kurtosis (K) were calculated and the results were represented in phi unit.

    Result and discussion

    The upstream sediments of river are mostly classified in gravel, sandy gravel and muddy sandy gravel on triangular diagram of Folk (1954), but the downstream samples include sand and muddy sand sediments. Histogram of samples represents some modes on medium and very coarse sand size but the mode on gravel is predominant in all of samples. The latter point shows that samples are poorly sorted and have polygenetic origin. Breaks on cumulative plots represent the different groups of grain sizes which were moving in different mechanisms from suspension to traction. The percentage of coarse grains is high in most samples; and plots are parabolic. This represents the changes of energy in environment. Calculating the statistical parameters such as mean, sorting, kurtosis, skewness using graphical method of Folk and Ward (1957) showed that upstream and riverside parts of the braided channels underwent one-sided washing, so that their sorting is higher and percentage of coarser grains is more than downstream part of these channels which experienced washing from both sides. In the meander bars, sedimentological characteristics of sediments are close to a normal pattern of a meander. The difference, however, is that a newly formed river crossed the flood plain and reduced the sorting of sediments, so that the sedimentological characteristics of these sediments in downstream meander is similar to braided pattern. contrary to what expected, sorting decreases in the straight channels, due to gravels shed from sub-branches and slopes

    Conclusion

    the differences seen sedimentological characteristics of the samples are due to the role of branches of main stream, periodic floods of Abdanan river and sediment-shedding from channel slopes that has changed the texture and size of sediments. These changes in the samples which were obtained from Hezarani location in the meandering channel are due to development of river sub-branches and in the straight channel are because of sediments resulting from channel slopes. generally speaking, sediment texture and size at upstream (Posht-qale) vary from well to moderate sorted gravel in the north to poorly sorted sand in the south but this pattern is not seen in sediment texture and size at downstream (Hezarani) location where effects of river branches and floods are illustrated by increasing gravel and irregularity of sediment pattern.

    Keywords: river sediments, Granulometry, Braided, meander, striaght}
  • ابراهیم مقیمی*، منصور جعفربیگلو، مجتبی یمانی، سید محمد زمان زاده، حمید کامرانی دلیر

    پتانسیل لرزه‏خیزی و فعالیت‏های تکتونیکی بخش شمالی سامانه گسلی قم- زفره، براساس روش‏های ژئومورفومتری و تطبیق لندفرمی، بررسی شد. برای تطبیق داده‏های به‏دست‏آمده، از شواهد میدانی و مورفوتکتونیکی موجود در منطقه استفاده‏ شد. بدین ‏منظور، از اندازه‏گیری برخی شاخص‏های ژئومورفیک و تطبیق آن‏ها با محل گسل‏های اصلی و کانون‏های لرزه‏خیز بهره‏گیری شد. شاخص‏های ژئومورفیک، که در مطالعات مربوط به ارزیابی فعالیت‏های تکتونیکی و لرزه‏خیزی مناطق بیشترین کاربرد را دارند، به دو بخش تقسیم‏ شدند: بخش اول، شاخص‏های مربوط به دینامیک سطح؛ بخش دوم، شاخص‏های مربوط به دینامیک حوضه. از ویژگی‏های شاخص‏های ذکرشده حساسیت آن‏ها به حرکات گسل‏های شیب‏لغز و امتدادلغز است؛ از سوی دیگر، بیانگر غالب‏بودن پدیده‏های دگرشکلی و بالاآمده نسبت به پدیده‏های فرسایشی در مناطق فعال تکتونیکی‏اند. محدوده مورد مطالعه به 18 قطعه آبراهه‏ای تقسیم شد و شاخص‏های ژئومورفیک و نقشه‏های مورفوتکتونیکی آن جداگانه از طریق برنامه الحاقی TecDEM محاسبه و وزن‏دهی شد. نتایج اولیه به‏دست‏آمده نشان‏دهنده لرزه‏خیزی و فعالیت تکتونیکی بالا در نزدیکی گسل‏های اصلی بخش شمالی زون قم‏- زفره (جنوب و جنوب غرب استان قم) مانند گسل قم، گسل خورآباد، گسل بیدهند، و گسل کاشان است.

    کلید واژگان: برنامه الحاقی TecDEM, تطبیق لندفرمی, زون گسلی قم- زفره, ژئومورفومتری, شاخص ژئومورفیک, لرزه‏ خیزی}
    Ebrahim Moghimi *, M. Jafar Beglou, Mojtaba Yamani, S.M Zamanzadeh, Hamid Kamrani

    Introduction The faults of the northern section of Qom-Zafreh fault system with right-lateral right-angled movements, along with its often reversed components, also comprise the northern parts of the central Iran's zone. In this research, seismic potential and tectonic stresses of this fault system are investigated based on geomorphometric and morphotectonic methods. Field data and morphotectonic evidence in the area have been used to adapt the data. To this end, the measurement of some geomorphic indices and their adaptation to the location of the main faults were used. These indicators, which are most widely used in the tectonics and neotectonic evaluation studies, are: First category (level-level indicators). Second category) Indices related to the catchment basin dynamics. On the one hand, the characteristics of the mentioned indices are, on the one hand, their sensitivity to the movements of sliding and steady-state faults and, on the other hand, the reason for the predominance of deformed phenomena in relation to the erosion phenomena in the region. To calculate geomorphic indices in 18 sub-basins in the study area, the TecDEM extension program was also used. The initial results indicate the high tectonic activity near the main faults of the northern part of the Qom-Zafare zone such as Bidadeh fault, Qom fault, Kashan fault, and .... These findings are consistent with landforms and are consistent with tectonic practices existing at the region. Materials and methods In this research, the seismic potential and tectonic activity of the northern section of the Qom-Zafare fault system have been evaluated using geomorphometric and morphotectonic methods in the sub-basins of the study area. In order to investigate the tectonic activity, the study area was divided into 18 sub-basins. Then, to measure and evaluate the tectonic activities of the study area, measurements of geomorphic indices and their adaptation to the location of the main faults were used. In order to calculate the geomorphic indices of the study area, they were classified into two general categories: 1) Dynamic indicators of the surface which are: longitudinal gradient (SL), sine wave of the mountain front (Smf) and valley width to valley height ( Vf). 2) Dynamic catchment indicators of the catchment area that are as follows: drainage basin asymmetry (Af), hypsometric integral (Hi) and drainage basin shape (Bs). To improve and improve the quality of measuring the tectonic and neotectonic indices, the computational capability of the TecDEM software, which is an add-on, is used in the Matlab software environment. After extraction, the results of the geomorphic indices were separated into ArcGIS environment by separate study basins of each study area and then the tectonic activity index (Iat) was obtained. Based on the obtained values from the active land development index (IAT), the five study areas were very active, active, moderate, and low activity and very low activity. Results and discussion The study area includes the northern section of Qom-Zefreh fault zone, which includes a large part of the Qom province. This zone extends from the east and south-east to the Central Iran zone and from the north to the Alborz zone and from the west and southwest to Sanandaj Zone of Garrison. In general, there are active tectonic processes and seismic faults in the northwest-southeastern region. Measurements and investigation of the evidence of the activity of faults in quaternary sediments indicate the change in the process of these faults and cause the alteration of these faults to be generally right-angled, although the left-handed movements in some of the secondary or non-essential faults are due to Their orientation is seen in relation to the main stress (Morley et al., 2009; Orang et al., 1393; Pourkermani et al., 2012; Eliaszadeh et al., 2012). Conclusion In order to conclude and evaluate the seismic potential and tectonic activity in this part of the Qom-Zefref fault zone, these indicators are divided into two general categories: dynamic and dynamic indicators of catchment basins, then by the relative activity index Iat They were classified into three categories (Table 1). Finally, by integrating the Iat index layer and other information layers, including the deformation of the main faults and the intensity of seismic centers in the ArcMap10.3 software environment, based on seismicity and tectonic activity, five classes: very low, low, moderate, high And were classified very much and the seismic potential zonation map and tectonic activities of the study area were extracted. In this research, for the first time, geomorphic indices for zoning seismicity and tectonic activities in terms of the relative tectonic activity index of Iat, in contrast to other studies using only geological parameters (lithology), are used.

    Keywords: Qom-Zffer fault zone, tectonic activities, geomorphic index, geomorphometry. Seismicity, TecDEM Extension Program}
  • سید موسی حسینی *، مجتبی یمانی، منصور جعفربیگ لو، فاطمه گراوند
    در سال های اخیر مدل هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومورفولوژی (GIUH) به منظور تخمین پاسخ حوضه آبریز به بارش مازاد مقبولیت گسترده ای کسب کرده است. این مدل بر اساس انتگرال پیچشی حاصلضرب بارش موثر در مولفه های هیدروگراف واحد لحظه ای (IUH) استوار است. در این پژوهش با استفاده از خصوصیات مورفومتری حوضه آبریز کشکان، شبیه سازی بارش-رواناب در مقیاس روزانه توسط مدل تلفیقی GIUH و چهار روش شماره منحنی اصلاح شده (SCS-CN) ، مقادیر بارش موثر برآورد شده است. در مدل های SCS-CN، تاثیر تغییرات زمانی پارامترهای شماره منحنی (CN) و نسبت تلفات اولیه (λ) بصورت تابعی از عمق بارش (P) نیز بررسی شده است. نتایج حاصل از مدل تلفیقی GIUH و مدل های SCS-CN اصلاح شده در شبیه سازی رواناب روزانه حوضه برای سه دوره نرمال، ترسالی و خشکسالی، در دو حالت پارامتر متغیر و پارامتر ثابت، با استفاده از معیارهای درصد خطای مربوط به پیش بینی دبی اوج (%) ، زمان رسیدن به دبی اوج () و درصد خطای حجم رواناب (%) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در نظر گرفتن تغییرات پارامترهای CN و λ متناسب با عمق بارش در مدل SCS-CN، کارآیی بالاتری نسبت به فرم اصلی مدل (با فرض=0. 2 λ) و همچنین در مقایسه با فرض ثابت بودن پارامترها دارد (در بهترین حالت. نتایج این تحقیق لزوم استفاده از مدل های اصلاح شده SCS-CN و همچنین در نظر گرفتن تغییرات زمانی پارامترهای روش SCS-CN ( و) در محاسبه بارش موثر حوضه های آبریز بخصوص مواردی که دستخوش تغییرات شدید کاربری اراضی و دخالت های انسانی می باشند، به عنوان ورودی مدل های بارش-رواناب را نشان می دهد.
    کلید واژگان: حوضه کشکان, مدل سازی بارش-رواناب, خصوصیات مورفومتری, تئوری GIUH, مدل SCS-CN}
    Seiyed Mossa Hosseini*, Mojtaba Yamani, Mansour Jaffar, Beiglou, Fatemeh Geravand
    Recently, the Geomorphologic Instantaneous Unit Hydrograph (GIUH) model has been widely employed for estimation of watershed response to rainfall. This model is based on the convolution integral of the effective rainfall by the ordinates of IUH product. In this study, the effective rainfall has been estimated using morphometric characteristics of Kashkan watershed, simulation of daily rainfall-runoff by GIUH model and four modified Soil Conservation Service-Curve Number (SCS-CN) models. The effect of temporal variations of and initial abstraction ratio () have been also investigated as a function of rainfall depth (P) in the SCS-CN models. The results of the proposed integrated models (GIUH and the modified SCS-CN models) were investigated using the percentages of errors correspond to; peak flow estimation (%), arrival time to the peak flow () and the runoff volume (%) for three periods of drought, normal, and wet for the fixed- and varied-parameter conditions. The results showed that the variations of CN and λ parameters proportion to the rainfall depth in SCS-CN model are more effective than the fixed-parametes of the SCS-CN model, . Additionally, the odified forms of SCS-CN models are more efficient that original form (i.e. keeping constant of equal to 0.2). The results of this study indicates the necessity of employing the modified forms of SCS-CN model and considering the temporal variations of CN and λ parameters for calculation of effective rainfall as an input parameter of rainfall-runoff models, especially in watersheds undergoing human impacts.
    Keywords: : Kashkan Watershed, Rainfall-Runoff Modeling, Morphometric Characteristics, GIUH Theory, SCS-CN Model}
  • خانم هدیه سلطانپور*، مهدی زارع، ابراهیم مقیمی، منصور جعفربیگلو
    زمینه و هدف
    منطقه 22 واقع در شمال غرب تهران با داشتن جمعیت بیش از 128 هزار نفر و عبور گسل شمال تهران از شمال این منطقه همچنین با توجه به توسعه ساخت وسازهای اخیر که بیشتر به صورت برج خود را نمایان می کنند، همواره در معرض ریسک زلزله قرار دارد. هدف از این پژوهش با توجه به فرمول جهانی ارزیابی ریسک = خطر × آسیب پذیری × جمعیت) (یو ان اس دی ار [1] ،2009) ابتدا ارزیابی آسیب پذیری فیزیکی با توجه به 9 معیار اصلی همراه با زیر معیارهای آن در منطقه و سپس برآورد جمعیت منطقه و در نهایت تحلیل خطر موجود در منطقه است.
    روش
    به منظور تهیه نقشه ریسک زمین لرزه، از مدل سلسله مراتبی AHP و تهیه پرسشنامه برای استفاده ازنظر کارشناسان عمران و سازه و مهندسین زلزله شناسی و. . و همچنین به منظور تعیین وزن های نهایی معیارها و زیر معیارها از نرم افزار Expert choice استفاده شده است. سپس با استفاده از نقشه تحلیل خطر احتمالی زلزله (PGA) موجود از پیش تهیه شده (توسط دکتر مهدی زارع) و تهیه نقشه تراکم جمعیت محدوده موردمطالعه، و ضرب آن ها در نقشه آسیب پذیری فیزیکی در نرم افزار GIS، به ارزیابی ریسک زلزله در شمال غرب تهران با نگاهی ویژه به منطقه 22 (به خصوص در توسعه های اخیر صورت گرفته) پرداخته شده است.
    یافته ها
    این پژوهش نشان می دهد بیشترین آسیب پذیری و ریسک مخاطرات زمین لرزه در شرق و شمال شرقی این منطقه است، که ازلحاظ قدمت قدیمی تر از دیگر قسمت ها است و در حریم گسلش قرارگرفته اند و بعدازآن قسمت هایی از شمال و شهرک های موجود در غرب و جنوب منطقه پرخطرترین قسمت هستند.
    نتیجه گیری
    با در نظر گرفتن آسیب پذیری و خطر و جمعیت در منطقه مشخص می شود ریسک زلزله منطبق با نقاط جمعیتی در منطقه است و هرچه از پهنه های با جمعیت بالا دور می شویم ریسک کمتر می شود. بنابراین کنترل جمعیت پذیری و ساختمان سازی در منطقه از اعتبار بالایی در کاهش ریسک برخوردار است.
    کلید واژگان: منطقه 22 تهران, آسیب پذیری فیزیکی, ریسک زمین لرزه, تحلیل سلسله مراتبی}
    Hedieh Soltanpour Ms*, Mehdi Zaré, Ebrahim Moghimi, Mansour Jafarbiglo
    Back ground and objective: The 22nd district of Tehran in northwestern is subjected to earthquakes risk; a population more than 128000 people, crossing the north fault from its north area and also recent development and constructions, especially tall buildings, increase the risk. The objective of this study is to assess the physical vulnerability of the 9 main criteria along with its sub-criteria in the region, and then estimate the population of the region, and finally analyze the risks in the region according to the global risk assessment formula (risk × vulnerability × population) (UNISDR, 2009).
    Method
    In this study the AHP hierarchical model have used to prepare the earthquake risk map, and also a questionnaire have made in order to use urban planners, structure engineers and seismologists point of views, and Expert choice software is also used measure the final weights of criteria and sub criteria. Then, by using the available pre-prepared earthquake risk analysis (PGA) map (by Dr. Mehdi Zare) ,preparing a population density map and an earthquake hazard map for the study area, and multiplying them to the physical vulnerability map in GIS software, the earthquake risk for Tehran’s northwest district (district No. 22) was measured.
    Findings: The study shows that the highest vulnerability and risk of earthquake hazards are in the east and northeast of the region, which are older than the other parts of the region and are located in the fault zone, and then some parts of the north and the townships in the west and south of the region are among the most dangerous.
    Conclusion
    Considering the vulnerability and risk and the population in this area indicates that the risk of earthquake is consistent with the demographic in the region, and the risk decrease in areas with lower population density. Therefore, controlling population and constructions in the region has high credibility in reducing risk
    Keywords: Tehran, District 22, Physical vulnerability, Earthquake, hazards, AHP model, Risk}
  • ابراهیم مقیمی*، منصور جعفربیگلو، مجتبی یمانی، فاطمه مرادی پور

    در سال های اخیر ایده های میراث ژیومورفولوژیک شهری و ژیوتوریسم شهری در بین دانشمندان و متخصصان، اهمیت زیادی یافته است. این در حالی است که مخاطرات انسانی موثر بر محیط طبیعی شهرها، موجب آسیب، تخریب و تهدید میراث ژیومورفولوژیکی شهری شده است؛ بنابراین ارزیابی میراث ژیومورفولوژیکی شهری و ارایه یک برنامه حفاظتی، ضرورتی بنیادی و لازمه توسعه ژیوتوریسم شهری پایدار بوده و هدف اصلی این تحقیق است. پژوهش حاضر به صورت موردی در شهر خرم آباد انجام گرفت. این تحقیق با رویکردی یکپارچه و نوآورانه از طریق تلفیق مطالعات میدانی، ارزیابی کمی میراث ژیومورفولوژیکی، بررسی عوامل آسیب و تخریب و در نهایت ارایه یک برنامه حفاظتی برای نخستین بار صورت گرفته است. داده های تحقیق بیشتر از طریق مطالعات میدانی، منابع تصویری و نقشه های موضوعی تهیه شده است. ابزارهای مورد استفاده نیز شامل نقشه های موضوعی، ابزارهای میدانی و نرم افزارARC GIS 10.6 است. برای تجزیه وتحلیل از مدل پیکا و همکاران (2017) برای ارزیابی ژیومورفوسایت ها و از کارهای میدانی نیز برای بررسی مخاطرات انسانی موثر بر آنها و ارایه برنامه حفاظتی بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد که از میان 33 ژیومورفوسایت ارزیابی شده، تپه فلک الافلاک با 25، مخمل کوه با 24 و تنگ شبیخون با 22 امتیاز، بیشترین امتیاز را برای توسعه ژیوتوریسم شهری کسب کردند. در بین مخاطرات تهدیدکننده میراث ژیومورفولوژیکی، بیشترین سهم به ترتیب مربوط به راه سازی، ساخت وساز در کوه پایه ها و رهاسازی زباله ها و پسماندها در محدوده ژیومورفوسایت هاست؛ بنابراین در تحقیق حاضر یک چارچوب حفاظتی در پنج بخش ایجاد حمایت سازمانی، ارزیابی، شناخت مخاطرات، اقدامات حفاظتی و پایش برای حفاظت میراث ژیومورفولوژیکی و توسعه پایدار ژیوتوریسم شهری خرم آباد ارایه شده است.

    کلید واژگان: حفاظت, خرم آباد, ژئوتوریسم شهری, مخاطرات انسانی, میراث ژئومورفولوژیک شهری}
    Ebrahim Moghimi *, Mansour Jafar Beglou, Mojtaba Yamani, Fatemeh Moradipour

    In recent years, the ideas of urban geomorphologic heritage and urban geotourism   have become very important among scientists and specialists. While, the human hazards affecting the natural environment of cities have damaged, destroyed ,and threatened urban geomorphological heritage. Therefore, the assessment of the urban geomorphological heritage and suggestion a conservation program is a basic necessity for development stable urban geotourism and is the main goal of this research. This study was conducted as a case in Khorramabad city. This research has been conducted with an innovative and integrated approach by combining fieldwork, quantitative assessment of geomorphological heritage, and investigation of damage and destruction factors and, finally offered a conservation program for the first time. Research data are mainly provided through fieldwork, image resources and subjective maps. The tools used include subjective maps, field tools and ARC GIS 10.6 software. For data analysis, the Pica et al. (2017) model has been used to geomorphosites assessment and fieldwork done to check human hazards affecting them and presented a conservation program. The results showed that among 33 geomorphosites, Falakolaflak hill with 25, Makhmalkuh with 24 and Shabikhun cluse with 22 score, gained the highest scores for the development of urban geotourism. Among the threatening hazards of geomorphological heritage, the maximum amount respectively was related to the road construction, the construction in the foothills and the release of garbage and wastes in the geomorphosite core zone. Therefore, in the present research, a conservation framework has been developed in five sections: creation organizational support, assessment, hazard identification, conservation measurements and monitoring for conservation of geomorphological heritage and consequently stable development of Khorramabad urban geotourism.

    Introduction

    Geomorphological heritage are not limited to natural areas, rural and open spaces, but very valuable examples of it can be found in urban spaces. Urban geomorphological heritage can be defined simply as a geologically attractive location, and in particular geomorphological within a city. In recent years, the ideas of urban geological heritage, urban geomorphological heritage, and urban geotourism have been great importance among scientists and specialists. While, numerous human hazards, destroying and threatening, the city's geomorphological heritage, which are the main sources of geotourism development. Therefore, the offer a conservation program for urban geomorphological heritage is a fundamental necessity for the development of sustainable urban geotourism. The main objective of this research is Inventory and evaluate the geomorphological heritage of the core zone of Khorramabad and its buffer zone in order to introduce to tourists and to develop urban geotourism and offer a conservation program as a fundamental necessity for the development of sustainable urban geotourism.

    Materials and methods

    To achieve research purposes of this research, data such as geomorphological maps, geology and etc. have been used. To do this research, First Geomorphosites of core zone the city and buffer zone it's through fieldwork has been inventoried, then, based on the model of Pica et al. (2017), the geomorphosites have been evaluated. In the next step, using field studies and surveys, have been identified threatening human Hazards each geomorphosite. Finally, based on the results of evaluation the geomorphosites and the check of human hazards affecting them, has been proposed the conservation program of in danger geomorphosites to develop sustainable Geotourism.

    Discus and Results

    According to the field studies conducted in the area for the inventorying of geomorphosites, samples and various types of geomorphological heritage are inventoried. In assessing the geomorphological heritage, the Falakolaflak hills, has gained the top scores among the geomorphosites evaluated in terms of urban geotourism. What that has caused more damage to Khorramabad city's geomorphosites included road construction, construction (as a result of physical development of the city), and the spill garbage. Therefore, based on the results obtained and field studies, has been offer a conservation program for the urban geomorphosites of Khorramabad. This protection plan has been written in five sections: organizational support, evaluation, understanding the hazards, protective actions and monitoring.

    Conclusion

    According to the results of the research, the core zone and the buffer zone of ​​Khorramabad city, has a lot of diversity of landforms, which has given the view and special beauty to this city. Part of this urban geomorphological heritage is anthropogenic or man-made phenomenon; but the problem that exists it is that these interventions and anthropogenic influences, if it is too much, become a completely negative and hazardous factor for the destruction of geomorphosites. Existing destructive effects show that is needed protective actions and after that to actions monitoring and continuous monitoring and the current protection rules to the extent that it seems are not protecting works and natural heritage. Therefore, serious action is needed in this regard.

    Keywords: Urban Geomorphologic Heritage, Urban Geotourism, Human Hazards, Conservation, Khorramabad}
  • منصور جعفربیگلو*، ابراهیم مقیمی، مهران مقصودی، نولبرتو مونیر، امیر احمدی

    در سال های اخیر تجارب ارزشمندی درباره چالش های محیطی و همچنین مدیریت ریسک خطوط لوله در آمریکا و اروپا، در زمینه طراحی و پایدارسازی خطوط لوله به دست آمده است؛ در این میان دانش مخاطرات ژیومورفولوژیکی، به ویژه مخاطرات فرسایش آبراهه ای، کمک شایانی به کاهش ریسک و شناسایی پاسخ و واکنش رودخانه ها کرده است. در این مقاله با استفاده از ماتریکس ریسک خط لوله (Pipeline Risk Screening Matrix) به بررسی مخاطرات آبراهه ای در خط لوله گاز نهم سراسری در محدوده استان خوزستان پرداخته شده است. به این منظور از هفت داده هیدروژیومورفولوژی شامل مقیاس، حساسیت چشم انداز، نوع آبراهه، کرانه رودخانه، ویژگی های دیواره، ویژگی های بستر و رژیم هیدرولوژی برای برآورد ریسک (کم- متوسط- زیاد) استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که معیار نوع آبراهه در وضعیت واکنش آبراهه ای و ریسک کم - متوسط؛ سه معیار کرانه رودخانه، ویژگی های بستر و رژیم هیدرولوژی در وضعیت واکنش آبراهه ای و ریسک متوسط؛ و ویژگی های دیواره و مقیاس در وضعیت واکنش آبراهه ای و ریسک متوسط - زیاد؛ و حساسیت چشم انداز در وضعیت واکنش آبراهه ای و ریسک زیاد قرار دارد. در نتیجه به طور کلی، وضعیت خط لوله گاز نهم سراسری در منطقه تحقیق از نظر ریسک واکنش آبراهه ای، در وضعیت ریسک متوسط - زیاد قرار دارد.

    کلید واژگان: خط لوله گاز, خوزستان, ژئومورفولوژی, فرسایش آبراهه ای, ماتریکس ریسک خط لوله, مخاطرات}
    Mansor Jafar Beiglou *, Ebrahim Moghimi, Mehran Maghsoudi, Nolberto Munier, Amir Ahmadi

    In recent years, valuable experiences have been gained in relation to environmental challenges, as well as pipeline risk management in the United States and Europe, in relation to the design and stabilization of pipelines, including the knowledge of geomorphological hazards, in particular the erosion hazards of the stream. It has helped to reduce the risk, and identify the response and response of the stream and rivers. In this paper, Pipeline Risk Screening Matrix studies the hazards of the geomorphology of the stream pipelines in the Iran gas trunk – line 9 (IGAT 9), in Khuzestan province. For this purpose, seven hydro-geomorphological data including scale, landscape sensitivity, stream type, riparian corridor, bank characteristics, bed characteristics and hydrologic regime were used. In the pipeline risk axis, three nominal scales include:

    Low risk, medium risk, and high risk were used to estimate the risk profile of the pipeline in relation to the increase or decrease of response and river responses. The results of this study showed that from the seven classes of the studied, the type stream is low-intermediate risk stream response and three classes, the riparian corridor, bed characteristics and hydrological regime are Medium risk. Bed characteristics and scale are medium-high risk and the landscape sensitivity high risk stream response. Overall, the class of risk stream response in IGAT 9, is medium – high risk stream response class.

    Introduction

    In the world, most of the research work on the hazards of pipelines (oil and gas pipelines) is in the United States, Canada and Russia, respectively. Also Western European countries, in particular the UK, have had research in this field. In Iran, pipeline failure or damage to the pipeline is eroded annually, for example, Rafsanjan-Naein-Esfahan oil pipeline (2013), Ray-Tabriz (2017). In Iran, there is no comprehensive study in which the geomorphological impact of the erosion damages to the pipelines unlike the long history (over 110 year records) of the oil and gas industry. In this paper, the purpose is to identify and assess of the risk stream response by using of pipeline risk screening axis relation to IGAT 9. Method and result In this paper we use of pipeline risk screening axis for estimate and identify of stream response risk class. This axis has seven criteria such as: scale, landscape sensitivity, stream type, riparian corridor, bank characteristics, bed characteristics and hydrologic regime. Pipeline risk screening axis classified into three categories, low risk, medium risk and high risk based on field data from seven criteria:

    1) 50 river have point scale, 2 river reach scale, 4 rivers multi-reach and 4 rivers have watershed.

    2) Landscape sensitivity have high risk reaction groups.

    3) Stream type are two class include alluvial and bed rock.

    4) Riparian corridor is 3 type of continuous – wide, semi continuous – wide and discontinuous – narrow.

    5) bank characteristics have 3 type naturally non erodible, erosion resistant and highly erodible.

    6) bed characteristics have 3 types boulder/cobble/clay bed, gravel /silt bed (dominate in case study) and sand bed.

    7) hydrologic regime in our case study is rain and thunderstorm.

    Conclusion

    The results of this study showed that from the seven classes of the studied, the type stream is low-intermediate risk stream response and three classes, the riparian corridor, bed characteristics and hydrological regime are Medium risk. Bed characteristics and scale are medium-high risk, and the landscape sensitivity high risk stream response. Overall, the class of risk stream response in IGAT 9, is medium – high risk stream response class. For decrease of stream response risk, and improvement Iran gas trunk – line 9, it needs to tight management – engineering measurements, and Geomorphologically in case of erosion stream and restoration and review of project of rout line.

    Keywords: geomorphology, Hazard, Khuzestan, stream erosion, gas pipeline, pipeline risk screening matrix}
  • علیرضا صالحی پور میلانی، مجتبی یمانی، ابراهیم مقیمی، راضیه لک، منصور جعفر بیگلو، علی محمدی
    پادگانه های دریاچه ای و خطوط ساحلی قدیمی دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین شواهد ژئومورفولوژیکی دریاچه ارومیه هستند که بررسی آن ها ازلحاظ پراکندگی و تغییرات ارتفاعی و همچنین ماهیت رسوب شناختی آن ها می تواند اطلاعات بسیار ارزشمندی را در رابطه با نوسانات دیرینه سطح آب دریاچه ارومیه و همچنین شرایط محیطی و تغییرات آن در زمان رسوب گذاری در اختیار محققین علوم زمین در اختیار قرار دهد.این تحقیق باهدف مطالعه پادگانه ها و خطوط ساحلی قدیمی دریاچه ارومیه از دیدگاه رسوب شناسی با بررسی دانه بندی با استفاده از الک شیکر مرطوب و تجزیه وتحلیل آن ها در نرم افزار گردیستات و همچنین بررسی آنالیز عنصری و ژئوشیمی رسوبی رسوبات پادگانه های دریاچه ای از طریق انجام آزمایش های ICP و XRF و بررسی تغییرات آن ها هم زمان با نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه انجام گرفت. نتایج مطالعات دانه بندی رسوبات نشان می دهد، همزمان با بالا آمدن سطح آب دریاچه ،رسوبات ریزدانه در حد سیلت و رس در پادگانه های دریاچه ای نهشته شده است و با پسروی سطح آب دریاچه دانه بندی رسوبات به ماسه و گراول تغییریافته است. با بالا آمدن سطح آب دریاچه و همزمان شکل گیری پادگانه های دریاچه ای ارومیه، مقدار CaO افزایش یافته که علت آن را می توان با بالا رفتن مقدار کربنات کلسیم رسوبات شیمیایی و بیوشیمیایی ازجمله پوسته های صدف موجود در پادگانه های دریاچه ای در ارتباط دانست. عناصر اصلی سیلیس (SiO2)، آلومینیم (Al2O3)، اکسید منیزیم (MgO)، اکسید آهن ((Fe2O3، تیتان (TiO2)، اکسید پتاسیم (K2O)، اکسید سدیم (Na2O) و اکسید سولفور (SO3) همزمان با افزایش سطح آب دریاچه کاهش می یابد که نشان دهنده تاثیر کمتر رسوبات حمل شده با منشا خشکی در پادگانه های دریاچه ای بوده است و در زمان پس روی آب دریاچه این عناصر روندی معکوس را نشان می دهند. در این میان محتوی بیولوژیک نقش بسیار زیادی در تغییرات بافت رسوبات و همچنین تغییر در مقدار عناصر رسوبی همزمان با بالا آمدن سطح آب دریاچه را در رسوبات پادگانه های دریاچه ای ارومیه نشان می دهند.
    کلید واژگان: پادگانه دریاچه ای, دریاچه ارومیه, نوسانات سطح آب, کواترنری, رسوب شناسی}
  • عباس ممقانی بنابی، ابراهیم مقیمی*، مجتبی یمانی، منصور جعفربیگلو
    یکی از مباحث مهم در مدیریت بحران های محیطی شهرها، بحران های ناشی از مخاطرات ژیومورفولوژیکی در عرصه های شهری است. این بحران ها به علت استقرار و گسترش فعالیت های انسانی در عرصه های شهری در حال افزایش است. از این رو در پژوهش حاضر، با شناسایی فرایندها و پدیده های ژیومورفولوژیک در پهنه های گسترش یافته شهر مراغه در بین سال های 96-1363، به بررسی محدودیت ها و قابلیت های ژیومورفولوژیک این شهر پرداخته شد. محدودیت های ژیومورفولوژیکی در این پژوهش در قالب دو مبحث محدودیت های ناشی از فرایندهای دامنه ای و فرایندهای سیلابی بررسی شد. در این زمینه، داده های لازم از منابع مختلف و همچنین داده های سنجش از دور جمع آوری شده و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، به لایه های اطلاعاتی لازم تبدیل شدند که شامل لایه های زمین شناسی، تکتونیک و لرزه خیزی، دما، بارش و رطوبت، فرسایش خاک، کاربری اراضی و پوشش گیاهی، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، فاصله از آبراهه ها و نوع خاک است. در ادامه برای هم طیف کردن لایه ها، با استفاده از تیوری منطق فازی، لایه ها استاندارد شدند. برای استخراج ارزش نسبی هر یک از لایه ها در مشخص کردن پهنه های ژیومورفولوژیکی، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحلیل سلسله مراتبی نشان می دهد که در منطقه تحقیق، نقش سازندهای زمین شناسی در رخدادهای ژیومورفولوژیکی پررنگ تر است. پس از ارزش گذاری نسبی لایه های اطلاعاتی، روی هم گذاری لایه ها با استفاده از روش وزن دهی جمعی ساده (SAW) صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که شمال شرق شهر مراغه از نظر فرایند دامنه ای و سیل خیزی دارای پهنه های مخاطره آمیز فراوانی نسبت به دیگر قسمت هاست. همچنین به منظور بررسی شدت خطر در قسمت های گسترش یافته شهر در دهه های اخیر، ابتدا حد گسترش فیزیکی شهر در سال های 1363 تا 1396 از تصاویر ماهواره ای لندست استخراج شده و پس از مطابقت با نقشه های کاربری اراضی، روند گسترش فیزیکی شهر در دامنه زمانی مورد نظر بررسی شد؛ بدین منظور از روش کراس تب (Crosstab) استفاده شد. نتایج بررسی روند گسترش شهری در دامنه زمانی مورد نظر نشان می دهد که بیشترین گستردگی شهری در پهنه هایی بوده است که خطرهای ژیومورفولوژیکی بیشتری دارند و این نیازمند مدیریت بیشتر در جهت دهی توسعه فیزیکی شهر مراغه در پهنه های کم خطر است.
    کلید واژگان: توسعه فیزیکی, شهر مراغه, مخاطرات ژئومورفولوژیک}
    Abbas Mamaghani Bonabi, Ebrahim Moghimi *, Mojtaba Yamani, Mansour Jafar Beiglou
    One of the important issues in the management of urban environmental crises is the geomorphological crises in urban areas. These crises are increasing because of human activities in urban areas. Therefore, in this study, the constraints and the capabilities of Maragheh have been assessed by identifying of the geomorphological processes and phenomena in the developed parts of Maragheh during the yeas of 1984 to 2017. Geomorphologic constraints in this study have been discussed in two categories of constraints due to hillslope, and flood processes. For this purpose, the needed data were gathered from different sources, as well as distant evaluation. Then, these data were changed into the necessary information layers by using the Geographical Information System (GIS), which included the geological, tectonic, seismicity, temperature, humidity and rainfall, soil erosion, the application of the land and vegetation, height classes, slope, the distance from the water ducts, and soil type information layers. Later, to align the information layers with each other, the layers were standardized by using Fuzzy Logic Theory. To get the relative value of each layer in determining the geomorphological areas, the analytic hierarchy process (AHP) was used. The results obtained from the analytic hierarchy process indicates that in the studied region, the role of the geological structures in the geomorphological events is remarkable. After the relative evaluation of the information layers, the super-positioning of the layers was done by using Simple Additive Weighing (SAW). The findings reveal that the northeastern part of Maragheh has more possibility of hillslope process and flooding point of view than the other parts. In addition, in order to study the hazard extent in the developed parts in the recent decades, firstly, the extent of the physical development of the city during the years of 1984 and 2017was extracted through Landsat Satellite Pictures. Then, after matching with the land application maps, the process of the physical development of the city was studied in the above-mentioned period. The Crosstab Table Method was used for this purpose. The obtained results from the study of the process of the city development in the above-mentioned period showed that the most city development has been occurred in the areas that possess the higher geomorphological hazards and this needs better management of directing the physical development of Maragheh in the less hazardous areas.
    Keywords: Maragheh City, geomorphological hazards, physical development}
  • سمیه ذهاب ناظوری، منصور جعفربیگلو، احمد عباس نژاد، سید محمد زمان زاده
    شواهد ژئومورفولوژی یخچالی در مناطق کوهستانی نقش بسزایی در شناخت وضعیت اقلیمی گذشته و بازسازی شرایط مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک حاکم در کواترنری پسین دارد. هدف این پژوهش، تعیین و بازسازی مرزهای مورفوکلیماتیک و مورفودینامیک در آخرین دوره یخچالی وورم و شناسایی مرزهای این قلمروها در کوهستان بیدخوان می باشد. به این منظور، از روش های توصیفی و مطالعه ی کتابخانه ای، بازدیدهای میدانی برای شناسایی اشکال و درنهایت روش تحلیلی استفاده شده است. نقشه های توپوگرافی1:25000 ، عکس های هوایی منطقه به مقیاس 1:55000 سال 1334 و 1:20000 سال 1344 و داده های اقلیمی دما و بارش ماهانه و نرم افزار Arc GIS 9.3ابزارها و داده های مورداستفاده در پژوهش هستند. در این راستا، با استفاده از عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی، تعداد 32 سیرک در منطقه شناسایی شد. سپس از میان روش های پنج گانه پورتر برای بازسازی خط تعادل برف و یخ گذشته، روش ارتفاع کف سیرک برای برآورد حد برف مرز آخرین دوره یخچالی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد در حال حاضر مرز پائین قلمرو قاره ای خشک به طور متوسط در ارتفاع 3150 متری، قلمرو نیمه خشک ارتفاعات 2500 تا 3150 متری را شامل می شود. بر اساس مرز برف تعیین شده در آخرین دوره یخچالی کواترنر حد پائینی قلمرو مجاور یخچالی 3166 متر می باشد که منطبق با برف مرز پیشین می باشد و ارتفاعات کمتر از 3166 متر تحت قلمرو قاره ای خشک بوده اند.
    کلید واژگان: کواترنری, مورفوکلیماتیک, مورفودینامیک, کوهستان بیدخوان}
  • علیرضا صالحی پور میلانی، مجتبی یمانی*، ابراهیم مقیمی، راضیه لک، منصور جعفربیگلو، جواد درویشی خاتونی
    در سال های اخیر، با اجرای برنامه های سدسازی گسترده بر روی رودخانه های اصلی، وقوع خشکسالی های هیدرو اقلیمی چند (دهه) گذشته و به دلیل تبخیر زیاد منابع آبی، وسعت دریاچه ارومیه کاهش یافته است. علاوه بر آن میزان شوری دریاچه ارومیه نیز به 650 میلی گرم در لیتر افزایش یافته است. با توجه به این شرایط هیدرولوژیکی هیچ موجود زنده ای نمیتواند در دریاچه ارومه زندگی نماید. اطلاعات بسیار زیادی در رابطه با خصوصیات شیمیایی کنونی آب دریاچه ارومیه وجود دارد، ولی دانسته های ما در رابطه با شرایط دیرینه هیدرولوژیکی و زیستی آب این دریاچه و میزان شوری آن در گذشته و به خصوص در کواترنری بسیار اندک است. بررسی پادگانه های دریاچه ای ارومیه، تحولات و تغییرات ارتفاعی آن ها و همچنین تغییرات خصوصیات زیست چینه شناسی آن ها یکی از بهترین شواهد در تشخیص بهتر ماهیت گذشته این دریاچه است. گاستروپودا، استراکودا، فرامین فرا و همچنین دو کفه ای پوسته های صدف غالب در رسوبات پادگانه های دریاچه ای می باشد. با تعیین جنس و گونه های هر یک از خرده های صدف همچنین بررسی شرایط محیطی در زمان شکل گیری این پادگانه ها نسبت به باز سازی شرایط هیدرولوژیکی و همچنین اکولوژیکی دریاچه ارومیه اقدام گردید. نتایج این بررسی نشان می دهد، ویژگی های شیمایی آب دریاچه ارومیه در زمان تشکیل بسیاری از پادگانه های دریاچه ای بر خلاف شرایط کنونی، بسیار متفاوت و لب شور تا شیرین بوده است.
    کلید واژگان: دریاچه ی ارومیه, پادگانه ی دریاچه ای, پالئواکولوژی, نوسانات سطح آب دریاچه}
    Alireza Salehipour Milani, Mojtaba Yamani*, Mansour Jafarbeiglou, Raziye Lak, Ebrahim Mogimi
    During recent years, with the construction dam on main rivers, the occurrence of hydroecological drought during the last decades, and high evaporation of water reservoirs, the extent of the Urmia Lake has considerably decreased. Besides, salinity rate has increased to 650 milligram per liter. According to this hydrological situation organism cannot live in the Urmia Lakes. There is a lot of information about current chemical characteristics of Urmia Lake but we don’t have sufficient information about paleo hydrology and paleo salinity of the Lake especially in Quaternary. Investigation of The Urmia Paleo Lake terraces, their evolution and changes in elevations and changes in biostratigarphy characteristics are evidences for paleo environments of this lake. Dominant shell fragments of the Urmia Lake terraces are Gostropoda, Ostracoda, Foraminifera and Bivalves. In this study, type and spacious of shell fragments are investigated and the living environment situations of the organisms during formation of each lake terraces are determined. Using biostratigraphic study results and correlation between these environmental changes with elevation changes of lake terraces, Hydrological and ecological situations of The Urmia Lake during Quaternary was reconstructed. The results of biostratigraphy shows, in contrast to the current situation of water in the Urmia Lake (Hyper saline), most of the organisms lived in brackish and fresh water during formation of the lake terraces.
    Keywords: Urmia Lake, Lake Terrace, Paleoecology, Lake level Fluctuations}
  • منصور جعفربیگلو، عبدالکریم ویسی، ایثار نورایی صفت، سیروس نادری
    تالاب ها به دلیل ویژگی های منحصربه فرد جزء مهم ترین و درعین حال حساس ترین اکوسیستم ها به شمار می روند. به علت سیستمی بودن ساختار تالاب هرگونه تغییر در شرایط محیطی بخصوص اقلیم و کاربری اراضی باعث ایجاد تغییرات در تالاب ها می شود. تالاب های ایران در چند دهه گذشته به علت رخداد خشکسالی های متعدد و دخالت های انسانی در معرض نابودی قرارگرفته اند. تالاب هشیلان به عنوان یک تالاب منحصربه فرد که در منابع مختلف از آن تحت عنوان سوءتفاهم جغرافیایی یادشده، در مرکز استان کرمانشاه واقع شده و آب آن از آبخوان های کارستی کوهستان خورین تامین می شود. در این پژوهش از داده های بارش، دبی و نقشه های توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای لندست استفاده شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی تاثیر خشکسالی های کوتاه مدت بر تالاب هشیلان و شناسایی دلیل آسیب پذیری بالای این تالاب نسبت به خشکسالی کوتاه مدت است. در این راستا ابتدا با استفاده از شاخص SPI سال 1386 به عنوان سال خشکسالی حاد انتخاب و تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به یک سال قبل و بعد از خشکسالی (1385-1387) در دوره کم آبی تالاب انتخاب گردیدند. به منظور برآورد میزان تغییرات سطح تالاب در اثر خشکسالی از روش تشخیص بصری تغییرات و نسبت گیری طیفی (NDVI) در سال های موردنظر استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که وسعت تالاب نسبت به سال قبل از خشکسالی 47% کاهش یافته است. بررسی ژئومورفولوژی کارست منطقه و شرایط هیدروژئولوژیکی چشمه های کارستی نشان دهنده ی توسعه یافته بودن آبخوان های کارستی منطقه، حجم ذخیره دینامیکی کم و زمان مرگ کوتاه آن ها هست. تیپ آب چشمه سبزعلی بیکربناته بوده و دارای منشا کارستی می باشد. دلیل اصلی حساسیت بالای تالاب هشیلان نسبت به وقوع خشکسالی توسعه یافته بودن ژئومورفولوژی کارست و سیستم کارستی آبخوان های تغذیه کننده تالاب بوده که به علت غلبه جریان مجرایی و حجم ذخیره دینامیکی کم و ضریب مرگ کوتاه به شدت در مقابل کاهش بارش حساس می باشند.
    کلید واژگان: آبخوان کارستی, خشکسالی, سنجش ازدور, تالاب هشیلان}
    Mansur Jafarbigloo, Abdolkarim Veysi, Isar Nuraeesefat, Sirus Naderi
    Wetlands are considered one of the most important and most sensitive ecosystems due to their unique features. However, due to their systematic structure any change in the environmental conditions, particularly in climate and land use, changes the wetlands. In the last few decades, wetlands of Iran are being destructed due to the occurrences of droughts and human interference. Hashilan Wetland, which is located in Kermanshah, is a unique wetland and has been cited as a geographical irony in the literature. Its water is supplied by the Karstic aquifers of Khourin Mountains. In this research, raining data, recharge data, topographic maps, were used. This research aims at evaluating the effects of short-term droughts on the Hashilan wetland, and identifying the causation of its high vulnerability to short-term droughts. In this respect, first the 2007 year was chosen acute drought year using SPI, and the Landsat satellite images of years before after the drought year (2006 and 2008) in the period of water shortage were chosen. Visual change detection approach and NDVI in the respected years were used for the estimating the rate of change for the wetland surface due to drought. Results indicate that the extention of wetland has decreased by %47 with respect to previous year. The investigation of the Karst geomorphology of the region and hydrological conditions of the Karstic spring indicated the developed nature of the Karstic aquifers of the region, the low storage dynamic volume, and their short existence. The type of spring water of Sabzali is bicarbonate and has a Karstic origin. The main reason for the high sensitivity of the Hashilan wetland to drought is the developed nature of the Karstic geomorphology and Karstic system of wetlands’ feeding aquifers. These Kartic aquifers are sensitive due to the dominant conduit flow, low storage dynamic volume, and short-term existence against the reduced level of raining.
    Keywords: Karstic aquifer, Drought, Remote sensing, Hashilan wetland}
  • سجاد باقری سیدشکری، مجتبی یمانی، منصور جعفربیگلو، حاجی کریمی، ابراهیم مقیمی
    حوضه کارستی رودخانه الوند در غرب استان کرمانشاه به علت فراهم بودن شرایط مساعد کارست زایی، دارای آبخوان های کارستی متعددی است. این آبخوان ها نقش حیاتی در استمرار و شکل گیری مدنیت در منطقه داشته، منبع اصلی تامین آب جوامع انسانی است. هدف از این پژوهش ارزیابی و تعیین درجه توسعه کارست آبخوان های کارستی حوضه الوند استفاده از طریق تجزیه و تحلیل منحنی فرود هیدروگراف چشمه های کارستی است. در این پژوهش، پس از تعیین محدوده آبخوان ها، ویژگی های ژئومورفولوژی کارست سطحی و زمین شناسی آنها بررسی شد و در ادامه منحنی فرود هیدروگراف پنج چشمه ارزیابی و درجه توسعه کارست آبخوان ها تعیین شد. نتایج حاکی از آن است که آبخوان های ریجاب و ماراب با درجه توسعه کارست 5/5، توسعه یافته ترین آبخوان های حوضه اند و دارای دو زیررژیم خطی و یک زیررژیم آشفته اند. آبخوان های گلین، گلودره و سرابگرم دارای درجه توسعه کارست 7/3، 7/3 و 7/2 هستند و دو زیررژیم خطی دارند. درجه توسعه کارست و ویژگی های هیدرودینامیکی آبخوان ها تحت تاثیر تفاوت های محلی در عوامل موثر بر توسعه کارست و ژئومورفولوژی کارست متفاوت است. سه عامل ژئوموفولوژی کارست سطحی، فیزیوگرافی حوضه های تغذیه کننده آبخوان ها و ارتفاع، به ترتیب بیشترین اثر را بر ویژگی های هیدرودینامیکی و درجه توسعه کارست آبخوان های حوضه الوند دارند.
    کلید واژگان: آبخوان کارستی, توسعه کارست, حوضه الوند, ژئومورفولوژی, منحنی فرود هیدروگراف}
    Sajad Bagheri Seyed Shokri, Mojtaba Yamani, Mansour Jafar Beyglo, Haji Karimi, Ebrahim Moghimi
    Introduction
    Hydrograph of springs represents clearly all physical processes that control ground water flows inside aquifer (Kuto et al.، 2012، 41). Study of the curve can reveal information about structure and function of aquifer، particularly hydrodynamic parameters including permeability and storage (Troch et al.، 1993، 228). Analysis of recession curve has the advantage to calculate parameters of drainage mechanism such as recession coefficients. The volume of the primary discharge is sum of rapid and base flows and the specification of sub-regimes (Malık and Vojtkova، 2012). Identification of base flow properties and its prediction in dryperiod is necessary to determine the storage and to prevent it from pollution (Dewandel، et al، 2003). Karstic aquifers are an enormous reservoir of water in many regions of the world and with decline in quality and the amount of alluvial aquifers they got important more as a strategic hoard of water (suta، 2008، 856). The karstic aquifers are the main source of water for human society and ecosystem of Alvand basin. They also provide the base flow of Alvand and are important in initiation and continuation of civilization in this basin. The purpose of the study is to assess the development of karst in the aquifers of Alvand using the analysis of recession curve hydrograph.
    Materials And Methods
    The methodology of this research is based upon literature evidence، field work data and analysis of the recession curve hydrograph. Thus، we have used qualitative and quantitative data from hydrographic and precipitation stations of Power Ministry from 1999 to 2010. Coefficient of variations of the springs’ discharge (CV)، the quality of water in the aquifers، and the hydrochemical parameters has been analyzed. Given the unequal development of karst in different parts of the aquifer، five springs (aquifers) have been selected to assess development of karst. These aquifers are including Rijab، Marab، Gelin، Sarab Garm and Gelodareh. To specify the type of flow system in karstic aquifers، hydrograph of recession curve have been analyzed. In order to calculate sub-regimes of laminar and turbulent flow، equations 1 and 2، respectively have also used. Equation 1 is an exponential function that was suggested for lamianr flows by Froccoyatsh and Palouk (1967). Equation 2 is linear function that was outlined by Kolmann for turbulent flows. Equation 1: Q_t=Q_0 e^ (-αt) Equation 2: Qt=Q0 (1-βt)
    Results
    The Rijab Spring has two laminar and turbulent sub-regimes. The equation of recession curve for this spring is as following: Qt = 2. 1e-0. 008t + 1. 25e-0. 001t + 510 (1-0. 29t). The degree of karstification of the Rijab aquifer is 5. 5. There are also karstic channels in this aquifer. The rapid flow in Rijab aquifer is charged mainly by sinkholes and large cavities. The flow is also discharges by channels inside the aquifer. Sarabgarm Spring based on equation of recession curve of Qt = 2. 01e-0. 001t + 1. 25e-0. 003thas two sub-regimes and the karstification is 2. 7. Golin Spring has two sub-regimes and recession curve as Qt = 0. 62e-0. 009t + 0. 46e-0. 001t. Karstification is also about 3. 7 with little channels. The equation is Qt = 0. 263e-0. 009t + 0. 175e-0. 001tfor Gelodareh with two laminar sub-regimes and 3. 7 karstification degree. There is just one flow regime (laminar) and many small channels. The equation is as Qt = 0. 725e-0. 002t + 0. 620e-0. 008t + 285 (1-0. 37t) for Marab spring. The equation indicates two laminar sub-regimes and a turbulent flow system with 5. 5 karstification degree. In Marab aquifer turbulent flow is prevailing. The aquifer is charged by sinkholes and is discharged by channels inside aquifer.
    Conclusion
    Local differences in factors of karstification including lithology، tectonic، climate، elevation، slope and also physiographic characteristics of the drainage areas charging the aquifers in Alvand Basin cause variations in karstification and hydrodynamic behavior of aquifers. Analysis of rates of karstification، the values of Alpha، and also the number and the types of sub-regimes indicate heterogeneous karstic aquifers in Alvand Basin. Aquifers of Marab and Rijab are the most developed in karstification and Sarab Garm is the least in this terms. Geomorphology of surface terrain plays a major role in hydrodynamic behavior of aquifers. Physiography of the drainage basin where is charging aquifers plays also a role in hydrodynamic characteristics and the quantity and kinds of sub-regimes. In high elevation precipitation is more and evaporation is low. This cause more input into the aquifer that affect، in turn، the aquifer sub-regimes. Finally، this can be stated that three factors have the most importance in hydrodynamic properties and karstification of aquifers in Alvand Basin. These are geomorphology of surface karst، physiography of recharging basins، and elevation of the area.
    Keywords: hydrograph recession curve, karst developmen, karstic aquifer, geomorphology, Alvand basin}
  • سید موسی حسینی*، منصور جعفربیگلو، فاطمه گراوند
    در میان همه مخاطرات طبیعی در کشور، با توجه به آمارهای ثبت شده و مشاهدات، سیل از مخرب ترین آنهاست و بیشترین فراوانی وقوع را نیز داراست. برای پیش بینی دامنه خسارات سیل در شرایط مختلف و توجیه اقتصادی و اجتماعی برنامه های کنترل و مهار سیل، پهنه بندی خطر سیل برای دوره های بازگشت مختلف ضرورت دارد. در حوضه رودخانه کشکان واقع در استان لرستان، با توجه به اینکه روستاها، اراضی زراعی و تاسیسات احداث شده در حاشیه رودخانه همواره در معرض خطر طغیان سیل قرار دارند، بررسی نواحی مستعد وقوع سیلاب و تهیه نقشه پهنه های سیل گیر در این محدوده ضرورت دارد که این تحقیق سعی دارد برای اولین بار به مدلسازی و تحلیل آن بپردازد. در این پژوهش سطوح سیل گیر برای دوره های بازگشت 2 تا 1000 ساله در بازه ای به طول 5 کیلومتر از رودخانه کشکان با استفاده از مدل الحاقیه HEC-geo-RAS در محیط Arc GIS تعیین شد و نتایج نشان داد که از کل مساحت سیل گیر مربوط به دوره بازگشت 1000 سال، 77 درصد آن مستعد سیل گیری با دوره های بازگشت کوتاه مدت (25 سال) است. همچنین نتایج نشان داد که حتی برای دوره های بازگشت کوتاه (2 سال) زمین های زراعی اطراف رودخانه در معرض خطر سیل قرار دارند، اما کاربری های مسکونی (روستاها) و صنعتی، اغلب از دوره بازگشت 25 سال به بالا دچار این مخاطره می شوند این مسئله با توجه به شرایط توپوگرافی منطقه در بالادست بازه مورد مطالعه، دارای اهمیت بیشتری است. همچنین مخاطره سیلاب و پهنه سیل گیری رودخانه با توجه به شرایط توپوگرافی منطقه در بالادست بازه دارای اهمیت بیشتری است.
    کلید واژگان: پهنه بندی سیلاب, رود کشکان, سامانه اطلاعات جغرافیایی, مخاطرات سیل, مدل HEC-RAS}
    Seiyed Mossa Hosseini *, Mansour Jafar, Beiglu, Fatemeh Geravand
    Prediction, controlling, and reduction of the flood plain have crucial role in integrating watershed management. The flood damage analysis and designing control plans need to identify floodplain limits around the main river according to different return periods. Kashkan River in Lorestan province has been challenged frequently by dangerous floods. Since numerous villages and also agricultural lands are existed near the both sides of the river, they are exposed in flooding hazard. The aim of this study is preparing the floodplain maps of this river for a reach length of 5000 m using HEC-Geo-RAS for different return periods. For this purpose, digital elevation map (DEM) with scale of 1:150, topographic map with scale of 1:50000, cross-sections geometry, and peak discharge data recorded in the hydrometric station in upstream of the reach were incorporated. The peak discharge corresponding to return periods 2- to 1000-years are estimated as 227 to 5000 m3/s using fitting a three parameters person distribution. Simulation of the hydraulic behavior of the Kashkan River using the HEC-RAS model indicates that the floodplain area for discharge with return period 25-years are 75% of one obtained for 1000-years. Additionally, the floodplain area for the upstream of the study reach is greater than the other where. This reveals that construction of the villages and changing the land use in the river borders threaten with low period floods (e.g. 25-years).
    Keywords: Kashkan River, Flood Plain, HEC-RAS model, GIS, Flood Disasters}
  • سیدموسی حسینی، منصور جعفربیگلو، مجتبی یمانی، فاطمه گراوند
    در مدیریت یکپارچه حوضه های آبریز، پیش بینی، مهار و کاهش خسارت های ناشی از سیل اهمیت ویژه ای دارد. با اقدامات مناسب می توان شدت خسارات ناشی از سیل در حوضه را کاهش داده و در برنامه ریزی، طراحی و پیاده سازی سیستم هشدار سیل استفاده کرد. حوضه آبریز رودخانه کشکان واقع در استان لرستان دارای پتانسیل بالای سیل خیزی می باشد. در این پژوهش سعی شده است با کمک مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS، میزان رواناب حاصل از بارش در این حوضه را شبیه سازی نمود. در این راستا، ابتدا مدل HEC-HMS توسط داده های ثبت شده بارش-رواناب روزانه طی دوره ترسالی، واسنجی و پارامترهای موردنیاز بهینه شدند. سپس کارآیی این مدل در پیش بینی سیلاب های تاریخی (با دوره بازگشت های 2 تا 1000 ساله) با وارد نمودن بارش با دوره بازگشت های مختلف به عنوان ورودی مدل، موردبررسی قرار گرفت. برای مقایسه نتایج مدل، تحلیل فراوانی سیلاب داده های حداکثر دبی لحظه ای ثبت شده در ایستگاه هیدرومتری نیز انجام گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که مدل HEC-HMS دارای کارآیی بالایی در شبیه سازی رواناب روزانه طی دوره ترسالی و همچنین در حداکثر دبی لحظه ای سیلاب به ازای دوره بازگشت های کمتر از 300 سال را دارد. لذا به خوبی می توان از این مدل هیدرولوژیکی در شبیه سازی رواناب روزانه و حداکثر دبی لحظه ای سیلاب به ازای دوره بازگشت های کوچک در حوضه موردمطالعه استفاده نمود. اما به ازای دوره بازگشت های بالاتر از 300 سال، فاصله بین دبی های سیلاب پیش بینی شده توسط مدل با مقادیر به دست آمده از تحلیل فراوانی بیشتر می شود. بنابراین برای پیش بینی سیلاب های تاریخی بزرگ توسط مدل HEC-HMS، باید ضریب اطمینان لازم را منظور و یا با توجه به عوارض ژئومورفولوژیک که شواهد عینی شرایط هیدرولوژیک حاکم بر رودخانه طی دوران متمادی می باشند، ضریب اصلاحی لازم را برای افزایش دقت مدل اعمال نمود.
    کلید واژگان: رود کشکان, سیلاب تاریخی, مدل HEC, HMS, شبیه سازی سیلاب}
  • سعید نگهبان، منصور جعفربیگلو، عبدالکریم ویسی، طاهر ولی پور
    نوزمین ساخت یکی از عوامل موثر در شکل گیری پادگانه های رودخانه ای در زاگرس شمال غربی می باشد. این پژوهش به بررسی نقش و تاثیرات زمین ساخت بر شکل گیری پادگانه های رودخانه ای در امتداد رودخانه گیلانغرب می پردازد. مسئله اصلی این تحقیق یکسان نبودن تعداد پادگانه ها و ارتفاع آنها در دو طرف رودخانه گیلانغرب می باشد. در این راستا ابتدا به ارزیابی فعالیت نوزمین ساخت منطقه با استفاده از شاخص های ژئومورفیک((SL،S،smf،... و شواهد ئومورفولویکی فعالیت نوزمین ساخت در منطقه پرداخته شد.برای بررسی تاثیر نوزمین ساخت بر شکل گیری پادگانه های رودخانه ای سه نیمرخ توپوگرافی در ابتدا، وسط و انتهای بازه مورد بررسی از رودخانه با فوصل متفاوت از راندگی گیلانغرب تهیه و مورد تحلیل قرار گرفتند. در این پژوهش از DEM ده متر، عکسهای هوائی 1:20000 سال 1347 و تصاویر ماهواره IRS به عنوان داده های تحقیق استفاده شده و از بازدیدهای میدانی برا شناسایی شواهد ژئومورفولوژیکی بهره گرفته شده است.نتایج کمی بدست آمده از شاخص های ژئومورفیک و بررسی شواهدژئومورفولوژیکی حاکی از شدت فعالیت های نوزمین ساختی در منطقه می باشد. بررسی نیمرخ پادگانه ها نشان دهنده ایعدم تقارن پادگانه ها در دو طرف رودخانه بوده بطوریکه در ساحل چپ سه پادگانه و در ساحل راست به موازات نزدیک شدن رودخانه به راندگی گیلانغرب به ترتیب 3، 4 و 5 پادگانه شکل گرفته که ارتفاع این پادگانه ها از سطح بستر رودخانه یکسان نمی باشد. بنابراین با توجه به عدم یکسان بودن تعداد و ارتفاع پادگانه ها و افزایش تعداد پادگانه ها در نزدیکی راندگی گیلانغرب می توان نتیجه گرفت که نوزمین ساخت عامل اصلی شکل گیری و ناهنجاری های موجود در تعداد و ارتفاع پادگانه ها می باشد.
    کلید واژگان: نو زمین ساخت, پادگانه های رودخانه ای, راندگی گیلانغرب, رودخانه گیلانغرب}
    Neo tectonics is one of the factors in the formation of river terraces in the northwestern Zagros. This study examines the impact of the neo tectonics on the formation of river terraces along. In equality in the number of terraces and their height in both sides of Gilan-e-gharb river comprises the main issue in this study. For this، at first the assessment of activity of the neotectonicsarea was performed by using geomorphic indicators (SL، S، smf) and geomorphological evidences of neo tectonics activity in the area. To examine the effect of the neo tectonicson the formation of river terraces، three topographic profiles in the beginning، middle and end of understudy interval of the riverwith different distances from Gilan-e-gharb thrust were analyzed. The quantitative results of geomorphic indicators and studying geomorphologic evidence simplicate on severity of neo tectonics activities in the region. Investigation of terraces profile indicates asymmetry of terraces in both sides of the river such that three terraces in the left shore and in right shore، along river close to Gilan-e-gharb thrust، respectively 3، 4 and 5 terraces were formed that the height of this terraces from riverbed does not equal. So، in regard to inequality in the number and the height of the terraces and increasing the number of terraces near Gilan-e-gharb thrust، we can conclude that neotectonics is the main factor in the formation and existing disorders in the number and height of terraces. In this study 10m Digital Elevation Model، 1:20000 aerial photographsin 1968 and IRS satellite images as study data، were used and field surveys were utilized to identify geomorphological evidences.
    Keywords: Neo tectonic, River Trace, Gilaneghar Landslide, Gilenegharb River}
  • مجتبی یمانی، ابراهیم مقیمی، راضیه لک، منصور جعفر بیگلو، علیرضا صالحی پور میلانی
    هدف از این پژوهش شناسایی و بررسی پادگانه های کواترنری دریاچه ارومیه، تعیین ارتفاع دقیق آن ها و بازسازی سطوح و مناطق دیرینه تحت تاثیر نوسانات سطح آب دریاچه است. طی مطالعات میدانی، با استفاده از شواهد فسیلی، رسوب شناسی و ژئومورفولوژیکی 24 پادگانه دریاچه ای در مناطق زنبیل داغی، گلمانخانه، نقده، جزیره اسلامی، مهاباد، میاندوآب، بوکان، ملکان، سلماس، تسوج و الخچی شناسایی شد. با استفاده از جی. پی. اس دو فرکانسه ارتفاع دقیق پادگانه ها محاسبه شد. این پادگانه ها در ارتفاعی بین 1297 متر در جزیره اسلامی تا 1366 متر در غرب ملکان قرار دارند. با توجه به داده های ارتفاعی به دست آمده، هشت سطح ارتفاعی مربوط به پادگانه های دریاچه ای را که همان تراز آب در کواترنرند، برای دریاچه ارومیه می توان تعریف کرد. از طریق بازسازی ارتفاع این سطوح پادگانه ای، محدوده آبگیری دریاچه ارومیه در دوره های گذشته تعیین و محدوده تاثیر آن ها بر روی تصاویر ماهواره ای ترسیم شد. براساس نتایج این پژوهش، بالاترین سطح پیشروی دیرینه آب دریاچه در سواحل جنوبی آن و بیشینه مساحت دریاچه معادل 13900 کیلومترمربع بوده است که سطح آبگیری آن نسبت به سال 2011 در حدود 10000 کیلومترمربع بیشتر بوده است.
    کلید واژگان: پادگانه دریاچه ای, دریاچه ارومیه, کواترنر, نوسانات دیرینه سطح آب}
    Mojtaba Yamani, Ebrahim Moghimi, Razyeh Lak, Mansour Jafar Beiglu, Alireza Salehipour Milani
    Introduction
    Lake Terraces are geomorphological evidence of climate change during quaternary. Location of this terraces Location if these terraces in different elevation show paleo water lake level fluctuation. Investigation about Urmia Lake terraces was done by Bobek (1973) and he found that terrace in 45-55 meter above Urmia water level on that time. According to bobek development of lake area in paleo Pleistocene period and cold Pleistocene periods caused by reduction of temperature about 5 centigrade and reduction of evaporation. What is important in we have not any comprehensive investigation on Urmia lake terraces and many of these terraces and paleo shoreline are unknown up to now. The aims of this research investigation of quaternary terrace of Urmia Lake، Determining their elevations and reconstruction of area that affected by these fluctuations. Case Study: Urmia Lake Basin is located in Northwest of Iran and in the lowest pat of this subsidence، surrounding by High Mountain with elevation more than 2000 meter. Urmia Lake is the largest inland lake in Iran and the second largest saltwater lake in the world. In terms of construction، Tabriz fault activity causes uplift in this region of northern segment of the fault and the piece above by creating a barrier against the flow of surface and underground، has led to the formation of Lake Urmia. This lake is located in a shallow subsidence with an average depth of 6 meters، but its deepest point is the northwest corner with 13 meters deep. There are 102 large and small islands within the limits of the Urmia Lake. Salt water is more than 350 grams per liter. Data and
    Methods
    Geological data، sediment and morphometric data were gathered through library studies and fieldwork. Then Quaternary sediments in the coastal zone boundaries were reconstructed and paleo lake boundaries using GIS and RS techniques were determined. Aerial photographs، satellite imagery and digital elevation model SRTM90 m was used and 10 Meter. In field work lake terraces were detected by investigation of sediment laminations، sedimentological characterizes such as، Granolometry، color، type، location of strata and specially fossils located in the sediment. Granolometry of sediments were done in sedimentology lab of Geological survey of Iran using Vibratory Sieve Sahker. Percentage of sand and silt determined and analyzed using Gradistat 4. Software and the curves were plotted. Binocular Microscope used for paleontology investigation. The elevations of terraces were measured with a differential global positioning System. After determining the height of the terrace، extent of Urmia la ke paleo water level determined using 150 topographic map sheet scale 1:25000 related to the block 1:250000 Tabriz، Urmia، Mahabad and Khoy a digital elevation model with a resolution of 10 m were prepared. Urmia Plao Lake extent was reconstructed on satellite images.
    Discussion
    In recent years، due to the occurrence of hydro- climatic droughts over the past few decades and extensive dam construction on the main river and high water evaporation، the lake area decreased، and have been significant changes in water level lake. The lake terraces are the best evidence to reconstruct the paleo geomorphological situation in coastal environment and occurrences of these terraces shows climate change and tectonic phases. Hence، Identification of the terraces lake Urmia Lake was performed to reconstruct the situation of paleo environment. In field studies، lake terraces were detected by geomorphological، sedimentary structures، sediments grain size and especially fossil collections in the sedimentary layers. Because many terraces are buried in the river sediments، they are very difficult to detect and only in trenches created by the river or human activities such as road construction are considerable. Using a sequence of periods of fluctuating water levels and long dry periods and wet -laying sedimentary sequence lake was reconstructed through them. After identifying the terraces geographic location and the exact height determined using DGPS. In field studies 32 lake terraces were found in Quaternary sediments. Lowest terrace are located in Islami Island in the 1297 meters altitude and the highest terraces in Damirchi with 1369 meters altitude.
    Conclusion
    Elevation of lake terraces are varies from 1297 m to 1369 meter and consequently the areas affected by fluctuations in lake water levels were the different. The maximum extent of lake level fluctuation has occurred in the south part of Urmia Lake. In this region the slope is very low hence، the slightest change in the water level of the lake the large extent of this region be affected by water level fluctuation. In the northern and western parts of the lake due to the steep slope impact of water level fluctuations is low. At an altitude of 1297 meters (terrace Sh-1) area of the lake was about 9،658 kilometers. Extent of lake on that time increased about 6560 square kilometers compare to 2011. Gacha Bashi terrace (height 1311 m) in West Golmankhaneh Peninsula is dates by sabouri (2010) and results shows about 46،000 years before present. The elevation of the terrace after the gathering and corrects errors by GPS dual frequency edited to 1336. 6 meter. the elevation of this terrace almost equal to Schweitzer (1977) terrace that located in 60 meter above Urmia water level in 1977. This terrace belongs to the Wurm I by Schweitzer. At that time not only Minadoab، Malekan، Bonab، Azar Shahr، Naghadeh and Mahabad Cities buried under Urmia lake water، but also it reach near the Urmia city. The highest terrace is located near Tsuj (Ts-2) City in North West of the lake and parallel to Damirchi DM-1in North West of the malekan with elevation 1369 meter. The extent of the lake at that time was about 13141 km and the water reach to Tabriz city.
    Keywords: Urmia Lake, Lake Terrace, Quaternary, Eostatic}
  • منصور جعفربیگلو، سیدموسی حسینی، سمانه ریاحی
    رودخانه های شهری به دلیل افزایش جمعیت و تغییرات پوشش و کاربری زمین در حوضه های آبخیز آنها درمعرضآسیب های گوناگون می باشند. رودخانه دربند نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در طول نیم قرن گذشته توسعه شهری تهران، رژیم هیدرولوژیکی آن را تحت تاثیر قرار داده است. در این پژوهش با استفاده از عکس های هوایی سال های 1345، 1358 و تصاویر〖ETM〗^+وIkONOSسال 1389،میزان تغییرات پوشش و کاربری اراضی در منطقه تجریش شناساییشده و بر اساس آن ها نقشه پوشش و کاربری زمین برای سه دوره زمانی تهیه شده است و با به کارگیری نقشه های مذکور،با روش SCSبه تخمین میزان عددیمنحنی و نگهداشت سطحی آباقدام شده است. همچنین با بهره گیری از مدل های شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان، مدل سازی رواناب و بارش انجام گرفته و از آزمون من کندال به عنوان روشی برای بررسی روند داده های دبی و بارش استفاده شده است. با آشکار سازی تغییرات پوشش و کاربری زمین در سه دوره زمانی، مشخص گردید که سطوح تولید کننده رواناب زیاد در طول این سه دوره افزایش یافته است. در همین راستا شماره منحنی و ضریب رواناب از سال 1345 تا 1389 افزایش یافته و ضریب نگهداشت سطحی از 66/122در سال 1345 به 26/107در سال 1358 و 76/104 در سال 1389 کاهش یافته است. در حالیکه بارش روند افزایشی خاصی نداشته، دبی دارای روند صعودی بوده که علت اصلی آن تغییرات پوشش و کاربری زمین بوده است.
    کلید واژگان: رودخانه دربند, پوشش و کاربری زمین, ماشین بردار پشتیبان, شبکه عصبی مصنوعی, روش SCS}
  • مهرنوش قدیمی، حسن احمدی، ابراهیم مقیمی، منصور جعفربیگلو
    برای بررسی هیدروژئوشیمی منابع آب کارستی اشترانکوه از اطلاعات شیمی آب چشمه ها، به عنوان مهم ترین تخلیه کننده اصلی منابع کارستی، نام برده شده است. این تحقیق با هدف مطالعه هیدروژئوشیمیایی چشمه های کارستی و منشا آن ها با تاکید بر جنس سازند انجام شد. بدین منظور، 5 نمونه آب از چشمه های دائمی منطقه در دوره کم آبی جمع آوری و تجزیه شیمیایی شد. به منظور بررسی دقیق هیدروژئوشیمیایی منطقه از نمودار پایپر و استیف استفاده شد. نمودار پایپر نشان داد که تیپ غالب آب های منطقه بی کربناته- کلسیت است. این آب ها دارای سختی موقتی اند و در نمودار استیف مشخص شد که آنیون غالب بی کربنات و کاتیون غالب کلسیم است. آب چشمه پنبه کار (1S) و دریاچه گهر (3S) نسبت به کانی کلسیت اشباع است و شاخص اشباع مثبت منعکس کننده جریان انتشاری است و جریان انتشاری نیز نشان دهنده عدم گسترش زیاد شکستگی در حوزه آبخیز چشمه های مورد نظر است. میزان شاخص اشباع دولومیت در چشمه های آب سفید (2) و تمدار بسو (4)، و مهر قلیون جا (5) منفی است که شرایط تحت اشباع را نشان می دهد و منعکس کننده تراکم بیشتر شکستگی سطحی و زیرسطحی و همچنین نشان دهنده نوع جریان مجرایی- انتشاری در مسیر جریان آب این چشمه هاست. نتایج حاصل از هیدروژئوشیمی چشمه های کارستی و XRF موجود در منطقه نشان می دهد که پدیده فوق اشباع در دوره کم آبی در سنگ های کربناته موکدا تابع انحلال کلسیت و دولومیت است. بالاتربودن دمای آب در چشمه پنبه کار در اشباعیت دولومیت در سازند دالان تاثیر گذاشته است. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که مهم ترین عامل را می توان به انحلال کربنات و پس از آن به منیزیم و هدایت الکتریکی نسبت داد. آب این چشمه ها در گروه آب های نسبتا سخت و سخت قرار می گیرد.
    کلید واژگان: اشترانکوه, چشمه های کارستی, سازند, کیفیت آب, هیدروژئوشیمیایی}
    Mehrnoush Ghadimi, Hasan Ahmadi, Ebrahim Moghimi, Mansour Jafarbeyglou
    To evaluate the hydrogeochemical characteristics of karst water resources of Oshtorankooh، chemistry details of springs has been considered as the most important evacuator of karst resources. This research has been performed to study hydrogeochemical nature of karst springs and their origin with an emphasis on the type of formation. Accordingly، five samples of the water of permanent springs of this region in the water scarcity time period have been collected and analyzed. To precisely characterize the hydrochemistry of the region، Piper as well as Stiff graphs were employed. The former graph confirmed that the dominant type of the water the region is Calcite-Bi carbonate based. This water possesses a temporal hardness wherein according to the Stiff graph the dominant cautions and anions are bicarbonate and calcium، respectively. The water of the springsPanbekar S1 and Gahar lake S3 are saturated of calcite mineral، and the positive saturation index implies a diffusive flow. The respective flow reflects less development of fractures in the catchment of the springs. The saturation index of dolomite in the springs of Absefid S2، Tamdarbasoo S4 and Mehrghayoonja S5 is negative implying the saturation conditions and reflecting the higher density of surface and sub-surface fractures as well as the type of conduit-diffusion flow along the flow path of these springs. The results of hydrogeochemical analysis also XRF of Karst springs of the field demonstrated that super saturation phenomenon mainly occurs in water scarcity period. Moreover، the chemical nature of the underground waters present in the carbonated stones (rocks) is strongly dependent on the dissolution of calcite also dolomite. The higher water temperature of the Panbekar spring is affected by saturation index of dolomite in Dalan formation. The results of factor analysis also verified that the most important factor could be dissolution of carbonate then magnesium and electrical conductivity. The water of this spring is classified in the group of relatively hard and hard waters.
    Keywords: hydrogeochemical, Karst springs, formation, Oshtorankooh}
  • سمیه عمادالدین، منصور جعفربیگلو، سید محمد زمان زاده، مجتبی یمانی
    جنوب خلیج گرگان به دلیل دست نخوردگی نهشته ها و رسوبات سطحی آن یکی از بهترین مکان ها برای مطالعه شواهد ژئومورفولوژیک تغییرات سطح اساس دریای خزر در کواترنری پسین است. در این پژوهش برای تعیین تغییرات خط ساحلی دریای خزر در اواخر کواترنری از شواهد ژئومورفولوژی، رسوبی و فسیلی در محدوده خلیج گرگان استفاده شده است. در این راستا برای شناسایی شواهد ژئومورفولوژی و نمونه برداری از رسوبات و فسیل ها، عملیات میدانی صورت گرفت و با سیستم تعیین موقعیت ژئودتیک، موقعیت نقاط نمونه برداری با دقت بالا تعیین گردید. برای تعیین سن، پنچ نمونه فسیل صدف های دوکفه ای برجا به روش کربن 14، به آزمایشگاه شیراکاوا (ژاپن) ارسال و تعیین سن گردید. تحلیل نتایج سن سنجی و بررسی های میدانی، وجود 5 پادگانه دریایی را مشخص نمود که در سطوح ارتفاعی 15/23، 8/21، 30/22، 68/22 و 05/22 متر به ترتیب با سن های 22±461، 22±496، 23±541، 22±594 و 24±2438 سال پیش تشکیل شده اند. مطالعه داده های رسوب شناسی، فسیل-شناسی در دو مقطع نوکنده و گلوگاه 2 در جنوب خزر، بیانگر وجود محیط های مردابی کنار ساحل در کواترنری پسین است. در مقطع گلوگاه 2 در جنوب خزر تا 496 سال قبل محیط لاگونی در منطقه حاکم بوده که نشان دهنده شرایط پیشروی دریا بوده و بعد از آن دریا در شرایط پسروی قرارگرفته که موجب تشکیل پادگانه های دریایی شده است.
    کلید واژگان: دریای خزر, شواهد ژئومورفولوژی, تغییرات سطح آب دریا, جنوب خلیج گرگان, هولوسن}
نمایش عناوین بیشتر...
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال